Τρίτη 17 Φεβρουαρίου 2015

1). ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ «Είμαι ένας Έλλην που παίζει ροκ», 2). «Ο Σαββόπουλος του Μπάλλου απογοήτευσε»… ποιος το έγραψε αυτό;

Το πόσο ακρογωνιαία, καθοριστική και ανεξάντλητη υπήρξε η παρέμβαση του Διονύση Σαββόπουλου σ’ αυτό που ονομάζουμε «ελληνικό ροκ», στα τέλη του ’60 και στις αρχές του ’70 είναι κάτι που έχει αναλυθεί δεκάδες φορές στο παρελθόν… και δεν υφίσταται κανένας λόγος για να ειπωθεί κάτι παραπάνω. Θα γίνω, εννοώ, εντελώς κουραστικός, αν αρχίσω να λέω και να ξαναλέω τι σήμαινε το «Περιβόλι του Τρελλού» (10/1969) και ιδίως τι σήμαινε ο «ΜΠΑΛΛΟΣ» (3/1971) και «ΤΟ ΒΡΩΜΙΚΟ ΨΩΜΙ» (12/1972) –κυρίως αυτά τα δύο LP– για την ταυτοποίηση του rock με ελληνικό περιεχόμενο που ήταν και το ζητούμενο δηλαδή. Ελληνικό ροκ λοιπόν, με φορέα νοημάτων την ελληνική γλώσσα και με ηχητική πλατφόρμα γεμάτη από τα ποικίλα ελληνικά στοιχεία ανακατεμένα με όλα εκείνα που έρχονταν από το εξωτερικό. Κάπως έτσι στην τραγουδοποιία του Σαββόπουλου τα τέσσερα βασικά συστατικά του ολοκληρωμένου άσματος, ο στίχος, η μουσική, η ερμηνεία και η ενορχήστρωση (μαζί, τούτη, με τους υπόλοιπους μουσικούς) δούλεψαν με παραγωγικό τρόπο, δημιουργώντας ένα άμεσο «μέτρο σύγκρισης». Ένα αναλλοίωτο και εν πολλοίς αξεπέραστο πρότυπο.

Ορισμένοι θεωρούν πως… με το να εντάσσεις τον Σαββόπουλο των early seventies στο ελληνικό ροκ περιορίζεις τη δυναμική του (τη δυναμική τού έργου τού Σαββόπουλου εννοώ – καθότι για το ελληνικό ροκ τούτο μπορεί να είναι μόνο τιμή και καμάρι!). Πιθανώς, αφού ο Σαββόπουλος εκείνων των χρόνων ήταν «κάτι άλλο» για το ελληνικό τραγούδι γενικότερα, και όχι μόνο για το κατα-ταλαιπωρημένο ελληνικό ροκ. Παρά ταύτα δεν είναι δυνατόν να καταρτίσεις λίστες με τα καλύτερα ελληνικά ροκ LP των sixties και των seventies και ν’ απουσιάζουν απ’ αυτές το «Περιβόλι…», ο «ΜΠΑΛΛΟΣ» και «ΤΟ ΒΡΩΜΙΚΟ ΨΩΜΙ» (στις δικές μου σχετικές λίστες της 18/12/2012 και της 28/1/2013 είναι «μέσα» φυσικά). Δεν είναι δυνατόν να γράφεις άρθρο, κείμενο, βιβλίο για το ελληνικό ροκ και να μην έχεις αυτούς τους τρεις δίσκους (και ιδίως τον «ΜΠΑΛΛΟ» και «ΤΟ ΒΡΩΜΙΚΟ ΨΩΜΙ» το ξαναλέω – ζητώ συγγνώμη για τα κεφαλαία, αλλά τα χρησιμοποιώ μπας και ξυπνήσουν ορισμένοι) σε περίοπτη θέση. Θα πρέπει, δε, να είναι κάποιος… εντελώς ηλίθιος αν γράφει για ένα σωρό παπαρδέλες, αγνοώντας τοιούτα «αγκωνάρια». Μα θα μου πείτε τώρα… υπάρχει τέτοιος γραφιάς, που να αγνοεί ή να θάβει τον Σαββόπουλο των early 70s;. Υπάααρχει… υπάααρχει… Υπομονή…

