ΚΩΣΤΗΣ ΜΑΡΑΒΕΓΙΑΣ ο έρωτάς μας Λόλα

Έχω πληροφορηθεί κι εγώ για το σώσε που γίνεται στα live του Κωστή Μαραβέγια –δεν έχω παρευρεθεί σε κάποιο–, έχω διαβάσει τα καλά λόγια που έχουν πει για ’κείνον μεγαλύτεροι συνάδελφοί του (ας πούμε ο Νίκος Πορτοκάλογλου), έχω υπ’ όψιν μου και κάποια κομμάτια του, που τα ’χει πάρει το αυτί μου από ’δω κι από ’κει, ακόμη και από την εποχή των X-Darawish (1998), όμως, έως τώρα, δεν είχα ακούσει με προσοχή κάτι δικό του ολοκληρωμένο, που να μου επιτρέπει να καταλήξω σε κάποιο γενικότερο συμπέρασμα· σε τι συνίσταται δηλαδή η τραγουδοποιία του Μαραβέγια και πώς εξηγείται ο σχετικός «χαμός». Έχω μπροστά μου λοιπόν τη «Λόλα» [EMI/Μεταίχμιο, 2012]…

Μία πρώτη παρατήρηση. Τελευταίως όλο και πληθύνονται οι περιπτώσεις τραγουδοποιών που αντί για σκέτο CD, εκδίδουν βιβλίο με CD· και μάλιστα με το CD ως ένθετο στο βιβλίο, στο στυλ «περιέχει και το ομώνυμο άλμπουμ» (με τη μουσική δηλαδή κάπως σαν της… προσκολλήσεως). Είναι και το άλλο όμως. Ενώ λέγαμε να πέσουν οι τιμές των δίσκων, βρέθηκε ξάφνου ένας τρόπος ώστε να μείνουν εκεί όπου ήταν (ή περίπου εκεί). Αφήνω δε και το εξής. Δεν μπορεί κάποιος να σε υποχρεώσει (με την καλή έννοια το λέω) να διαβάσεις τα διηγήματά του, τα πεζά του εν πάση περιπτώσει, από τη στιγμή που τον προσεγγίζεις ως τραγουδοποιό. Και ο Γιάννης Πουλόπουλος είχε βγάλει βιβλίο με ποιήματα (το 1971), αλλά δεν σκέφτηκε ποτέ να το πουλήσει μαζί με το LP «Εμιλιάνο Ζαπάτα». Θέλω να πω πως άλλο πράγμα είναι το βιβλίο, άλλο το CD κι ο δίσκος. Μην τα μπερδεύουμε. Δεν υπάρχει λόγος. Εγώ λοιπόν διάβασα τις 77 σελίδες της «Λόλας», αλλά ενδιαφέρομαι να γράψω τη γνώμη μου μόνο για τον Μαραβέγια-τραγουδοποιό, και όχι για τον Μαραβέγια-λογοτέχνη.

Υπάρχει λοιπόν (και στη «Λόλα») αυτό το κάτι, που καθιστά την τραγουδοποιία του Μαραβέγια διακριτή· δεν ξέρω αν είναι τόσο «διακριτή», που να αιτιολογεί τον ντόρο, αλλά ο ντόρος, γενικώς, έχει κι άλλες αιτίες. Ο άνθρωπος γράφει τραγούδια απλά (εννοώ όχι περισπούδαστα), με γερές μελωδικές και ρυθμικές γραμμές, ενορχηστρωμένα μ’ έναν κάπως χύμα αλλά λειτουργικό τρόπο, που φέρνει στο νου αναλόγους κανταδόρους και συγκροτήματα από τη Νότια Ιταλία και την Ισπανία κυρίως· ο ίδιος, ως γνωστόν, έχει σπουδάσει/ζήσει για χρόνια στο Bari, ενώ και το πρώτο του συγκρότημα, οι X-Darawish (τρεις Ιταλοί, δύο Έλληνες), είχε ως έδρα του την ιταλική πόλη. Φυσικά, αυτή η απλότητα δεν υπονοεί αυτομάτως και… ενδιαφέροντα τραγούδια. Απεναντίας, μερικές φορές, η απλότητα μετατρέπεται σε απλοϊκότητα («Στο καλό»), ενώ άλλοτε σε αγγλο-σαξονική καρικατούρα (“Little sister”).

Ξεκίνησα στραβά. Δεν θέλω να νομιστεί ότι αδικώ τον Μαραβέγια και πως τρώγομαι με τα ρούχα μου επειδή έχει επιτυχία. Δεν μ’ ενοχλεί η επιτυχία. Και εξ όσων μπορώ να γνωρίζω –για να μιλήσω και για το σινάφι– σπανίως θα βρεις μουσικοκριτικό όπου μεταξύ των καλυτέρων ακουσμάτων του δεν θα βρεις και μερικά από τα πλέον εμπορικά (και δικαίως) ονόματα όλων των εποχών. Ok, υπάρχουν και τα «βαριά πεπόνια», αλλά εγώ προτιμώ απλώς τα πεπόνια… Και για να επανέλθουμε στον Μαραβέγια… Το εισαγωγικό “Diktator des marktes” είναι καλό τραγούδι και όχι μόνο γιατί τα χώνει στις λεγόμενες «αγορές», αλλά και γιατί έχει κάτι… διεστραμμένο (και εμπνευσμένο) από το θεοδωρακικόν έπος. Αλλά το ίδιο και για την «Λόλα», που παρουσιάζει μιαν ερμηνευτική αυθάδεια, με την ενοργάνωση να κάνει στράκες (farfisa α λα Βας-Βας, μεταλλόφωνα, το… κάρο με κρουστά τού Ottomo). Το «Καλοκαίρι έφυγε» είναι, υποθέτω, από ’κείνα τα τραγούδια τού Μαραβέγια, για τα οποία θα γίνεται χαμός στα live. Το να γράφεις έξυπνα κομμάτια δεν είναι «κατεύθυνση», είναι προσόν και έμπνευση. Με τέτοιες πνευστές γραμμές (Ιλάν Μανουάχ σαξόφωνα, Τζιμ Σταρίδας τρομπόνι) το λίκνισμα μπορεί να ξεκινάει από τους… Βράχους και να φθάνει έως τη θάλασσα. Πολύ ωραίο και το «ανοιχτό» ρεφρέν στο «Τσαλαπατώ», αλλά τα κουπλέ δεν είναι ανάλογα (είναι κατώτερα). Ωραίες στιγμές υπάρχουν και στην «Καταιγίδα» (η κιμπορντική συνοδεία), αλλά, γενικώς, το τραγούδι δεν με φτιάχνει. Για δε το “El tango del Rio-Antirrio” να πω τι, αφού πρόκειται για ένα instro πρώτης τάξεως. Δεν ξέρω ποια ήταν η αφορμή γι’ αυτό, αλλά δεν γίνεται, προσωπικώς, να μην ανακαλέσω στη μνήμη μου τις γύφτικες κομπανίες (από το Αντίρριο και όχι από το Ρίο) που έκαναν τον διάπλου, διασκεδάζοντας στο 20λεπτο της διαδρομής τούς επιβάτες της παντόφλας. Τώρα με την κωλογέφυρα τα χάσαμ’ όλα…