ESP-DISK’ πατώντας πόδι στην Ευρώπη

Μία από τις όχι και τόσο αναγνωρισμένες προσφορές της ESP-Disk' στο νεοϋορκέζικο τζαζόφιλο κοινό των sixties ήταν ο εμπλουτισμός του καταλόγου της με ορισμένα σύγχρονα (τότε) euro-jazz άλμπουμ. Τιμή και αναγνώριση δηλαδή στις σκηνές της άλλης πλευράς του Ατλαντικού, που είχαν πράγματα να πουν, στο ίδιο αισθητικό ύψος, αλλά σε άλλο μήκος κύματος. Gunter Hampel Group κατ’ αρχάς, κι ένας τίτλος που τα έλεγε (λέει) όλα· “Music from Europe” [ESP 1042]. Μπορεί να είχε προηγηθεί το “Heartplants” στη Saba το 1965, όμως ήταν το παρόν, μέσω του οποίου ο γερμανός reedman και το κουαρτέτο του (Willem Breuker vibes, μπάσο κλαρίνο, φλάουτο, Piet Veening μπάσο, Pierre Courbois κρουστά) αποτύπωσαν το πνεύμα του σημαντικού, που κουβαλούσαν τότε, ως Group, στα τζαζ κέντρα της Ευρώπης. Ζωντανό λοιπόν στην Baarn της Ολανδίας (12/1966), το συγκρότημα δείχνει έτοιμο να αναμετρηθεί με την jazz πρωτοπορεία της εποχής, παρουσιάζοντας κομμάτια, που μπορεί, από ψυχολογική σκοπιά, να μην είχαν τη σφοδρότητα αναλόγων αμερικανικών, είχαν όμως σ’ ένα πρώτο αισθητικό επίπεδο την ίδιαν ακριβώς αξία. Ο Breuker είναι (ήταν από τότε) η γνωστή πνευστή καταιγίδα, ο Hampel συμπαρίσταται, γενικώς, ελέγχοντας ταυτοχρόνως τα tempi και τις εντάσεις, το rhythm section κρατά μια συνοχή, όταν σκάνε όλοι μαζί, κάνοντας όμως και τα δικά του (το κρουστό set του Courbois, για το οποίο δεν υπάρχουν πληροφορίες, μοιάζει προχωρημένο). Όλα τούτα για την «πρώτη πλευρά», την 7μερή σουίτα “Assemblage”, γιατί στο δεύτερο μέρος (“Heroicredol...”, “Make love not war...”) το συγκρότημα χαλαρώνει κομμάτι, και απολαμβάνει... Κι εμείς μαζί του... Για τον Τσεχοσλοβάκο Karel Velebny και το συγκρότημά του, τους SHQ, έχω γράψει πολλές φορές στο J&T, κατ’ αρχάς στο αφιέρωμα στην Eastern Euro-Jazz (τεύχος 123, σελ.25), αλλά και στην αναφορά στην MPS (τεύχος 130, σελ.23), με αφορμή το άλμπουμ “Nonet SHQ & Woodwinds”, ηχογραφημένο στο στούντιο της Saba τον Φεβρουάριο του ’68. Την ίδια χρονιά, λίγο αργότερα κι ενώ φαίνεται πως είχε μεσολαβήσει η «Άνοιξη», ο Velebny δέχεται την πρόταση του Bernard Stollman (του αφεντικού της ESP-Disk’), που είχε βρεθεί – πως και γιατί; – στην Πράγα, προκειμένου να παραδώσει κάτι πρωτότυπο για την αμερικανική εταιρία. Και όντως δηλαδή. Ο τύπος θα μπει σ’ ένα γερμανικό στούντιο με την μπάντα του (Jiri Stivin άλτο, φλάουτο, recorder, Ludek Svabensky πιάνο, Karel Vejvoda μπάσο, Josef Vejvoda ντραμς, ο ίδιος στο τενόρο, το μπάσο κλαρίνο και τα vibes) γράφοντας κάποια tracks, τα οποία και θ’ αποτελούσαν μία ακόμη euro-jazz κυκλοφορία της ESP-Disk'. Το άλμπουμ [ESP 1080] είναι εξαιρετικό. Μπορεί να μη συνάδει με το... ακραίο πνεύμα της ετικέτας – οι SHQ παίζουν σ’ ένα μετά-bop στυλ, παρουσιάζοντας μουσικές που δημιουργούν εικόνες, δεν αποδομούν, διαμορφώνοντας το δικό τους τρίπτυχο «μελωδία-αρμονία-ρυθμός» – είναι όμως πέρα για πέρα προϊόν μιας σκηνής με μεγάλο βάθος, για την οποία πήραν γραμμή από πολύ νωρίς οι Αμερικανοί (Miroslav Vitous, Jan Hammer). Nα ειπωθεί; Μαύρο το εξώφυλλο, με τον Karel Velebny σε νοσοκομείο και με το πόδι του στο γύψο... Δεν είναι fake. Ντεραπάρισε με το αμάξι του, κι έπεσε πάνω σ’ ένα... σοβιετικό δέντρο. (Θα μπορούσε).