Η πιο αποφασιστική κουβέντα που έχει πει ο ίδιος ο Σαββόπουλος για τον εαυτό του εν σχέσει με το ροκ είναι εκείνη η προμετωπίδα της συνέντευξής του στον Μιχαήλ Μήτρα, που δημοσιεύτηκε στον τόμο Χρονικό 1972, του Καλλιτεχνικού Πνευματικού Κέντρου ΩΡΑ. «Είμαι ένας Έλλην που παίζει ροκ». Τίποτα πιο λιτό, πιο σαφές και πιο αποκαλυπτικό. Στην ίδια συνέντευξη (31/8/1972) ο Σαββόπουλος λέει κι άλλα (περί το rock) εξίσου ενδιαφέροντα…
«Εγώ, όπως προσπάθησα να πω και λίγο πριν, πιστεύω πως Έλληνας δεν είναι ο κάτοικος ενός συγκεκριμένου γεωγραφικού χώρου. Είμαι ένας Έλλην, ο οποίος παίζει ροκ. Ροκ, διότι νοιώθω ροκ – όπως λέμε ‘νοιώθω χτυπημένος’. Το ροκ δεν είναι τόσο φόρμα όσο είναι μάλλον ένα αλφαβητάρι ή είναι μια φόρμα ατελής –ευτυχώς– της οποίας οι ρωγμές επιτρέπουν να φαίνεται η από μέσα αιμορραγία».
Μπορεί να ήσουν ροκ χωρίς να… αιμορραγείς; Είναι ένα ερώτημα αυτό, που θα μπορούσε ο Σαββόπουλος να το απευθύνει στους… Socrates, ας πούμε. Αλλά ας τον ακούσουμε και στη συνέχεια…
«Αυτό σήμερα που λέγεται ‘ελληνικό ροκ’ μοιάζει πολύ μ’ εκείνο που τότε λεγόταν ‘νέο κύμα’, από την άποψη ότι είναι εξ ίσου ελαφρό. Η μόνη τους διαφορά είναι ότι το ‘ελληνικό ροκ’ έχει λιγότερο ‘μανατζεριλίκι’ απ’ ότι είχε το ‘νέο κύμα’. Γενικά έχει πιο αδύναμες δημόσιες σχέσεις από εκείνο. Βέβαια διαθέτει ένα μεγαλύτερο λαϊκό έρεισμα το σημερινό πράγμα. Παρ’ όλα αυτά, τα παιδιά που παίζουνε ροκ στον τόπο μας, στην πλειοψηφία τους παίζουνε ροκ από ευχαρίστηση, κι όταν παίζουμε μια μουσική από ευχαρίστηση το μοναδικό αποτέλεσμα είναι να μην ευχαριστιόμαστε ούτε εμείς που παίζουμε, αλλά ούτε κι εκείνοι που μας ακούνε. Υπάρχει η εντύπωση πως το κάθε πράγμα ανήκει σ’ εκείνον που το θέλει περισσότερο, κι έτσι ένας νέος που παίζει σήμερα στην Ελλάδα ροκ πιστεύει πως για να παίξει ροκ, αρκεί να το γουστάρει πολύ. Δεν είναι αρκετό. Ο μόνος τρόπος για να αποχτήσουμε ένα πράγμα είναι όχι να το θέλουμε πάρα πολύ, αλλά να αποφασίσουμε να παραδοθούμε εμείς σ’ αυτό, έτσι που να μας θέλει εκείνο. Δηλαδή να χτιστούμε εμείς ζωντανοί εκεί μέσα».
Δεν νομίζω να είναι πολλοί εκείνοι που διαφωνούν μ’ αυτά που λέει ο Σαββόπουλος… καθότι ο άνθρωπος εντοπίζει στο ροκ (από τότε) εκτός από το fun και κάτι άλλο, που έλειπε από τα περισσότερα γκρουπ και τους καλλιτέχνες της εποχής. Την επικοινωνία με τη ντόπια παράδοση και το ελληνικό στοιχείο, μέσα από ένα σύγχρονο-καίριο τρόπο (και κυρίως λόγο). Για να καταλήξει…
«Δεν νομίζω πως έχω δημιουργήσει μουσική σχολή, στον τομέα του τραγουδιού. Βέβαια τα παιδιά έρχονται και με βρίσκουν. Έχω όμως την υποψία πως το δικό μου το ροκ δεν μπορεί να τους βοηθήσει. Πράγμα που κι αυτοί το καταλαβαίνουν κατά βάθος. Διατηρούν βέβαια σχέσεις μ’ έναν ‘επιτυχημένο’».
Σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα (Σχολιαστής #6, 9/1983) ο Σαββόπουλος θα πει κάτι ακόμη για το rock, εξ ίσου ή και περισσότερο σημαντικό…
«Το ροκ υπήρξε η μόνη πραγματική αντιπολίτευση στη Δύση. Απέναντι στο μουσικό ορθολογισμό της Δύσης. Εκεί που το τραγούδι φτιάχνεται πλέον με κομπιούτερ και κλισέ παραγωγών, βγήκαν αυτά τα υπέροχα τσογλάνια και φτιάξαν αυτή την αναγέννηση, το ροκ. Αλλά τέτοια σπουδαία πράγματα δεν είναι εύκολο να συνεχίσουν, παρά μόνο όταν κατά τη γνώμη μου συναντηθούν με μια μεγάλη διαχρονική παράδοση που να μπορεί να τα υποδεχθεί και να τα καταστήσει δυνατά, ακόμα και πέραν της νεανικότητάς τους. Αλλά τέτοια παράδοση δεν νομίζω ότι υπάρχει στη Δύση (σ.σ. θρύψαλα ο Διαφωτισμός...). Ψάχνουν τώρα οι βετεράνοι του ροκ, όσοι επέζησαν από τα ναρκωτικά ή τον τρόμο του κοινού. Αλλά τι μπορούν να βρουν; Πηγαίνει ο Dylan στον προτεσταντισμό. Αλλά τι να του δώσει ο προτεσταντισμός; Μόνο νόμους και εντολές σε στυλ ‘άμα κάνεις το καλό θα αμειφθείς, άμα κάνεις το κακό θα τιμωρηθείς’ (σ.σ. βλέπε Σόιμπλε, Μέρκελ και τα τοιαύτα). Διότι αυτό είναι ο προτεσταντισμός, μια νομολατρεία, ένα τελειωμένο κείμενο, που δεν μπορεί να μας δει, παρά μόνο ως όργανά του. Νιώθω ότι είναι διαφορετικά τα πράγματα σε μας.(…)».

Από το… underground περιοδικό ΦΑΝΤΑΖΙΟ κάποτε στα early 70s. Το συγκρότημα Μπουρμπούλια. Πάντα από αριστερά: Σπύρος Καζιάνης, Νίκος Τσιλογιάννης, Διονύσης Σαββόπουλος, Βασίλης Ντάλλας.

Κι ενώ λοιπόν διάβαζα όλα αυτά τα ωραία του Σαββόπουλου για το rock και τα λοιπά, θυμήθηκα τον… Μανώλη Νταλούκα και το βιβλίο του Ελληνικό Ροκ (α έκδοση 2006, β έκδοση 2012). Είπα λοιπόν να τo ξεφυλλίσω πάλι, για να επιβεβαιώσω κάτι που το είχα ήδη πάρει χαμπάρι από παλιά, αλλά είχα δώσει τόπο στην οργή. Ο Μανώλης Νταλούκας αγνοεί (εννοώ υποτιμά) την αξία του Σαββόπουλου! Αγνοεί τη σημασία του «Μπάλλου» και του «Βρώμικου Ψωμιού»!! Λέει κάτι λίγα για το «Φορτηγό» και το «Περιβόλι του Τρελλού» (π.χ. πως… ο δίσκος βγήκε τον Οκτώβριο του 1968 και πως ο Σαββόπουλος έπαιζε στο Rodeo την περίοδο Οκτώβρης ’68-Μάης ’69 – στην πραγματικότητα όλες οι χρονιές πρέπει να μετατοπιστούν μπροστά κατά ένα έτος), αλλά δεν λέει κουβέντα για τους άλλους δύο δίσκους, για τον «Μπάλλο» και «Το Βρώμικο Ψωμί»!!
Εσείς, που έχετε διαβάσει το βιβλίο του, δεν παραξενευτήκατε με κάτι τέτοιο; Δεν αναρωτηθήκατε ποτέ «γιατί»; Να σας πω εγώ «γιατί». Ο Νταλούκας θάβει, κατ’ ουσίαν, τον Σαββόπουλο και το κρύβει! Είναι δε τόσο γρόθος, ώστε να εγκαλεί τον Αργύρη Ζήλο που έκανε κριτική ο άνθρωπος πριν 30+ χρόνια στους FMQ (για μένα είναι καλοί, αλλά δεν πετάω και τη σκούφια μου), τον Κώστα Αρβανίτη, που έγραψε κάτι (σωστό) για τον Σιδηρόπουλο επίσης πριν 30 χρόνια, εμένα γιατί δεν γούσταρα (όπως και πολλοί άλλοι στο εξωτερικό) τον τελευταίο δίσκο του Neil Young (όχι τον Neil Young γενικώς) και δεν κοιτάει, την ίδια στιγμή, τα δικά του χάλια.
Ο άνθρωπος αυτός, ο γνωστός χοντροκέφαλος, είναι ο μοναδικός έλληνας μουσικογραφιάς που έχει θάψει τον «Μπάλλο» και «Το Βρώμικο Ψωμί»!! (Τουλάχιστον εγώ δεν ξέρω άλλον). Έχει το δικαίωμα; Φυσικά. Έχω όμως κι εγώ το δικαίωμα να αποκαλέσω «ανόητο», όποιον θάβει αυτούς τους συγκεκριμένους δίσκους που αποτελούν, το ξαναλέω, αγκωνάρια, όχι απλώς του ελληνικού ροκ, αλλά και της ελληνικής μουσικής, γενικότερα, τα τελευταία 50 χρόνια.
Προσέξτε τι έγραφε ο Νταλούκας για τα εν λόγω LP στη Μουσική (#25, Δεκέμβριος 1979). Θα σας φύγει το τσερβέλο… Δεν θα αναδημοσιεύσω ολόκληρα τα κείμενα, γιατί βαριέμαι να τ’ αντιγράψω – ας το κάνει εκείνος, αν νομίζει πως τον αδικώ… Θα πέσει ακόμη περισσότερο γέλιο… Μπου χα χα… Σας προειδοποιώ, κρατηθείτε… Μην πείτε μετά πως δεν σας ενημέρωσα…

ΜΠΑΛΛΟΣ
«Ο Σαββόπουλος του Μπάλλου απογοήτευσε. Υπάρχει ένας διαφορετικός τρόπος γραφής. Ο Σαββόπουλος προσπαθεί να μοντερνήσει. Το αποτέλεσμα; Ο Μπάλλος, μια καρικατούρα, που πολλοί την πέρασαν για πρωτοποριακό έργο(…)». Παρακάτω μας λέει πως του αρέσει το «Κιλελέρ», πως «ο ‘Παλιάτσος κι ο ληστής’ είναι το γνωστό τραγούδι του B. DylanThe joker and the thief”» (σ.σ. με το αυτί είχε βγάλει τον τίτλο – και η κουτσή Μαρία ήξερε από τότε πως επρόκειτο για το “All along the watchtower”), για το «Έρχεται βροχή, έρχεται μπόρα» γράφει πως είναι… «ξεπατηκωμένος Κ. Καρυωτάκης» (οποία παπαρία!), ενώ τα «Σημαία από νάυλον» και «Σ’ ευχαριστώ, ω εταιρία!» του αρέσουν. Να μην ξαναπώ τι εντύπωση αποκομίζω, όταν κάποιος γράφει για τον «Μπάλλο» όσα έγραψε προ αμνημονεύτων ο Νταλούκας… Πείτε τα κι εσείς…

ΤΟ ΒΡΩΜΙΚΟ ΨΩΜΙ
Για τη «Μαύρη Θάλασσα» μας λέει πως… «εξωτερικά, οι στίχοι φαίνονται καλοί και η μουσική υπέροχη. Για έναν έμπειρο όμως, αυτή η κατασκευή της ‘Μαύρης Θάλασσας’ είναι τόσο σαθρή που αμέσως καταρρέει.(…) Τέλος πάντων αυτή η μοντέρνα τεχνική του Σαββόπουλου ούτε πείθει, ούτε εκπλήσσει κανέναν έξω από κάτι ανόητες φοιτητριούλες(…) Ο Σαββόπουλος λοιπόν στο ‘Βρώμικο Ψωμί’ ήταν ήδη ξεπερασμένος όταν κυκλοφόρησε ο δίσκος»… για να συνεχίσει με διάφορες άλλες αρλούμπες, που βαριέμαι να αναπαράγω, καταλήγοντας με το τηλεγράφημα… «οι καλύτερες στιγμές του δίσκου είναι ‘Η Δημοσθένους λέξις’, το ‘Ζεϊμπέκικο’, και το ‘Έλσα σε φοβάμαι’» (σ’ ένα στυλ… κάτι λένε αυτά!), ενώ δεν του γεμίζουν το μάτι το «Άγγελος εξάγγελος» (κλάσεις ανώτερο από το πρωτότυπο του Dylan!!), το φοβερό «Τραγούδι», και τα κλασικά πια «Ολαρία ολαρά» και «Το μωρό».

Εγώ μπορώ να δεχθώ πως το 1979 ο Νταλούκας ήταν 20-21-22 χρονών... πιδί, πως μπορεί να είχε στραβοκοιμηθεί το προηγούμενο βράδυ με... καμμιά ανόητη φοιτητριούλα, πως μπορεί να είχε να πλερώσει την άλλη μέρα τα δίδακτρα των... αλαμπουρνέζικων που μάθαινε, πως μπορεί να είχε χάσει η ομάδα του ο… ΑΠΟ Ρουφ(α) και δεν κατάλαβε τα άλμπουμ. Δεν κατάλαβε τι άκουγε. Ok. Τo 2006, όμως, και το 2012 (γέρος άνθρωπος πια), όταν έγραφε και ξαναέγραφε το «Ελληνικό Ροκ» δεν μπορούσε να επανορθώσει; Να πει πως… κάποτε, νιάτο, δεν είχα αντιμετωπίσει σωστά αυτά τα «αριστουργήματα» του ελληνικού ροκ και πως τώρα επανέρχομαι, αποκαθιστώντας τα μέσα μου πρώτα-πρώτα. Όooχι (αν και προσπάθησε, κάποια στιγμή να περάσει κάτι... πονηρό στο blog του). Ο άνθρωπος είναι… σταθερός στις απόψεις του. Βράχος… Κοτρώνα…

Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’70 ο Σαββόπουλος βάζει στο στόχαστρό του την παραδοσιακή Αριστερά («το κόμμα με τραβάει απ’ το μανίκι», η «τσογλανοπαρέα που κάνει κριτική», «μια ρίζα δεντρολίβανο και κανένα καπνισμένο τσουκάλι να σε χαίρεται η μανούλα σου που καθαρίζει φρέσκα φασολάκια» και άλλα διάφορα…), ενώ ταυτοχρόνως χρίζεται «αποδιοπομπαίος» από το… αναρχιλίκι των Εξαρχείων. Ο Νταλούκας, βεβαίως, δεν ήταν Κνίτης ώστε να παρεξηγηθεί (παίρνοντας το αίμα του πίσω, θάβοντας τον «Μπάλλο»), αλλά ήταν φίλα προσκείμενος… στα της πλατείας. Ο Λεωνίδας Χρηστάκης έχει αποκαθηλώσει τον Σαββόπουλο από το δεύτερο κιόλας τεύχος του Ιδεοδρόμιου (3/2/1978) στο κείμενό του «άρχισε κι αυτός να τρώει καλά», δίνοντας λαβή στους ανόητους, που περιτριγύριζαν το χώρο, ν’ αρχίσουν να λένε μπούρδες. H (περίπου) κατακλείδα του κειμένου του Χρηστάκη… «Σε λίγο θα ’σαι (Σαββόπουλε) ένας μάγειρας του Ρισελιέ σ’ έναν επαναστατικό στρατό. Δηλαδή θα ’σαι  ά χ ρ η σ τ ο ς, γιατί δε θα μπορείς να μας μαγειρέψεις κάτι τι πιο απλό, κάτι πιο κοντινό σ’ εμάς»… αντανακλά στα γραπτά του Νταλούκα εκείνης της περιόδου. Δες π.χ. την κριτική για το περίφημο «Ζεϊμπέκικο» (πάντα από το #25 της Μουσικής)… «Το ‘Ζεϊμπέκικο’ είναι από τις καλές στιγμές του Διονύση (σ.σ. «καλές»… όχι και τίποτα σπουδαίο δηλαδή!) και η φωνή της Μπέλλου αναμφίβολα εκπληκτική. Εκείνο όμως που ενοχλεί είναι η θεληματική σκοτεινάδα και ένας στιχουργικός μοντερνισμός, που έχει αρχίσει με τον ‘Μπάλλο’. Πράγματα που στο ‘Ζεϊμπέκικο’ αν λέγονταν πιο απλά και πιο λιτά, χωρίς εξεζητημένες λέξεις και απόπειρες εντυπωσίασης, θα μας κέρδιζαν, τώρα μας ενοχλούν. Το νόημα σπάνια ολοκληρώνεται. Αυτή την θυσία στο μοντέρνο, αν θελήσει ο Σαββόπουλος να την εγκαταλείψει θα ωφεληθεί πολύ».
Ο Σαββόπουλος, όπως αντιλαμβάνεστε, δεν άκουσε τον χοντρονταλούκα, ώστε να μη συνεχίσει να… θυσιάζει στο μοντέρνο, κι έτσι δεν ωφελήθηκε καθόλου…

Στον κόσμο μας… «ΔΕΝ αλλάζουν μόνον οι πιο σοφοί και οι πιο ανόητοι»… είχε πει εκείνα τα παλιά χρόνια ο Κουμφούκιος. Σοφός λοιπόν ο Νταλούκας, που εξακολουθεί, ως φαίνεται, να πιστεύει πως… «Ο Σαββόπουλος του Μπάλλου απογοήτευσε» και πως «η κατασκευή της ‘Μαύρης Θάλασσας’ είναι τόσο σαθρή που αμέσως καταρρέει» και ανόητοι όλοι εμείς που δεν γουστάρουμε τον τελευταίο δίσκο του Neil Young ή τον πρώτο των FMQ

Δεν έχω τι άλλο να πω… Σηκώνω ψηλά τα χέρια… Πυροβολήστε με…

24 σχόλια:

  1. τι ασχολεισαι ρε φωντα?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ελάτε τώρα… Τάχα μου δεν σας αρέσει ν’ ασχολούμαι… Αφού όλοι γουστάρουμε…

    Εξάλλου, με κάτι τέτοιες αφορμές πάντα μαθαίνουμε πράγματα… Για θυμηθείτε… Μάταλα… Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ’72 και άλλα πολλά…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. κάποιοι νομίζετε ότι η μουσική είναι κτήμα σας και ενεργείτε ως ζιζάνια

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αηδίες.

      Δεν πρόκειται να ξαναδημοσιεύσω τέτοιου τύπου σχόλια.

      Εμένα δεν μου αρέσουν οι «ίσες αποστάσεις». Και δεν ψάχνω ούτε για υποστηρικτές, ούτε για νεκροθάφτες.

      Όποιος έχει γνώμη, επιθυμώντας να τεκμηριώσει αυτό που θέλει να πει, εμπρός… Αλλιώς δεν υπάρχει θέμα… Δεν μαζεύω σχόλια.

      Διαγραφή
  4. για τον σαβοπουλο πολλυ ενδιαφερον ειναι η αποψη του Φ Τερζακη στο βιβλιο του -Σημειώσεις για μιαν ανθρωπολογία της μουσικής (Πρίσμα: Αθήνα 1990)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν είμαι σίγουρος ότι το έχω αυτό το βιβλίο. Πρέπει να ψαχτώ…

      Πάντως θυμάμαι πως εκείνα τα κείμενα (του Τερζάκη για τον Σαββόπουλο) είχαν δημοσιευτεί στον Ήχο την ίδιαν εποχή (νομίζω δηλαδή). Κάποια τεύχη σίγουρα τα έχω…

      Διαγραφή
  5. Του Τερζάκη η άποψη στο συγκεκριμένο βιβλίο είναι ίσως από τις καλύτερες κριτικές ματιές που έχω διαβάσει για το έργο και την μετέπειτα πορεία του Σαββόπουλου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Εγω αποτι κατάλαβα ο Νταλουκας δεν θάβει τους δίσκους, αλλά έχει τις αντιρρήσεις του για δυο τραγούδια, τον Μπάλλο και τη Μ.Θάλασσα. Τα θεωρεί ακαταλαβίστηκα. Εσύ Φωντα που τα βρίσκεις "αριστουργήματα" δεν τα εξηγείς και σε μας που δεν τα καταλαβαινουμε; Χωρίς πλακα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν κατάλαβες καλά.

      Το 1979 έγραφε πως ο «Μπάλλος» τον απογοήτευσε κι είναι μια καρικατούρα, πως ο «Παλιάτσος κι ο ληστής» διασκευάστηκε «για να πιάσει το σφιγμό της νεολαίας» (θεωρεί το Σαββόπουλο δηλαδή τυχάρπαστο επειδή διασκεύασε Dylan! – αυτό το συμπληρώνω τώρα, ok), και πως το «Έρχεται βροχή , έρχεται μπόρα» είναι «ξεπατηκωμένος Κ. Καρυωτάκης»! Τα 3/4 του δίσκου δηλαδή τα έχει απορρίψει.

      Το ίδιο και στο «Βρώμικο Ψωμί, όπου… «οι καλύτερες στιγμές του δίσκου είναι ‘Η Δημοσθένους λέξις’, το ‘Ζεϊμπέκικο’, και το ‘Έλσα σε φοβάμαι’», λέγοντας πιο κάτω πως στο «‘Ζεϊμπέκικο’ αν τα πράγματα λέγονταν πιο απλά και πιο λιτά, χωρίς εξεζητημένες λέξεις και απόπειρες εντυπωσίασης, θα μας κέρδιζαν, τώρα μας ενοχλούν». Ουσιαστικά κι εδώ από τα 8 κομμάτια του LP «φτύνει» τα πέντε, για να μην πω τα έξι.

      Επί της ουσίας λοιπόν δεν έχει αντιρρήσεις για δυο τραγούδια, αλλά για πολύ περισσότερα, για ολάκερους σχεδόν τους δίσκους.

      Απόδειξη δε αυτού είναι το γεγονός πως το 2012 (στο βιβλίο του) που λέγεται (πρόσεξε σε παρακαλώ) «Ελληνικό Ροκ» ΔΕΝ ΒΡΗΚΕ ΟΥΤΕ ΠΕΝΤΕ ΓΡΑΜΜΕΣ να γράψει για τον «Μπάλλο» και το «Βρώμικο Ψωμί», όταν μας γράφει κατεβατά για τις Παράγκες, τους Λαμπράκηδες, τα Κίτρινα Σούρουπα, τον Αργυράκη, τη Γιόλα, το Ρόκο και τόσους άλλους άσχετους επί της ουσίας με το ροκ.

      ΓΙΑ ΜΕΝΑ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΑΝΗΚΟΥΣΤΟ.

      ~~~~~ ~~~~~~~~~ ~~~~~~~~

      Να τα εξηγήσω σ’ εσάς… που δεν τα καταλαβαίνετε; Όχι φίλε μου δεν θα εξηγήσω τίποτα σε κανέναν. Να καθίσεις μόνος σου, ν’ ακούσεις, και να τα εξηγήσεις εσύ στον εαυτό σου. Θα είναι πιο αποδοτικό.

      Διαγραφή
  7. Τα θυμήθηκα τώρα αυτά τα κείμενα.
    Ισχύει η ερμηνεία ότι ο "χώρος" (η πλατεία) εκείνη την εποχή θεωρούσε ότι ο σαββόπουλος "συντηρητικοποήθηκε". Αυτό πρέπει να ξεκίνησε από τη συμμετοχή του στα "παράλογα", την γενικότερη προσέγγισή του στους "αστούς", και πιθανότατα να παγιώθηκε σαν αντίληψη από κάποια άρνησή του να συμμετάσχει σε συναυλίες με πολιτικό αίτημα.Θυμάμαι και μια συναυλία του στην πάτρα, που εξελίχθηκε από τα φρικιά σε διαμαρτυρία συμπαράστασης στους δικαζόμενους καταληψίες φοιτητές του '78, κατέληξε σε λεηλασία του κυλικείου του κινηματογραφου που γινόταν η συναυλία, και με το σαββόπουλο να τους φωνάζει από μικροφώνου "πίσω μάζες" (δίνοντας συνέχεια αργότερα και με συνέντευξή του σε περιοδικό).
    Πιστεύω ότι η προσέγγιση νταλούκα υπάγορεύεται και από κάτι άλλο. Είναι αναδρομική εφαρμογή της πανκ απαξιωτικής αντίληψης για τα "δεινοσαυρικά" συγκροτήματα, και τα κομμάτια των 20 λεπτών, τη βιρτουοζιτέ και την ενορχηστρωτική εκζήτηση (συν το διαχρονικό που έχουν κάποιοι ότι "άμα υπάρχει αίσθημα, τί τις θες τις νότες"). Εξ ου και δέχεται τα κομματια που έχουν πιο απλή σχετικά φόρμα και πιο μονοσήμαντο/ εύληπτο στίχο. (θεωρώντας ότι για την "έλσα" ενστερνίζεται τις ερμηνείες που κυκλoφορούσαν τότε,ήτοι ΕΣΑ ή LSD)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις

    1. Ο Σαββόπουλος μιλάει με καλά λόγια για τον Χατζιδάκι ήδη από το ’72. Σ’ εκείνη τη συνέντευξη στον Μήτρα λέει:

      «Κοίταξε, εμένα ο Χατζιδάκις μ’ αρέσει πάρα πολύ. Μου έχει διδάξει ένα σωρό πράγματα» κλπ., κ.λπ.

      Το ότι ο Σαββόπουλος άλλαζε μέσα στα χρόνια είναι γνωστό αυτό. Συνέβη με πολλούς από ’κείνους που δεν «κάηκαν» στα early 70s (από τα ναρκωτικά ή ό,τι άλλο). Το θέμα είναι αν μπορεί κανείς να δει το έργο ανεξάρτητα από τον δημιουργό του, όντας ενταγμένο στην εποχή του.

      Το να κρίνεις το 1979 τον Σαββόπουλο του ’71 με κριτήρια «πάνκικα» για μένα είναι χαζό (και ίδιον της χαζομάρας που μπορεί να διέπει έναν εικοσάχρονο). Το rock μπορεί να είναι σε διάρκεια όσο μικρό ή μεγάλο απαιτείται, αρκεί να έχει στοιχεία «ωφέλιμα» να καταδείξει.
      Το να λες δηλαδή ότι ο «Μπάλλος» είναι «καρικατούρα» επειδή ακούς Damned ας πούμε σημαίνει ότι δεν έχεις ουδεμία συναίσθηση του τι σήμαινε το 1971 (και το… 2071 άμα λάχει να ’ούμε) να τραγουδάς… «Ωχ, πηδώ χοροπηδώ/ κι έχω ένα τσίρκο ηλεκτρικό/ μες στο μυαλό μου/ μες στο μυαλό μου που ’χει όρια/ και μια ελευθερία ζόρικια/ αλλίμονό μου».
      Το τραγούδι δεν είναι μόνο… «Σ’ αγαπώ, μ’ αγαπάς», αλλά και λόγια που δεν αποκρυπτογραφούνται με την πρώτη. Και που για να «πιάσεις» το νόημά τους θα πρέπει να κοπιάσεις λιγάκι παραπάνω. Αν το έχεις «ζήσει» στην εποχή του (το τραγούδι) καλώς (κάτι θα έχεις να θυμηθείς…), αν όχι τότε η προσέγγιση θα είναι πιο δύσκολη – απαιτείται τρόπον τινά μία προσωπική αναπαράσταση της εποχής (γίνεται αυτό, μέσα από ταινίες, βιβλία, αφηγήσεις κ.λπ.).
      Αλλιώς πώς θα περιγράψεις το ’60 ή το ’40 ή το ’20 (αφού δεν θα το έχεις ζήσει);

      Οφείλεις δηλαδή να ανασυνθέσεις ένα σκηνικό, να φτιάξεις μόνο σου μια ταινία στο κεφάλι σου με τον εαυτό σου πρωταγωνιστή. Εντάξει, ένας 20χρονος δεν μπορεί να το κάνει εύκολα αυτό – του λείπουν κομμάτια του παζλ, ενώ δεν έχει και ουδεμία διάθεση για να τα βρει.

      Γι’ αυτό κι εγώ δεν θα έκανα ουδεμία κουβέντα στο δισκορυχείον, άμα έβλεπα τον Νταλούκα να τοποθετεί, ΣΗΜΕΡΑ, τον «Μπάλλο» και το «Βρώμικο Ψωμί» στη θέση που τους αξίζει. Αυτός, όμως, προτιμά να σκέφτεται στα 60 του, όπως σκεφτόταν στα είκοσί του. Τι είναι αυτό; Αναχαίτιση του χρόνου; Το παίζει νιάτo; (Δικαίωμά του είναι, εντάξει...). Το λέω, γιατί τον βλέπω να κάνει, ενίοτε, και… νεανικό ρεπορτάζ, όντας «κωλόγερος». (Και για μένα το λέω το «κωλόγερος», μην νομιστεί πως εγώ το παίζω φιντάνι).

      Γράφει λοιπόν ένα βιβλίο 400 σελίδων ΣΗΜΕΡΑ για το ελληνικό ροκ (λέμε τώρα), καθότι το μισό βιβλίο δεν έχει ουδεμία σχέση με το ροκ (ούτε το ελληνικό, ούτε το κογκολέζικο), δίχως να αφιερώνει ΠΕΝΤΕ ΓΡΑΜΜΕΣ στον «Μπάλλο» και το «Βρώμικο Ψωμί». Κάτι, γενικώς και ειδικώς, ΑΝΗΚΟΥΣΤΟ. Αυτό κρίνω, και όχι τις βλακείες που έγραφε ως πιτσιρικάς το ’79.

      Διαγραφή
    2. Ενδιαφέρον θα είχε Γιώργο,επειδή φαίνεται οτι τα ξέρεις από πρώτο χέρι και τα έχεις ζήσει,να μας αναφέρεις και άλλα περί της σχέσης του Σαββόπουλου και της πλατείας.Π.χ.πρίν τα παράλογα τον παραδέχονταν?τον είχανε σημαία?
      Πραγματικά τέτοιες πιο εξειδικευμένες πληροφορίες
      έχουν απίστευτο ενδιαφέρον,τουλάχιστον για κάποιους.

      Διαγραφή
    3. Δεν έχω "σφαιρική" εικόνα, ούτε θυμάμαι πιο συγκεκριμένα. Μια αίσθηση από έναν κύκλο ανθρώπων, που πάνω κάτω ήταν αντιπροσωπευτικός της ύστερης μεταπολίτευσης. Θεωρώ ότι ήταν αποδεκτός και θεωρείτο πιο οικείος από τους άλλους "έντεχνους" -και από όσο ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του. Η -όποια- απόρριψη ήλθε σταδιακά (στο στυλ που μεταφέρει ο Φώντας από το ιδεοδρόμιο). Θυμάμαι δηλαδή ανάμικτα συναισθήματα απέναντι στους Αχαρνής ή ακόμα και στη Ρεζέρβα, (κριτική στην αριστερά, στην πολιτική γενικότερα, περιθώριο, ρομαντικός ατομικισμός κλπ.)

      Διαγραφή
  8. xxx:

    ta idia kai ta idia eisai fonta, kourazeis pia

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μου αρέσει να ΤΟ «κουράζω» 3Χ.
      Όσοι ακούραστοι προσέρχονται και διαβάζουν… δεν τράβηξα κανέναν από το πέτο.

      Διαγραφή
  9. Δηλαδή επειδη ο Νταλουκας αποκάλυψε τα λάθη που έχεις κανει στο βιβλιο σου, αρχισες να βριζεις. Δεν πας καλα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλά, καλά... Μη μας πετροβολάς άλλο... Λυπήσου μας... (Εδώ γελάμε).

      Μαζευτείτε τώρα… ο γνωστός-άγνωστος με τα χίλια πρόσωπα για να μου την πέσετε, επειδή θίξαμε τον μεγάλο και τρανό… ιστορικό της ελληνικής νεολαίας…

      Άσε να ολοκληρωθεί η… Ρωμανιάδα και ετοιμαστείτε μετά για πολύ γέλιο… Πες, μόνο, στο φιλαράκο σου να κάνει γρήγορα, γιατί έχουμε κι άλλα πράγματα στη φωτιά…

      Διαγραφή
  10. Έψαξα και βρήκα τα άρθρα του Φώτη Τερζάκη για τον Σαββόπουλο. Δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό ΗΧΟΣ & HI-FI (τεύχη 209-210) τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1990. Για τον «Μπάλλο» και το «Βρώμικο Ψωμί» γράφει ο Τερζάκης:

    «Στα 1970 ο Διονύσης Σαββόπουλος μπαίνει στο στούντιο να ηχογραφήσει με δικό του συγκρότημα, τα Μπουρμπούλια, τον τρίτο του δίσκο, τον ‘Μπάλλο’ και δύο χρόνια αργότερα με το συγκρότημα αναδιαμορφωμένο σε Λαιστρυγόνα ηχογραφεί το ‘Βρώμικο Ψωμί’. Ποτέ δεν ξανακούστηκε κάτι σαν αυτό. Δυνατό ηλεκτρικό ροκ από ένα δεμένο συγκρότημα που γνωρίζεται καλά από τη σκηνή, πυκνότητα της σύνθεσης, στίχοι που υποβάλλουν με την ποιητική αρτιότητα και τη συμβολική τους, και στο βάθος η βαριά κληρονομιά εκείνου που λέμε παράδοση: όλο το δημοτικό της βαλκανικής, όλη η σκοτεινή διαδρομή του ρεμπέτικου, μυθολογικά κέντρα που διατρέχουν αιώνες εικονοποιίας της ελληνικής γλώσσας, είναι όλα εδώ.(…) ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΦΑΝΤΑΣΤΟΥΜΕ ΤΙ ΘΑ ΗΤΑΝ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ‘ΜΠΑΛΛΟ’ ΚΑΙ ΤΟ ‘ΒΡΩΜΙΚΟ ΨΩΜΙ’.
    Ο ‘Μπάλλος’, θρακιώτικος χορός που με την γκάιντα και με τα τύμπανα φέρνει στην επιφάνεια όλη τη διονυσιακή καταγωγή του, γίνεται εδώ ένα ενέργημα ξέφρενης απελπισίας· χορός θανάτου, μια βουτιά μέσα στο κενό όταν κάποιος είναι αναπόδραστα κυκλωμένος από το κακό, διακυβεύοντας την ίδια του τη συντριβή με την ελπίδα να βγει σ’ ένα ελεύθερο πέρα.(…)
    Στο ‘Βρώμικο Ψωμί’ η φωνή έρχεται από τη βαθύτερη ωριμότητα του έργου, κερδισμένη στιγμή με στιγμή μέσα από σκληρές αναμετρήσεις και εξαγορασμένη με το αντίτιμο μιας απόλυτης ερημιάς. Η φόρμα διατηρείται σ’ αυτό το απόγειο της ιδιομορφίας που έφτασε με τον ‘Μπάλλο’ με τη μεικτή μορφή του τραγουδιού/ οργανικού θέματος, το ροκ άκουσμα γίνεται ακόμα πιο απόλυτο και πιο αγωνιώδες και λαχανιασμένο με τη φωνή να ξεπετιέται μπροστά δίχως εισαγωγή και με τη συνοδεία να πυκνώνει αργά πίσω της (του τζουρά για παράδειγμα στο ‘Ζεϊμπέκικο’ ή του μπάσου και των τυμπάνων στο ‘Μωρό’).(…)
    ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ –ΠΙΘΑΝΟΝ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΤΗΣ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑΣ, ΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΤΣΙ ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ ΠΟΙΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ – ΑΠΟΚΤΟΥΝ ΕΝΑ ΠΥΚΝΟΤΑΤΑ ΥΦΑΣΜΕΝΟ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟ ΠΟΥ ΠΟΤΕ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΥΟ ΑΥΤΟΥΣ ΔΙΣΚΟΥΣ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ, ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΔΕΝ ΕΠΡΟΚΕΙΤΟ ΝΑ ΞΑΝΑΒΡΟΥΝ, ΚΑΙ ΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΠΗΓΗ ΜΙΑΣ ΑΝΕΞΑΝΤΛΗΤΗΣ ΠΟΛΥΣΗΜΙΑΣ».
    Και τα λοιπά, και τα λοιπά…

    Ρε που καταντήσαμε! Να επιχειρηματολογούμε για τα αυτονόητα!! Την αξία του «Μπάλλου» εννοώ και του «Βρώμικου Ψωμιού».

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Διαβάζοντας το κείμενο σας, ταλαιπωρήθηκα μία ολόκληρη μέρα σπάζοντας το κεφάλι μου να θυμηθώ ποιος έχει στο παρελθόν συνδέσει (με οποιοδήποτε τρόπο) τον Σαββόπουλο με τον Καρυωτάκη! Μιλώ για την αναφορά του κ. Νταλούκα σε εκείνο το κείμενο του 1979 στη Μουσική για το «Έρχεται βροχή, έρχεται μπόρα», που γράφει πως είναι… «ξεπατικωμένος Κ. Καρυωτάκης».

