ο STEPHAN MICUS με νέο CD στην Πάτρα

Είναι γνωστή σε όλους μας η μουσική διαδρομή του Stephan Micus, είναι γνωστή σε όλους μας η δημιουργική προσήλωσή του σ’ έναν τύπο μουσικής με σαφή, έντονα και επίμονα χαρακτηριστικά. Τα άλμπουμ του (22 στον αριθμό, αν μέτρησα καλά – τα 20 εξ αυτών στην ECM και το παράλληλο label JAPO)  εμφανίζουν άπαντα μία τέτοιαν ενότητα, την οποίαν πολύ δύσκολα συναντάς στο έργο οποιουδήποτε συνθέτη της γενιάς του (ας σταθούμε σ’ αυτούς δηλαδή). Τα βασικά χαρακτηριστικά της τέχνης τού γερμανού μουσικο-ερευνητή και performer είναι η ολιγάρκεια (συχνά ασκητικής εμπνεύσεως), η αρχαιοπρέπεια (με την διαρκή ανάτμηση των παλαιών παραδόσεων, που προβάλλονται μέσα από ένα προσωπικής εμπνεύσεως πρόσωπο) και η θρησκευτικότητα (με το μυστικιστικό της κλίμα). Γύρω απ’ αυτό το τρίπτυχο ο Micus οικοδομεί, κάθε φορά, ή έστω συνήθως, ένα σύστημα από… παρασπονδίες, το οποίο (σύστημα) εδράζεται πλήρως στην πρωταρχική «τριγωνική» του βάση. Τον Γερμανό δεν τον ενδιαφέρει μία στείρα «απομαγνητοφώνηση» των μουσικών του κόσμου (θρησκευτικών ή κοσμικών). Δεν είναι μεταπράτης (μιας new-age ψευτο-εγκαρτέρησης φερ’ ειπείν), αλλά ένας (εντελώς αυτοδύναμος και πρωτότυπος) δημιουργός. Πράγμα που σημαίνει πως έχει ανακαλύψει-επινοήσει έναν τρόπο αισθητικής παρέμβασης-επέμβασης στο πρωταρχικό υλικό του, που να είναι συμβατός (ο τρόπος) με την προαιώνια αισθητική, όντας, συγχρόνως, κάτι «άλλο». Είναι δύσκολο αυτό που επιχειρεί κάθε φορά ο Micus. Είναι δύσκολο, επειδή μπορεί να τον εκθέσει ανεπανόρθωτα στα μάτια (και στ’ αυτιά) των καθαρολόγων, των στριφνών μελετητών των παραδόσεων. Ίσως, ακόμη περισσότερο και από πολλούς ατάλαντους new-agers των 80s π.χ., που διέστρεψαν τους παγκόσμιους ήχους προς μιαν κάλπικη πνευματικότητα. Το αν κερδίζει, κάθε φορά, το στοίχημα ο Micus –γιατί, προσωπικώς, νομίζω πως το κερδίζει αναφανδόν– τούτον οφείλεται στο ταλέντο του και περαιτέρω στη βαθιά γνώση και σεβασμό των παραδόσεων επί των οποίων επιχειρεί· μία γνώση κι ένας σεβασμός που δεν είναι θεωρητικός, αλλά συνδεδεμένος, κάθε φορά, και με την εμπειρία.

Ας πούμε στο τελευταίο άλμπουμ του που τιτλοφορείται “Panagia” [ECM, 2013] –μία δοξαστική, βυζαντινής βάσης, πρόταση του Micus προς την Θεοτόκο– ο άνθρωπος πέφτει εντελώς στα βαθειά βγαίνοντας ατσαλάκωτος στην επιφάνεια. Οι αποκοτιές του είναι πολλές. Πρώτον ψέλνει-τραγουδά στη γλώσσα μας! Αδιαφορεί δηλαδή για το αν θα βγει ο έλλην κριτικός ή ακροατής και πει το μακρύ του και το κοντό του (όσον αφορά στο αξάν, στο αίσθημα, στο αν αντιλαμβάνεται εκείνο που υψώνει δια της φωνής του). Ο Micus έχει την απάντηση στο τσεπάκι του – και αυτή είναι σοβαρή. Δεν τον ενδιαφέρει να εμφανιστεί ως ορθόδοξος ιεροψάλτης, αλλά ως κάποιος που έρχεται από αλλού και που χρησιμοποιεί τη γλώσσα, πρωταρχικώς, ως ήχο. Δεν αναπαριστά δια της προσέγγισής του στο θείο μιαν ακολουθία Χαιρετισμών, αλλά επιχειρεί να μεταφέρει αυτή την ακολουθία σ’ έναν άλλο χώρο/χρόνο. Γι’ αυτό, δεύτερον, αδιαφορεί και για το γεγονός πως η ορθόδοξη υμνωδία δεν συνοδεύεται από μουσικά όργανα, μπολιάζοντας το τραγούδισμά του με βαυαρικό zither, ινδική dilruba, πακιστανικό σιτάρ, sattar του Τουρκμενιστάν, 14χορδη κιθάρα και νέι. Δηλαδή ο αθεόφοβος (αλλά επί της ουσίας θεοφοβούμενος) δεν χρησιμοποιεί ούτε καν εκείνα τα όργανα που θα μπορούσε να αποδίδουν ένα βυζαντινό ηχόχρωμα, που να σχετίζονται δηλαδή με την βυζαντινή κοσμική μουσική (λαούτο, κανονάκι, ταμπουράς, λύρα, σήμαντρα, σείστρα και λοιπά κρουστά). Τρίτον, με το να χρησιμοποιεί συχνά chorus vocals (δίχως ν’ αποφεύγει μια πολυφωνία), ο Stephan Micus έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με το βυζαντινό μονοφωνικό μέλος. Παρά ταύτα το αποτέλεσμα δικαιώνει τον γερμανό μουσικό, υπό την έννοια πως αυτό που παρουσιάζεται στο “Panagia” είναι «δικό του», δεν είναι αναπαραγωγή, ή επενεπεξεργασία ενός μουσικού σώματος που έρχεται από τα βάθη των αιώνων. Μπορεί ο καμβάς να είναι παλαιικός, αλλά τα χρώματα είναι σύγχρονα. Και πάνω σ’ αυτή τη βάση κομμάτια όπως το “You are the life-giving rain” ή το “You are full of grace” μπορεί να χαρακτηριστούν μόνον ως «αριστουργήματα».

Ο Stephan Micus εμφανίζεται αύριο βράδυ στην Πάτρα, στο Ρωμαϊκό Ωδείο, στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας.