ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ «ο ελληνικός στίχος κατακτά την ξένη ελαφρά μουσική»

Πρώτα ένα απόσπασμα από το κείμενο του Ανδρέα Καλομάρη «Ο ελληνικός στίχος κατακτά την ξένη ελαφρά μουσική», που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Καλλιτεχνικές Επικαιρότητες/ Μοντέρνοι Ρυθμοί και Τραγούδια, τεύχος 3 (103), την 10η Απριλίου 1968 και μετά λίγα σχόλια δικά μου… 

Στο εξώφυλλο ο φοβερός Antoine

Πριν από λίγα χρόνια, όταν οι Μπητλς λάνσαραν την μουσική «γιέ-γιέ» και δημιουργούσαν τον θρύλο τους με τις αλλεπάλληλες μουσικές τους επιτυχίες, πριν από λίγα χρόνια –που παράλληλα με τα θρυλικά Σκαθάρια σε όλο τον κόσμο είχαμε κι εδώ στην Ελλάδα τους Φόρμιγξ, που προκαλούσαν υστερία σε κάθε εμφάνισή τους– ούτε σκέψις μπορούσε να γίνη ότι θα ήταν ποτέ δυνατόν να αρέσει στην νεολαία μας ένα τραγούδι ξένης μοντέρνας μουσικής, με ελληνικά λόγια.
Ο φανατισμός που είχαν προκαλέσει τα ξένα ρυθμικά συγκροτήματα με τα τραγούδια τους είχαν κάνει τη νεολαία μας να τραγουδά μελωδίες μόνο με αγγλικούς ή ιταλικούς στίχους και κανένα συγκρότημα δικό μας, κανένας τραγουδιστής ή τραγουδίστρια δεν τολμούσε να αποπειραθή την ηχογράφησι ενός δίσκου που η μελωδία του θα ήταν μοντέρνα και τα λόγια του ελληνικά.
Παρ’ όλα ταύτα κάποτε βρέθηκαν κι εκείνοι που τόλμησαν. Ο συμπαθέστατος τραγουδιστής GINO, που είχε διακριθεί στην Αγγλία, στην Γαλλία, στην Γερμανία, στην Ιταλία και ήρθε κι εδώ στην Ελλάδα να δημιουργήση μια νέα καλλιτεχνική καριέρα, πήρε το θάρρος να ηχογραφήσει σε δίσκους Φίλιπς και Πόλυντορ ξένες μελωδίες με στίχους ελληνικούς και παρουσίασε, τραγουδώντας ο ίδιος και συνοδευόμενος από τους Γαλαξίες, τα τραγούδια «Κλεοπάτρα με μπλου τζηνς», «Σινιορίνα σιμπάτικα» κ.ά. και εν συνεχεία με την επιμέλεια την δική του και με ερμηνεύτριες τις αδελφές Μπρόγιερ παρουσίασε τα τραγούδια «Μάυ μπόυ λόλιποπ» και «Γνώρισα τον έρωτα».
Κινήθηκαν βέβαια τα τραγούδια αυτά, μα δεν είχαν τότε την επιτυχία που έπρεπε να έχουν. Και ο Gino έφυγε ξανά για την Ιταλία απογοητευμένος.
Αμέσως μετά ήλθε ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΩΡΑΣ, συμπαθέστατος τραγουδιστής και συνθέτης που παρουσίασε τα τραγούδια «Εσένα που σε ξέρω τόσο λίγο», «Μη φεύγεις αγάπη μου» κ.ά. Μα και τα τραγούδια αυτά δεν «έπιασαν» την εποχή εκείνη, όσο έπρεπε να πιάσουν. Τώρα ο Σταύρος Ζώρας βρίσκεται στην Αμερική, αλλά τα τραγούδια του ύστερα από «νεκρική σιγή» αρκετών ετών έγιναν επιτυχίες!(…)
Πρέπει όμως να ομολογηθή πως αν τα ελληνικά νειάτα αγάπησαν και αγαπούν πλέον με φανατισμό τον ελληνικό στίχο τούτο οφείλεται στο δημοφιλές συγκρότημα της Θεσσαλονίκης Ολύμπιανς, που το τραγούδι τους «Τρόπος» σημείωσε πρωτοφανές για την Ελλάδα ρεκόρ πωλήσεων δίσκου. Δίσκου μοντέρνας μελωδίας, που οι στίχοι της δεν τραγουδιόντουσαν αγγλικά ή γαλλικά, αλλά ελληνικά(…).

Ήδη από το 1968 το χώρο τού ελληνικού ποπ/ροκ τον απασχολούσε το θέμα τού στίχου. Το ζήτημα ελληνικά ή αγγλικά στα λόγια των τραγουδιών είναι πολύ παλαιό δηλαδή, και δεν προέκυψε ξαφνικά στη δεκαετία του ’80… πόσω μάλλον τώρα. Σ’ αυτό το παλαιό κείμενο, που δημοσιεύτηκε στις Καλλιτεχνικές Επικαιρότητες –οι οποίες δεν έτυχαν επανατύπωσης στα τέλη των 00s, όπως συνέβη με τα πρώτα 100 τεύχη των Μοντέρνων Ρυθμών– ο Καλομάρης εντοπίζει το «πρόβλημα», αποτίνοντας φόρο τιμής στους πρωτεργάτες του ελληνικού στίχου στο «μοντέρνο τραγούδι» (τον Gino με τους Γαλαξίες, τον Σταύρο Ζώρα και τους Olympians), καθώς από το 1967 ο ελληνικός στίχος άρχιζε να κάνει όλο και πιο αισθητή την παρουσία του στα τραγούδια και γιατί όχι, σιγά-σιγά, να παίρνει κεφάλι.

Στο πρώτο 45άρι του ελληνικού ροκ με ελληνικό στίχο (rock παιγμένο από νεανικό συγκρότημα δηλαδή και όχι από φωνητικό τρίο ή ορχήστρα), που ήταν βεβαίως το δισκάκι του Gino και των Γαλαξιών «Snap-snap-snap (Σναπ-σναπ-σναπ)/ Cleopatra in bluejeens (Κλεοπάτρα με μπλουτζίνς)» [Polydor NHH 54 897] από το καλοκαίρι του 1964 τα ελληνικά στιχάκια στο «Σναπ-σναπ-σναπ» ήταν του Αθανάσιου Τσόγκα, ενώ στο «Κλεοπάτρα με μπλουτζίνς» ήταν του Gino (Cudsi). Το ίδιο, δε, και στο δισκάκι του Σταύρου Ζώρα «Σε ξέρω τόσο λίγο/ Μη φεύγεις αγάπη μου» [Philips 6043, 1965], με την πρώτη πλευρά να έχει στίχους του Ζώρα και με τη δεύτερη του Τσόγκα.
Θέλω να πω πως από την αρχή της ιστορίας ο Τσόγκας και στην πορεία ο Νίκος Ελληναίος κ.ά. (η Σέβη Τηλιακού ας πούμε) άρχισαν να γράφουν ελληνικούς στίχους για τα «μοντέρνα τραγούδια» της εποχής, στίχους συνήθως που ταίριαζαν πάνω σε «ξένες» επιτυχίες, δίχως ν’ αποτελούν κατ’ ανάγκην μεταφράσεις τους. (Υπήρχε και ο Νίκος Μαστοράκης βεβαίως, αλλά αυτός έγραφε κυρίως αγγλικούς στίχους). Έτσι, και παρόλο το τσατσιλίκι (που εκείνα τα πρώιμα χρόνια ήταν και κάπως αναπόφευκτο εδώ που τα λέμε), τα ελληνικά γκρουπ και οι καλλιτέχνες από πολύ νωρίς είχαν αρχίσει να ντύνουν τους «ξένους ρυθμούς» με δικά τους ελληνικά λόγια, δείχνοντας κατεύθυνση. Την κατεύθυνση, εννοώ, πως η ελληνική γλώσσα θα μπορούσε να «κολλήσει» μια χαρά με τους «ξένους ρυθμούς» και πως θα ήθελε, απλώς, λίγο παραπάνω προσπάθεια, ώστε να «κάτσει» ένα συμπαθητικό, καλό ή και πολύ καλό αποτέλεσμα.

Αυτά τα ωραία διάβαζε κανείς στις Καλλιτεχνικές Επικαιρότητες/ Μοντέρνοι Ρυθμοί και Τραγούδια, στο περιοδικό της εποχής που πληροφορούσε τον κόσμο (και) για τους Lovin’ Spoonful και τους Doors (στίχοι από το “Money” και το “Love me two times”), για τους Love Affair, για το ελληνικό Top-50 (στις πρώτες είκοσι θέσεις του οποίου βλέπεις Beatles, Moby Grape, Georgie Fame, Scott McKenzie, Eric Burdon, Procol Harum, Rolling Stones και Box Tops – ω ρε πράμα!!), για τους Beach Boys, τους Beatles, το “Foxy lady” του Jimi Hendrix, τον Γεράσιμο Λαβράνο, τους M.G.C. («πραγματικό θρίαμβο γνωρίζουν κάθε βράδυ στον Λεωνίδα οι δυναμικοί M.G.C.» είναι η λεζάντα σε φωτογραφία του γκρουπ) και άλλα διάφορα (αναφέρομαι, πάντα, στην ύλη του συγκεκριμένου τεύχους). 

Ο νεαρόκοσμος που ενδιαφερόταν διάβαζε, ήξερε και άκουγε. Οι βλάκες, ακόμη και σήμερα, όχι μόνο δεν ακούν, αλλά δεν ξέρουν ούτε να διαβάσουν…