    Στην έκδοση με τα «Ποιήματα και πεζά» του Κώστα Καρυωτάκη από τις εκδόσεις Ερμής, εν έτη 1972, ο Γ.Π. Σαββίδης που ήταν κι ο επιμελητής της έκδοσης, τελειώνει την πολυσέλιδη Εισαγωγή – Μελέτη του με ένα Υστερόγραφο, το οποίο είναι το εξής:
    «Υ.Γ. Την ώρα που αντιγράφω τις τελευταίες γραμμές τούτης της μελέτης, τα δύο παιδιά μου, 17 και 13 χρονών, ακούν ένα δίσκο του Διονύση Σαββόπουλου (1944), χωρίς να υποψιάζονται την μυστική ζωή που συνεχίζει ο Καρυωτάκης ανάμεσά μας. Τραγούδια όπως το «Σαν ρεμπέτικο παλιό» ή την «Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη» ή το «Έρχεται βροχή, έρχεται μπόρα», αλλά και ολόκληρη η καλλιτεχνική προσωπικότητα του Σαββόπουλου είναι, πιστεύω, από τις πιο γόνιμες αναβλαστήσεις του σπόρου που απέθανε στην Πρέβεζα του 1928»
    Και από κάτω:
    «Αθήνα, 3 Ιουνίου 1972»

    Να υπενθυμίσω (κάτι που, φυσικά, το γνωρίζετε) ότι, τα δύο από τα τρία τραγούδια τα οποία αναφέρει ο Γ.Π. Σαββίδης είναι από το Περιβόλι του τρελού (το «Σαν ρεμπέτικο παλιό» και η «Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη»), ενώ από τον Μπάλο του 1971 είναι το «Έρχεται βροχή, έρχεται μπόρα». Αν κάποιος λοιπόν ήθελε εν έτη 1979 να «χτυπήσει» τον Μπάλο με δάνεια από τα λόγια ενός έγκριτου φιλόλογου (χωρίς βεβαίως να αναφέρει την πηγή της… έμπνευσής του), δεν είχε παρά να πάρει το τραγούδι που «κολλάει» στην περίπτωση του Μπάλου και να βγάλει τα δικά του …«συμπεράσματα».
    Τελικά, πιο πιθανό θεωρώ ο κ. Νταλούκας να «ξεπατίκωσε» τον Γ.Π Σαββίδη, παρά ο Σαββόπουλος τον Καρυωτάκη…. (άσε που ο Γ.Π. Σαββίδης μόνο για «ξεπατίκωμα» δε μιλάει)


    ΥΓ (δικό μου). Με συγχωρείτε που διατηρώ την ανωνυμία μου, αλλά δε θεωρώ αναγκαίο να εμπλακώ επωνύμως στη μεταξύ σας διαμάχη, η οποία – πιστέψτε με – δε με αφορά ούτε στο ελάχιστο. Δεχτείτε αυτό το σχόλιο ως μία αυθόρμητη κίνησή, μόνο και μόνο επειδή χάρηκα που θυμήθηκα μετά από πολύ κόπο το κείμενο αυτό του Γ.Π. Σαββίδη που είχα χρόνια να ξαναδιαβάσω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Πολύ ενδιαφέροντα όντως τα όσα λέει ο Σαββόπουλος στην συνέντευξη του '72, αλλά η άποψη του για τον προτεσταντισμό είναι απλουστευτικά ισοπεδωτική, κατά τη γνώμη μου, ενώ είναι επιπροσθέτως θλιβερό το γεγονός ότι και εσύ Φώντα (αν μου επιτρέπεις τον ενικό) σπεύδεις να υπερθεματίσεις, προσθέτοντας εμβόλιμα σχόλια και προβαίνοντας έτσι σε απλουστευτικές αναγωγές στη σημερινή πολιτική της Γερμανίας. Φυσικά το γεγονός ότι η Μεταρρύθμιση απετέλεσε ένα γόνιμο πνευματικό/θρησκευτικό έδαφος για τη ανάπτυξη και εδραίωση των κεφαλαιοκρατικών κοινωνικών σχέσεων παραγωγής (χωρίς απ' αυτό να συνάγεται ότι ο Προτεσταντισμός αποτελεί και γενεσιουργό αιτία της αστικής κοινωνίας βέβαια, δήλωση που είναι πολύ ισχυρότερη) αποτελεί κοινωνιολογική κοινοτοπία ήδη από τότε που ο Weber συνέγραψε το σχετικό έργο του.

    Η Μεταρρύθμιση, από την άποψη της ιστορίας των ιδεών τουλάχιστον, αποτελεί επιστροφή στην και επανεπεξεργασία της αυγουστίνειας παράδοσης/θεολογίας, συγχωνεύοντας την με στοιχεία του γερμανικού μυστικισμού του 14ου αιώνα και βασικές θέσεις του νομιναλιστικού κινήματος. Για τον Λουθηρανισμό το πρωτείο το έχει η πίστη και η βούληση έναντι της γνώσης και της νόησης, οπότε απορρίπτεται η προσπάθεια των σχολαστικών, με προεξάρχοντα τον Ακινάτη, να συγκεραστεί η θεολογική μεταφυσική με την αριστοτελική φιλοσοφία, καθότι οποιαδήποτε τέτοια σύμμιξη αποβαίνει μοιραία σε βάρος της πίστης. Δεν βλέπω λοιπόν εγώ προσωπικά τι σχέση μπορεί να έχει ο Προτεσταντισμός με τον δυτικό ορθολογισμό (έστω στο πεδίο της μουσικής, όπως αναφέρει ο Σαββόπουλος), τη στιγμή ιδίως που ο ιδρυτής του αποκαλούσε την ratio «πόρνη του Διαβόλου», ούτε πώς μπορεί κανείς να τον υποβιβάσει απλώς και μόνο σε ένα θρησκευτικό σύστημα νόμων και εντολών που "μας θέλει όργανα του".

    Νομίζω πως η παραποιημένη και υπεραπλουστευτική/απλοϊκή αυτή αντίληψη για τον Προτεσταντισμό, την οποία απηχούν τα λεγόμενα του Σαββόπουλου εδώ, αποτελούσε λίγο πολύ κύριο στοιχείο της ελληνορθόδοξης αντίληψης που υϊοθετούν και διάφοροι θεολογίζοντες, όπως ο Γιανναράς π.χ.

    Για τα υπόλοιπα, συμφωνώ, οι δύο δίσκοι αυτοί αποτελούν μνημεία του ελληνικού ροκ στα seventies, και προσωπικά προτιμώ τον Μπάλο από το Βρώμικο Ψωμί.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το θέμα αγαπητέ είναι να γίνεσαι απλουστευτικός, δίχως να χάνεις την ουσία. Είναι προτιμότερο από το να γίνεσαι αναλυτικός, μοιράζοντας συγχωροχάρτια.
      Σε παρακαλώ πολύ, επειδή ξέρω πώς σχολιάζεις, και από παλαιότερα, δεν επιθυμώ δημόσιο διάλογο μαζί σου (όντας και ανώνυμος).

      Διαγραφή