Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 2012

ο τουμπίστας ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΟΥΓΑΝΕΛΗΣ

Δεν χρειάζεται να πω (ή μήπως χρειάζεται;) ποιος είναι ο τουμπίστας Γιάννης Ζουγανέλης (1938-2006) και ποια είναι τα κατορθώματά του. Ας σημειώσω  λοιπόν πως πρωτάκουσα συνειδητά την τούμπα τού μεγάλου παίκτη στην «Ρεζέρβα» [Lyra, 1979] του Σαββόπουλου (ο πρώτος στίχος από το «Αουντουαντάρια» λέει: ‘Τούμπα ειν’ ο Γιάννης Ζουγανέλης…’), ενώ αργότερα πρόσεξα το παίξιμό του στο “Sweet Movie” [Πολύτροπον/Lyra, 1974] και στα «Πέριξ» [Πολύτροπον/Lyra, 1974] του Χατζιδάκι. Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 έτυχε ν’ ακούσω τη σύνθεση του Θόδωρου Αντωνίου “Six Likes” από το άλμπουμ «1η + 2η Εβδομάδα Σύγχρονης Μουσικής» [EMI/His Masters Voice, 1973], ενώ στο τέλος της δεκαετίας έπεσε στα χέρια μου κι εκείνος ο δίσκος με την τούμπα και την καρέκλα στο εξώφυλλο, αλλά με τον μουσικό απόντα [Concert Athens, 1989]. Υπέροχοι ήχοι από Bach μέχρι Grieg και από Takács μέχρι Paganini. Στην πορεία άκουσα, βρήκα και διάβασα περισσότερα. Ο Γιάννης Ζουγανέλης ακουγόταν σε σημαδιακούς δίσκους της δεκαετίας του ’70, όπως στην «Τετραλογία» [EMI/Columbia, 1974] του Δήμου Μούτση, στα «Νέγρικα» [MINOS, 1975] του Μάνου Λοΐζου, στον «Θεσσαλικό Κύκλο» [EMI/Columbia, 1974] και στα «Ανεξάρτητα» [EMI/ Columbia, 1975] του Γιάννη Μαρκόπουλου, στο φερώνυμο LP της Μαρίζας Κωχ [CBS, 1978]… Ακουγόταν ακόμη στα δύο LP «4η Ελληνική Εβδομάδα Σύγχρονης Μουσικής» [EMI/His Masters Voice, 1973] ερμηνεύοντας τα έργα «Κράτημα» του Μιχάλη Αδάμη και «Ζαλούχ» του Δημήτρη Δραγατάκη.
Εκείνη περίπου την εποχή (στις αρχές της δεκαετίας του ’90) είχε πέσει στα χέρια μου κι ένα τεύχος του περιοδικού Μουσική, το υπ’ αριθμόν 26, από τον Ιανουάριο του 1980, στο οποίον ο Γιάννης Ζουγανέλης έβγαζε τα εσώψυχά του, σε μία εξαιρετική συνέντευξη στον Χάρη Βρόντο· ο οποίος Βρόντος σημείωνε στην εισαγωγή: «Βγήκε στη σύνταξη, πριν λίγο καιρό, ο τουμπίστας της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών κι όλοι περιμέναμε στη θέση αυτή να δούμε τον Γιάννη Ζουγανέλη. Όμως ο αυτοκράτωρ Μα.Χα. φαίνεται να μην εκτιμά καθόλου την παγκόσμια αναγνωρισμένη προσωπικότητα του Ζουγανέλη και για τούτο –αντ’ αυτού– τοποθέτησε στην ΚΟΑ έναν υπενωμοτάρχη της Χωροφυλακής! Δεν θέλουμε να πιστέψουμε ότι η αιτία αυτής της αδικίας βρίσκεται στην συνδικαλιστική δράση του Γιάννη Ζουγανέλη. Ότι δηλαδή ο κ. Χατζιδάκις, πικραμένος από την αγωνιστικότητα και την αγάπη του Ζουγανέλη για τους συναδέλφους του και τα δίκαια αιτήματά τους, τον αγνόησε. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι λόγοι είναι κάπως καλλιτεχνικοί. Το ήθος άλλωστε του κ. Χατζιδάκι αυτό δηλώνει!».
Τον Φεβρουάριο του 1997 συνάντησα τον Γιάννη Ζουγανέλη στο σπίτι του, κάπου στην Άνω Ηλιούπολη, με αφορμή (τότε) μία επανεμφάνισή του στο πάλκο, δίπλα στην Βούλα Σαββίδη. Είχαμε πει πολλά, πάρα πολλά, κι ένα μικρό μόνο μέρος εκείνης της κουβέντας είχε μεταφερθεί στο Jazz & Τζαζ (τεύχος 48), τον αμέσως επόμενο μήνα (Μάρτιος 1997). Στα επόμενα χρόνια και μέχρι τον θάνατό του, τον Αύγουστο του 2006, ο Γιάννης Ζουγανέλης απασχόλησε ελάχιστα το πάλκο και τη δισκογραφία, με την τελευταία εμφάνισή του να καταγράφεται στο άλμπουμ τού Αλέξη Βάκη «Λείπουν Όλα Κι Είναι Εδώ» [Καθρέφτης/Τροχός, 1999].
Τον Νοέμβριο του 2006, λίγους μήνες δηλαδή μετά το θάνατο τού κορυφαίου τουμπίστα, το Jazz & Τζαζ κυκλοφόρησε ένα ειδικό τεύχος (το 164) αφιερωμένο στην τέχνη του. Στα κείμενα, οι Γιάννης Πατίλης, Γιώργος Ε. Παπαδάκης, Αλέξης Βάκης, Θόδωρος Αντωνίου και Διονύσης Σαββόπουλος έγραψαν για τον απόντα μουσικό, ενώ στο CD που συνόδευε το τεύχος ακούγονταν 17(!) κομμάτια στα οποία η τούμπα του Γιάννη Ζουγανέλη πρωταγωνιστούσε. Κομμάτια γνωστά (του Χατζιδάκι, του Σαββόπουλου κ.ά.), αλλά και ανέκδοτα (ανάμεσα και το σπανιότατο “Six Likes” του Αντωνίου).
Τα θυμήθηκα όλα αυτά προσφάτως. Κι επειδή τα θυμήθηκα, να κι ένα αδημοσίευτο απόσπασμα από την κουβέντα μας (τον Φεβρουάριο του ’97), που για μένα έχει ιδιαίτερη και διαχρονική αξία. Ελπίζω και για εσάς…
Γνωρίζω ότι είχατε σχέση με την Πάτρα. Μεγαλώσατε και ζήσατε στις λαϊκές γειτονιές της πόλης, των χρόνων του ’50… Άλλη, όμως, η μουσική του λαού και άλλη αυτή που είχατε στο μυαλό σας…
Εγώ περισσότερο ευχαριστιόμουνα όταν έπαιζα ελαφρά ή λαϊκή μουσική παρά στα κοντσέρτα. Να το ξέρεις αυτό. Ήταν και είναι τέτοια η σύσταση της ψυχής μου. Η μουσική για μένα δεν υπήρξε ποτέ σκοπός. Ήταν μέσο για να δω τα πράγματα ολόκληρα. Η ψυχή μου όμως πάντοτε ήταν εκεί. Στη γειτονιά μου. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι θα της χαριζόμουν. Για παράδειγμα, τη μητέρα μου δεν την εκτιμούσα για τις μουσικές της προτιμήσεις. Μπορεί να με γέννησε και να εξαρτιόταν η ζωή μου από αυτήν. Δεν σημαίνει όμως αυτό ότι θα ενστερνιζόμουν τις ιδέες και τις προτιμήσεις της.
Παίξατε λοιπόν λαϊκή μουσική. Ζήσατε, από το πάλκο, τη λαϊκή διασκέδαση…
Τον κόσμο, το ακροατήριο το ντρεπόμουν. Ακόμα και τώρα. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου αρμόδιο να μιλήσει από καθέδρας. Και είναι έδρα η μουσική. Η καρέκλα του σολίστα είναι έδρα. Στην ελαφρά και τη λαϊκή μουσική αισθάνομαι άνετα, γιατί εκεί δεν πάω για να διδάξω τον κόσμο, αλλά για να τον διασκεδάσω. Ίσως, μας πέρασαν από μικρούς την εντύπωση ότι ο λόγος της κλασικής μουσικής είναι διδακτικός και για λίγους. Δεν ισχύει αυτό. Εγώ όταν παίζω μπροστά στον κόσμο αισθάνομαι περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο απολογούμενος. Οι αγωνίες και οι ενοχές μου, γι’ αυτό που έπαιξα και κράτησε ο κόσμος, δεν μετριάζονταν ούτε από τους επαίνους, ούτε από τις καλές κριτικές. Την ώρα που έπαιζα ποτέ δεν ευχαριστήθηκα. Μόνο αποστασιοποιούμενος μπορούσα να νοιώσω τη χαρά του παιξίματος.
Δηλαδή;
Θα σου πω ένα περιστατικό. Θυμάμαι κάποτε με είχε πάρει τηλέφωνο ο Βαγγέλης Χριστόπουλος, ένας πολύ καλός ομποΐστας και μου λέει: «Άνοιξε το ραδιόφωνο Γιάννη σ’ εκείνο το σταθμό, για ν’ ακούσεις έναν καταπληκτικό τουμπίστα». Ανοίγω εγώ λοιπόν ν’ ακούσω και μένω μ’ ανοιχτό το στόμα. Τι έπαιζε! Γλύκα, ευφροσύνη, γέμισε η καρδιά μου. Όταν τελείωσε το κομμάτι άκουσα ότι ήμουν εγώ. Τότε πραγματικά ευχαριστήθηκα.
Γνωρίζω από μια παλαιά συνέντευξή σας στο περιοδικό Μουσική (τεύχος 26, 1/1980) πως είχατε συγκρουστεί με τον Μάνο Χατζιδάκι, τον ΕΣΣΥΜ κ.ά. Παλαιές ιστορίες υποθέτω, αλλά με διαχρονική ουσία…
Όταν δουν άνθρωπο να διαπρέπει, αγαπητέ, σε οποιοδήποτε χώρο, σπεύδουν όλα τα κατεστημένα κοράκια, αυτό το μόνιμο διευθυντήριο, να οικειοποιηθεί και ν’ αρπάξει ό,τι προλάβει. Μέσα σ’ αυτό το παιγνίδι δεν παίζουν μόνον οι ντόπιοι στρατολόγοι, αλλά και ξένοι. Γερμανοί, Άγγλοι, Αμερικάνοι, τα Ινστιτούτα, διάφοροι. Ο ρόλος των ξένων ινστιτούτων, εδώ σ’ εμάς τουλάχιστον, ήταν εμφανής. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς ήταν στρατολόγοι των καλών δυνάμεων, όπου και υποτροφίες έπαιρναν και υποστήριξη είχαν για να βγάλουν το έργο τους προς τα έξω. Ασφαλώς, όταν ένας άνθρωπος σου προσφέρει κάτι, ως υποχρέωση, οφείλεις κι εσύ να του προσφέρεις κάτι. Με την έννοια αυτή γινόταν και γίνεται πολιτική. Η πατρίδα μας δεν είχε ποτέ ανεξάρτητη πολιτική, έτσι ώστε να φροντίσει τα δικά της πράγματα. Αφού λοιπόν η πολιτική ήταν εξαρτημένη, μοιραία και ο πολιτισμός ακολουθούσε τον ίδιο δρόμο. Στην Ελληνοαμερικανική Ένωση έχω παίξει. Στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Στο Γκαίτε επίσης. Έχω κυνηγηθεί ανηλεώς απ’ αυτό το χώρο, που εδώ τουλάχιστον εκπροσωπούσε τότε ο ΕΣΣΥΜ (Ελληνικός Σύνδεσμος Σύγχρονης Μουσικής). Αυτός με περιάδραξε κατ’ αρχάς, τιμώντας με. Αν έπαιζα μια μπούρδα σύγχρονη, η κατεστημένη κριτική έγραφε διθυράμβους. Αν έπαιζα ένα μελωδικό κομμάτι μ’ έθαβε. Βέβαια, επειδή γινόταν αυτό που γινόταν με την τούμπα, όποτε ζητούσα να παίξω με μια ελληνική ορχήστρα έπαιξα. Όταν όμως έφυγα από τον ΕΣΣΥΜ και όταν διέρρηξα τις σχέσεις μου με τον Χατζιδάκι κόπηκαν τα πάντα.
Δύσκολα ορθώνεται κάποιος απέναντι στους μαικήνες. Εσείς το πράξατε, όχι χωρίς συνέπειες… Χαθήκατε…
Στον τόπο αυτόν δεν ζούμε ελεύθεροι. Υπάρχει μια μαφία, ένας συνασπισμός μετριοτήτων, οι οποίες αναγορεύονται με τον καιρό σε αξίες. Η συντήρηση αυτών των «μύθων» είτε εν ζωή, είτε μετά θάνατον, είναι μέρος μιας πολιτικής που θέλει το λαό καθηλωμένο. Άντε τώρα εσύ να μιλήσεις, αν μιλήσει ο κύριος τάδε. Τι να πεις; Δεν υπάρχει σεβασμός, δεν υπάρχει τίποτα. Να σου πω τι υπάρχει; Φασισμός. Ο φασισμός του πολιτισμού.
Τώρα, αν έχω χαθεί τα τελευταία χρόνια, αυτό οφείλεται στο ότι δεν με κάλεσε ποτέ κανένας να εμφανιστώ. Να σου πω κάτι; Έχω αποφασίσει να έχω φίλους ανθρώπους που δεν χρειάζομαι. Όσο τους χρειαζόμουν, οι ίδιοι αυτοί ήταν εχθροί μου. Ξαφνικά έγιναν φίλοι μου. Καθένας είναι αυτό που είναι και άγια κάνει. Κι αυτοί, κι εγώ. Μέχρι τα πενήντα μου, που έμεινα νέος, πίστευα ότι θα μπορέσω ν’ αλλάξω τον κόσμο. Από τη στιγμή που έφυγε αυτή η έννοια, ότι είμαι ισόθεος δηλαδή, τους αγάπησα όλους κανονικά και τελείωσε η ιστορία.
Και πώς θα πορευτεί ο κόσμος, ο καθημερινός άνθρωπος κύριε Ζουγανέλη; Το κόστος πολλές φορές είναι βαρύ…
Ο καθένας από εμάς δεν γεννιέται γνωρίζοντας τα πάντα. Στο δρόμο μαθαίνουμε όλοι. Μπαίνοντας λοιπόν σε μια πορεία, ανυποψίαστος ων, όπως οφείλουμε να είμαστε όλοι, και με καλή διάθεση, άρχισα να παρατηρώ διάφορα. Η υποψία είναι ψυχική δηλητηρίαση και ό,τι δηλητηρίαζε την ψυχή μου, εγώ δεν το έβαζα μέσα εξ ενστίκτου. Επομένως, λοιπόν, και το κριτήριό μου ήταν αυτό, επειδή ήμουν ανυποψίαστος και καλής προαίρεσης, άρα για να μ’ ενοχλεί αυτό ή το άλλο σήμαινε ότι μ’ ενοχλούσε πραγματικά. Έτσι, διαπίστωσα στο δρόμο ότι και αυτά που εγώ θεωρούσα είδωλα δεν ήταν τίποτ’ άλλο παρά δημιουργήματα μιας μακραίωνης πλύσης εγκεφάλου. Το ερώτημα που τελικά μπαίνει είναι αυτό. Ποιος θ’ αναπνεύσει σ’ αυτό το χώρο; Όταν ένας τόπος δεν ανανεώνει το πνευματικό του υλικό και μένει για πενήντα χρόνια με τους ίδιους και τους ίδιους ανθρώπους καταλαβαίνεις τι τύχη θα έχει; Είναι νομίζεις τυχαία η δυστυχία μας;
Εσείς όμως είχατε τη δυνατότητα να πετάξετε πάνω από τις μικρότητες, ως καλλιτέχνης εννοώ. Ήσασταν ένα αυτοδύναμος οργανοπαίκτης. Παίζατε σχεδόν χωρίς αντίπαλο. Είχατε γυρίσει όλο τον κόσμο. Οι κριτικές ήταν διθυραμβικές…
Χμμμ. Όλοι μου έλεγαν: «Ρε συ, τι απευθύνεσαι στον έναν και τον άλλον για να σου γράψουν έργα για τούμπα, γράψε τα εσύ, ποιος θα τα γράψει καλύτερα;». Ξέρεις, είχα από μικρός πάντα ένα δέος για τα πράγματα. Άλλο το δέος και άλλο η παραδοχή των ειδώλων. Δέος οφείλουμε να έχουμε στα πράγματα, σ’ αυτά που δεν γνωρίζουμε. Όποιος δεν έχει δέος είναι στερημένος. Ιδιαίτερα στην Τέχνη, που είναι απλησίαστη και που μπορεί ανά πάσα στιγμή να δώσει ζωή ή να πάρει ζωή.
Παίζω τούμπα τόσα χρόνια. Θα χρειάζονταν άλλα τόσα για να γίνω συνθέτης. Βεβαίως αυτοσχεδιάζω πάντα με την τούμπα κι έχω γράψει και γι’ αυτή, με τη διαφορά όμως ότι δεν μ’ ενδιαφέρει να προβάλλομαι ως συνθέτης. Σκέψου ότι το πιο εύκολο πράγμα είναι να γίνεις συνθέτης. Είναι μια αμφιλεγόμενη υπόθεση. Γράφεις και δεν κρίνεσαι. Κρίνει ο χρόνος. Αν όμως σου παίξω τούμπα ή βιολί ελεεινά και τρισάθλια δεν θα πεις «άφησε το χρόνο να το κρίνει». Εδώ υπάρχουν βασικοί κανόνες. Στη σύνθεση δεν υπάρχουν. Γι’ αυτό και επιβιώνουν διάφοροι. Οι μόνοι που δεν επιβιώνουν είναι οι συνθέτες. Οι περί τη σύνθεση τη βγάζουν καθαρή. Οι περί την Τέχνη επιβιώνουν, οι ανήκοντες εις την Τέχνη δεν επιβιώνουν. Και δεν είναι μόνο έτσι στην Τέχνη, είναι έτσι στη ζωή. Από την άλλη όμως δεν χρειάζεται να την έχουμε και ανάγκη, γιατί τα πάντα γύρω μας είναι Τέχνη. Η φύση εννοώ. Η Τέχνη έχει ως αποστολή αγαπητέ να κάνει καλύτερο τον άνθρωπο. Αν το καταφέρνει έχει καλώς. Αν δεν το καταφέρνει ας πάει να γαμηθεί και η Τέχνη και οι περί την Τέχνη.

33 σχόλια:

  1. "Δυνατά" λόγια που αποδεικνύουν πόσο σπάνιο είναι το ανεξάρτητο πνεύμα στον κατεξοχήν χώρο όπου θα έπρεπε να δίνει το παρόν (στην τέχνη δηλ...)
    Αναμένουμε, εί δυνατόν, το ανέβασμα όλης της συνέντευξης.
    Α.Ν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αυτό το κομμάτι της συνέντευξης το είχα απομαγνητοφωνήσει προ 15ετίας. Το βρήκα δε πριν λίγο καιρό, διπλωμένο, μέσα στο τεύχος της Μουσικής που αναφέρω στην ανάρτηση. Δυστυχώς τις κασέτες με ολόκληρη τη συζήτηση δεν τις έχω βρει ακόμη...

      Διαγραφή
  2. Τον Ζουγανέλη τον γνώρισα πρώτα ως συγγραφέα απ' τον "Ήχο της Σάλπιγγος" (εκδ. Καστανιώτη). Θυμάμαι να αμφιταλαντεύομαι για την αγορά του (τα χρήματα λιγοστά, πρωτοετής φοιτήτρια γαρ) μέσα σ'ένα αγαπημένο -κι αλησμόνητο- βιβλιοπωλείο της Πάτρας, τον "Τροχό". Ελπίζω να βρείτε σύντομα τις κασέτες...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Τον θυμάμαι τον Τροχό. Ήταν (είναι;) στην Αράτου, λίγο πιο πάνω από την Πλατεία Όλγας. Ψώνιζα από ’κει στις αρχές της δεκαετίας του ’90, όταν ήμουν στην Πάτρα… Τότε πρέπει να είχε ανοίξει…

      Διαγραφή
  3. Ο Τροχός, δυστυχώς, έχει κλείσει εδώ και καιρό.

    Και κάτι ακόμα: Φώντα, με τα κόκκινα μπολντ γράμματα, μας βγήκε το μάτι! Πάλεψα για να τη διαβάσω ολόκληρη...

    φιλικά,
    πληβείος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Για τα γράμματα έχεις δίκιο πληβείε. Με δυσκόλευαν κι εμένα. Tα έκανα μαύρα…

      Διαγραφή
  4. Πω πω, μου έκανες μεγάλη ζημιά βρε Φώντα με το κομμάτι αυτό της συνέντευξης που δημοσίευσες. Προσυπογράφω κι εγώ το αίτημα να βρεθούν γρήγορα οι ορίτζιναλ κασέτες της συνέντευξης και να απομαγνητοφωνηθούν (ή να παρουσιαστούν ολόκληρες, ως ηχητικό ντοκουμέντο). Οι σκέψεις αυτού του ΜΕΓΑΛΟΥ μουσικού και πολίτη πρέπει να βγουν κάποτε στο φως.
    Αλέξης Βάκης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ήταν σπουδαίος ο Ζουγανέλης. Ένας απίστευτα γλυκός και δοτικός άνθρωπος, θα έλεγα μοναδικός. Το γνωρίζεις κι εσύ Αλέξη, αφού είχατε συνεργαστεί. Ελπίζω να βρω τις κασέτες και να τις απομαγνητοφωνήσω ολάκερες…

      Διαγραφή
  5. αυτος ο Χατζιδακις τελικα παιζει να ειναι η αρχη του ''κακου'' για την ολη μουσικη κατασταση στην Ελλαδα,μολις αποκοψαμε (οι νεοτεροι) τους δεσμους με τις κινηματογραφικες λατερνες του αρχισε να υπαρχει κατι το διαφορετικο μουσικα στην Ελλαδα (για μενα και τα ''μπουζουκια'' και οι Νταλαρες ειναι Χατζιδακικα ''επιτευγματα''...)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Α ωραία. Απ ότι φαίνεται, αποκτήσαμε καινούργιο μουσικό Εωσφόρο, που ευθύνεται για όλα (και ο οποίος ούτε πρόσφερε βέβαια τίποτα στη νεοελληνική μουσική υπόθεση, ούτε τόλμησε να καινοτομήσει καλλιτεχνικά, αλλά έμεινε στα "μπουζούκια"). Κρίμα.......

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. ... το κριμα φανταζομαι παει σε μενα που δεν μπορω να αντιληφθω την τεραστια μουσικη προσφορα του Χατζιδακι η μηπως παει στον καημενο αντεργκραουντ συνθετη Χατζιδακι που δεν του εχουν αποδοθει με το υπερ-παραπανω τα ευσημα για την προσφορα του,οσο για τις καινοτομιες του (τυφλα να 'χει ο Ξενακης!) πολυ θα ηθελα να τις ακουσω ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Δεν ξέρω αν είναι συμπτωματικό –δηλαδή με τίποτα δεν είναι– αλλά στα πιο ωραία έργα του Χατζιδάκι δεν ακούγεται μπουζούκι.

    Έχει ένα δίκιο ο ανώνυμος όταν συσχετίζει τον Χατζιδάκι με τα… πρώιμα φολκλορικά «μπουζούκια» (με αποκορύφωμα τα «Παιδιά του Πειραιά»), όμως ήταν και ο ίδιος που αντιλήφθηκε εγκαίρως τη γενικότερη κατάχρηση του μπουζουκιού, αντικαθιστώντας το σε πλείστες όσες ενορχηστρώσεις με την κιθάρα ή το μαντολίνο… Δεν ξέρω ποιοι ήταν οι βαθύτεροι λόγοι, που τον οδήγησαν σ’ αυτή την αλλαγή. Γιατί κάποιοι (βαθύτεροι) λόγοι θα υπήρχαν, πέραν της αισθητικής. Ο Ταχτσής στο «Φοβερό Βήμα» [Εξάντας, Αθήνα 1989] λέει κάτι σ’ ένα κείμενό του γραμμένο τον Σεπτέμβριο του ’71 στη Νέα Υόρκη το οποίο, εγώ, το υπολογίζω:

    «Μόνο ο Χατζιδάκις – που είναι κι αυτός εδώ (σ.σ. εννοεί στη Νέα Υόρκη) – δεν βλέπει καθόλου τη Μελίνα. Για να ’μαι ειλικρινής, δεν ξέρω ούτε εγώ τι αισθήματα θα με συνείχαν αν μου ’χαν αγοράσει ένα έργο μου αντί πινακίου φακής κι είχαν κερδίσει εκατομμύρια».

    Κατανοώ την… απελπισία ορισμένων (βάζω και τον εαυτόν μου μέσα), από την άνευ όρων, άνευ λόγου και αιτίας, χρήση του ονόματος «Χατζιδάκις» από την Κουτσή Μαρία («Ο Χατζιδάκις και οι νέοι», «ο αντιστασιακός Χατζιδάκις», ο Χατζιδάκις το ένα, ο Χατζιδάκις το άλλο…), αλλά να μην φθάσουμε και στο άλλο άκρο.
    Εκείνο που θέλω να πω είναι πως ο Χατζιδάκις δεν υπήρξε σημαντικός… για όσα δεν έκανε (όπως διάφοροι άλλοι συνάδελφοί του), αλλά για το αντίθετο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Δεν θα κάτσω τώρα να πείσω τον ανώνυμο γιατί ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν κορυφαία περίπτωση έλληνα συνθέτη στον 20ο αιώνα. Το συμπέρασμά του το έχει βγάλει, ούτως ή άλλως. Οπότε, δεν πρόκειται ούτε καν να συζητήσει ό,τι κι αν του πω. Τον αφήνω λοιπόν στη μακαριότητά του. Έτσι είναι, αν έτσι νομίζει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. σωστος ο alexis_vakis ,η αποψη του βεβαια δε διαφερει απο εναν οπαδο του Σφακιανακη,επισης να πω οτι η λεξη μακαριοτητα ειναι απ'τις αγαπημενες μου,ας ειναι θα την παλεψουμε και μεις οι πτωχοι εν τω πνευματι....αφιερωμενο σε σενα alexis,ο ηχος της μακαριοτητας (sorry,no laternas included.......)
    http://www.youtube.com/watch?v=pY9hGRpdb4c

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Λέω να μείνουμε στην ουσία – αν το επιθυμείς κι εσύ βεβαίως. Αν όχι, τότε δεν υπάρχει λόγος να συνεχίσουμε…

    Ok, δεν σου αρέσει ο Χατζιδάκις. Αυτό είναι σαφές. Τουλάχιστον αν μας έλεγες το «γιατί» θα καταλαβαίναμε περισσότερα… καθότι εκείνο που έγραψες παραπάνω πως «τα 'μπουζουκια'' και οι Νταλαρες ειναι Χατζιδακικα ''επιτευγματα''» δεν έχει καμμία σχέση με την πραγματικότητα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Το να θαυμάζω τον Χατζιδάκι ως συνθέτη, Φώντα, δεν μου απαγορεύει πάντως να κατανοώ ΑΠΟΛΥΤΩΣ την πικρία που ένιωθε ο Γιάννης Ζουγανέλης (και που καταγράφεται στο κείμενο του Χάρη Βρόντου, ο Γιάννης δεν θα μιλούσε ποτέ γι' αυτά). Το λέω για να μην παρεξηγούμαι, έτσι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Οπωσδήποτε Αλέξη, όμως πρόσεξε. Στη συνέντευξη, στη Μουσική, ο Ζουγανέλης λέει πολύ χειρότερα για τον Χατζιδάκι, απ’ όσα λέει ο Βρόντος!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. τον βρισκω απλα γλυκαναλατο,μελο και ρηχο και εν τελει βαρετο οπως και υπερεκτιμημενο,επισης ειναι παρωχημενος και η επιρροη του στη (συγχρονη μουσικη) δεν υπαρχει πουθενα (εκτος απο κανα δυο-τρεις περιπτωσεις)για να μην αναφερθω στην πλυση εγκεφαλου που εχουμε φαει με τα τραγουδια του,οσο για το αλλο με τα ''μπουζουκια και τους Νταλαρες '' εχει μεγαλη σχεση με την πραγματικοτητα αλλα αυτα τα πραματα δεν αναλυονται εδω και προυποθετουν face to face κουβεντουλα,επισης το να εχεις διαφορετικη γνωμη/γουστο απο καποιον αλλον δε σε καθιστα ουτε ''μακαριο'' ουτε χαζο ουτε δεν ξερω εγω τι,για να μη ψαχνουμε μετα γιατι τα χρυσα αυγα κανουν παρτυ τελευταια......

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Ανώνυμε, παραπάνω γράφεις «μολις αποκοψαμε (οι νεοτεροι) τους δεσμους με τις κινηματογραφικες λατερνες του αρχισε να υπαρχει κατι το διαφορετικο μουσικα στην Ελλαδα». Είσαι κάποιος «επώνυμος»; (Όλοι είμαστε επώνυμοι, καταλαβαίνεις πώς το λέω). Η κουβέντα αυτού του τύπου θα είχε άλλη σημασία και άλλη δυναμική, αν γινόταν μεταξύ επωνύμων…
    Ο Αλέξης ο Βάκης είναι ο Αλέξης ο Βάκης, εγώ είμαι εγώ κι άλλος δεν είμαι, εσύ ποιος είσαι βρε αδελφέ; Και το ρωτώ επειδή προσβλέπω σε μία ειλικρινή, ειλικρινέστατη αποκάλυψη. Αλλιώς δεν θα το ρωτούσα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Αν είναι κάτι που χαρακτηρίζει τους μουσικόφιλους στην Ελλάδα, είναι το εξής: μιλούν οι πλέον αναρμόδιοι άνθρωποι για μουσικά είδη που δεν τους αρέσουν.
    Είναι δυνατό να αρέσει ο Χατζιδάκις σε κάποιον που ακούει Ξενάκη και Χρήστου; Αναφέρομαι στον χολερικό ανώνυμο που έγραψε πιο πάνω.
    Θυμάστε πριν από χρόνια την επίθεση του μουσικολόγου Λεωτσσάκου μέσω της Ελευθεροτυπίας («Η σοβαρή και η ελαφρά μουσική του '60 ») στον Χατζιδάκι και στον Θεοδωράκη; (http://www.rebetiko.gr/arthra.php?article=402&highlight=%E1%ED%F9%E3%E5%E9%E1%ED%DC%EA%E7%F2#highlight)
    Ομοίως χρόνια τόρα οι Έλληνες ροκάδες χτυπούν τον Θεοδωρακη, ενώ δεν σταματούν να τονίζουν πόση αδυναμία έχουν στον Χατζιδάκι...
    Με παρόμοιο τρόπο περιφρόνησαν τις σοβαρές περιπτώσεις του ελαφρού τραγουδιού οι έντεχνοι του '60.
    Αυτοί πάλι που ακολούθησαν την ιδεολογική γραμμή του Φαληρέα και του περιοδικού Ντέφι εξαντλούσαν την αυστηρότητά τους με το έντεχνο του '60 και του '70, για να υπερασπιστούν το λαϊκό του '60.
    Όλοι τους, με λίγα λόγια, αντί να ασχοληθούν με τα είδη που κατείχαν και που αγαπούσαν, δαπανήθηκαν σε μια ανωφελή προσπάθεια να πείσουν ότι αυτά που δεν τους άρεσαν δεν είχαν και λόγο ύπαρξης.
    Θεωρώ ότι αυτός ο τρόπος σκέψης τελικά έκανε κακό, καθώς θόλωνε τα νερά αντί να βοηθά τη συζήτηση γύρω από την ελληνική μουσική.

    Ευχαριστώ για την κατανόηση,

    Ν.Π.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Για ν’ αγαπήσεις διαφορετικά πράγματα Ν.Π. θα πρέπει να έχεις διαφορετικούς εαυτούς. Άλλος να ξυπνάς, άλλος να πορεύεσαι και άλλος να πηγαίνεις για ύπνο. Αυτό είναι το μυστικό. Ο Χρήστου, ας πούμε, για τον οποίον γίνεται ντόρος τώρα τελευταία, διασκέδαζε στα sixties στην Αθηναία, ακούγοντας την Ορχήστρα του Γεράσιμου Λαβράνου. Ο Χατζιδάκις άκουγε στην Αμερική Jefferson Airplane, H.P. Lovecraft και Red Crayola, o Θεοδωράκης έσπερνε το σπόρο του αγωνιστικού τραγουδιού σε όλο τον κόσμο «κλέβοντας» από παντού ηχοχρώματα, φτιάχνοντας το δικό του ασύλληπτο έργο. Τι να μας πουν οι έλληνες ροκάδες που τα χώνουν, όπως λες, στον Θεοδωράκη και εξυμνούν όπως λες τον Χατζιδάκι; Αυτοί δεν έχουν βγει καν από τ’ αυγό τους. Μάθανε δυο ακόρντα στην κιθάρα και μετατράπηκαν εν μία νυκτί σε «δημιουργούς», από τους οποίους θα λείπει πάντα η γνώση κι η σεμνότητα.

      Κάθε πρόσωπο είναι και μια ιστορία. Τον Λεωτσάκο τον σέβομαι (δεν λέω ότι συμφωνώ με όσα γράφει), γιατί εξακολουθεί, σ’ αυτή την ηλικία, να δίδει κείμενα προσωπικά, από τα οποία δεν απουσιάζει η αμφισβήτηση και η έκπληξη. Ο Φαληρέας ήταν άλλη περίπτωση. Γνώρισε και αγάπησε το rock, επένδυσε (ως γενιά να πούμε) πολλά επάνω του, αλλά όταν το rock τον… έστησε, εκείνος έσπευσε να το διαγράψει.

      Το να πηγαίνουμε γι’ άλλα, κάθε φορά, θα είναι πάντα μία λύση. Αρκεί να μην αφήνουμε πίσω μας συντρίμμια…

      Διαγραφή
  17. Ανώνυμε, ώστε ευθύνομαι εγώ προσωπικά -άντε, και όλοι οι υπόλοιποι που τους αρέσει ο Χατζιδάκις- για την άνοδο της Χρυσής Αυγής, ε; Σου λέω ευθέως λοιπόν πως είσαι εμπαθής και άνους. Και πως δεν τολμάς να εμφανιστείς με το κανονικό σου ονοματεπώνυμο, εξ ου και οι άναρθρες κραυγές που βγάζεις. Δεν ξέρω αν ο Φώντας επιθυμεί όντως "διάλογο" μαζί σου, εγώ όμως όχι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. αμα σου πω οτι με λενε Θαναση Διακατο θ'αλλαξει τιποτα δηλαδη Φωντα? Ο ενας με λεει ''χολερικο'' ο αλλος ''μακαριο'' αλλα εσυ επιμενεις να τα βαζεις μαζι μου επειδη απλα ειπα την διαφορετικη αποψη μου,οσο για τον φιλο Ν.Π που καθιστα εαυτον ''αρμοδιο'' αν δεν καταλαβαινει καλυτερα να μη γραφει ενα σωρο μπουρδες που καμια σχεση δεν εχουν μ'αυτα που ειπα,φιλε Ν.Π να σου πω οτι εισαι μεγαλος … που επιτιθεσε προσωπικα σε καποιον επειδη ειχε αντιθετη γνωμη,ολοι τα ιδια χρυσαυγιτικα σκατα ειστε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Ανώνυμε ο χαρακτηρισμός «μαλάκας» δεν μου αρέσει. Ένα αυτό.

    Δεύτερον. Το να πεις ότι σε λένε Θανάση Διακάτο δεν αλλάζει τίποτα, όντως. Είπα μήπως είσαι κάποιος «επώνυμος» (επειδή χρησιμοποίησες πρώτο πληθυντικό).
    Το έχεις πάρει, πάντως, πολύ προσωπικά το θέμα. Επιτίθεσαι γενικώς σε σχολιαστές – ακόμη και σ’ εμένα (μου λες ότι τα έχω βάλει μαζί σου), που ως οικοδεσπότης οφείλω να σε αντιμετωπίσω με ευγένεια και με προσοχή. Δεν βοηθάς τη συζήτηση μ’ αυτόν τον τρόπο. Και αυτά με τις Χρυσαυγές που λες και ξαναλές είναι τελείως άστοχα. Σιγά τώρα. Δεν θα ασπαστώ τη γνώμη κάθε ηλίθιου (δεν αναφέρομαι σ’ εσένα) μόνο και μόνο για να μη με πουν χρυσαυγίτη!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. οτι πεις εσυ Φωντα αφου αυτα θες να καταλαβεις τοτε αυτα να καταλαβεις,αρχικα ειπα τη γνωμη μου και δεν εβρισα κανενα αντιθετως οι αλλοι δυο
    με εβρισαν και το πηραν προσωπικα,εσυ λες οτι το πηρα εγω προσωπικα,δε θα ασπαστω τη γνωμη καθε ηλιθιου (δεν αναφέρομαι σ’ εσένα) μονο και μονο επειδη ειχα διαφορετικη γνωμη....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Αν ξεκαθαρίσει το τοπίο απο τον κατ' εξακολούθησιν ασχημονούντα ανώνυμο, τότε ίσως μπορέσουμε και να συζητήσουμε σαν άνθρωποι, Φώντα. Γιατί τόσο αυτά που λες εσύ, όσο κι αυτά του Ν.Π. είναι πολύ σοβαρές απόψεις για να τις προσπεράσουμε στο πόδι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. alexis_vakis υποσχομαι να μη ξαναγραψω τιποτα,μ'εκανες και γελασα παντως μ'αυτο το ''κατ' εξακολούθησιν ασχημονούντα ανώνυμο''
    μου θυμισες αυτο το επος,αφιερωμενο....
    http://www.youtube.com/watch?v=-JKonI8Td_M

    θανασης ''Ανωνυμος'' Διακατος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Θανάση Διακάτε, για να το ολοκληρώσουμε το θέμα (τουλάχιστον από τη μεριά μου).

    Θέλεις να βγεις με κόκκινο… ποδοπατώντας τις «ιερές αγελάδες», δίχως να εξηγείς πολλά-πολλά (επιζητάς κουβέντα face to face για τα περισσότερα), έχοντας ταυτοχρόνως την απαίτηση να σε αντιμετωπίζουν όλοι με το «σεις και με το σας».
    Θα πρέπει να ξέρεις πως όταν κάποιος πηγαίνει κόντρα στους «μύθους», οφείλει να είναι οπλισμένος με «αποδείξεις και ονόματα» (και όχι μόνο με το γούστο του) και βεβαίως να μην απορεί για τις όποιες προσωπικές επιθέσεις δεχθεί. Απεναντίας να τις αναμένει, να μην ανταπαντά, επιχειρώντας να στηρίξει όσα ισχυρίζεται με ακλόνητα επιχειρήματα.
    Εγώ έχω γράψει πράγματα που πάνε κόντρα στο «μύθο» του Χατζιδάκι, χωρίς να τα έχω βγάλει από το κεφάλι μου, στηριγμένος σε λόγια, στοιχεία κ.λπ. Δεν επικαλέστηκα αισθητικά ζητήματα – με τα οποία, ως γνωστόν, δύσκολα βγαίνει άκρη. Εσύ θέλεις να τα χώνεις στον Χατζιδάκι (δίχως να επικαλείσαι κάτι περισσότερο από το γούστο σου – το ξαναλέω), αλλά ταυτοχρόνως να είσαι και στο απυρόβλητο. Γίνονται αυτά τα πράγματα; Δεν γίνονται.
    Θέλω να πω πως δεν ειπώθηκε τίποτα, και πως θα μπορούσε να ακούσεις πολύ χειρότερα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Έχουν όμως και την πλάκα τους οι θορυβούντες πιτσιρικάδες, Φώντα. Που με λίγες μουσικές παραστάσεις στα εφόδιά τους συμπεριφέρονται σαν να ανακάλυψαν την Αμερική και δεν σηκώνουν μύγα στο σπαθί τους (ήμουν κι εγώ κάποτε τέτοιος, 17 χρονών και σπουδαστής της αρμονίας, που "κατακεραύνωνα" τους ωδειακά αστοιχείωτους- δεν έμεινα όμως σ' αυτό το πρωτόλειο επίπεδο). Ενώ μας λένε όμως τι ΔΕΝ τους αρέσει, δεν μας λένε τι ΤΟΥΣ ΑΡΕΣΕΙ, ώστε να κριθούν γι' αυτό, με τον ίδιο τρόπο που εκείνοι κρίνουν τους άλλους. Τηρουμένων των αναλογιών δηλαδή, και χωρίς να θέλω να θίξω κανέναν για τα φρονήματά του, μου θυμίζουν το ΚΚΕ. Που ενώ μας διατυμπανίζει οτι η ανάλυσή του για την Ευρωπαϊκή Ένωση π.χ. είναι σωστή, αποφεύγει απο την άλλη να μας πει πως το πολιτικό και οικονομικό σχέδιο που προκρίνει είναι αυτό της ...Ανατολικής Γερμανίας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. alexis_vakis μου αρεσει ο Leo Brouwer ,τα γεμιστα (με κιμα) και οι γυναικες με μεγαλα βυζια,επισης ακουω πολυ pornogrind και εχω ''βγαλει'' στο oboe ολοκληρο το ''Chiastic Slide'' των Autechre,να σε ευχαριστησω κιολας που με ειπες πιτσιρικα ενω παιζει να εισαι και μικροτερος μου,Φωντα το ξαναγραφω μπας και το καταλαβεις,ειπα την αποψη μου,μια διαφορετικη γνωμη,δεν ακυρωσα τον Χατζιδακι ουτε ειπα οτι ειναι αχρηστος η οτιδηποτε,απλα υπερεκτιμημενος,νομιζω οτι οταν κατι δε σ'αρεσει δε χρηζει υπεραναλυσης,δε με νοιαζει να σε πεισω,επαναλαμβανω απλως ειπα τη γνωμη μου,φανταζεσαι να ειχαν υπεραναλυσει οι Stooges η οι Beach Boys η οι Sabbath γιατι εκαναν αυτο που εκαναν?το σταματαω εδω γιατι κατηντησε πραγματικα κουραστικο και παω να πιω καμια μπυρα,ανοιξτε και σεις μια και χαλαρωστε.....................

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. Παντως ανωνυμε, στο φαγι σιγουρα δεν εχεις taste ..που λενε και οι βαρβαροι..γεμιστα με κιμα!? Μπαα. Τα ορφανα ειναι καλυτερα..
    Καπως ετσι παει και με τα υπολοιπα..
    Μην παθιαζεσαι τοσο, μπορει να ξερεις πολλα φιλε μου, ισως περισσοτερα απ τους υπολοιπους, απλα μπορει να τα ξερεις λαθος..
    Συμβαινει συχνα σε ολους μας.
    Εγω παντως προσπαθω ακομα να καταλαβω γιατι ειν αδυνατο να μ αρεσει ο χατζιδακης εφοσον μ αρεσει ο ξενακης...Σαββατοκυριακο ο ενας Τεταρτη ο αλλος.. :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  27. Ποιο είναι το κουνουπίδι με το ψευδώνυμο Ανώνυμος που γράφει ότι ο Χατζιδάκις είναι υπερεκτιμημένος;;;;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  28. Από το fb...

    Stefanos Ch Samakas
    " Όταν ένας τόπος δεν ανανεώνει το πνευματικό του υλικό και μένει για πενήντα χρόνια με τους ίδιους και τους ίδιους ανθρώπους καταλαβαίνεις τι τύχη θα έχει; Είναι νομίζεις τυχαία η δυστυχία μας; "

    Sarantis Patrinos
    Εξαιρετικός μουσικός και άνθρωπος. Τον είχα γνωρίσει από κοντα.

    Χρήστος Μονιάκης
    Έχει γράψει κι εκπληκτικά βιβλία

    Nikos Dascalakis
    https://www.politeianet.gr/.../db40d0f8-1e66-40b2-8504...
    politeianet.gr

    Γιώργος Χαρωνίτης
    Τούμπα είναι ο Γιάννης Ζουγανέλης!

    Yiannis Papadopoulos
    "αμφίφλοξ"

    ΑπάντησηΔιαγραφή