ο ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΜΑΝΕΛΛΗΣ και οι ροκάδες

Στην ανάρτηση της 8/12/2012, υπό τον τίτλο «Στην Αθήνα του ’76», ξεφυλλίζοντας ένα παλαιό τεύχος του περιοδικού Αθηνόραμα (το υπ’ αριθμόν 5 τής 13-19/11/1976) είχα καταγράψει ανάμεσα σε άλλα και την παρουσία των Κώστα Τουρνά, Λήδας, Τζελσομίνα, Robert Williams και Φραγκίσκου Μανέλλη(!) στο Κύτταρο (Ηπείρου και Αχαρνών), σ’ ένα πρόγραμμα (Πρόβα) που επιχειρούσε να δώσει πρώτη θέση στους μοντέρνους τραγουδιστές της εποχής (οι οποίοι συνήθως αποτελούσαν «τσόντα» στα μεγάλα σχήματα της πίστας).

Το 1976 το ελληνικό ροκ, όπως έχει τονιστεί κι άλλες φορές, ήταν κατ’ ουσίαν ανύπαρκτο αφού δεν υπήρχε σκηνή (ασχέτως κάποιων δίσκων που μπορεί να τυπώνονταν), με τους περισσότερους από τους μουσικούς να αντιμετωπίζουν σοβαρότατο πρόβλημα επιβίωσης. Κάποιοι, δηλαδή, που ζούσαν από την μουσική (όχι αναγκαστικώς από την δισκογραφία) στα τέλη του ’60 και τις αρχές του ’70, παίζοντας στα κλαμπ, ή σε χορούς που διοργάνωναν… Δημόσιες Υπηρεσίες ή Λέσχες Αξιωματικών, με τον ερχομό της Μεταπολίτευσης θα βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη θέση. Ορισμένοι, σίγουρα, εγκατέλειψαν, κάποιοι μπόρεσαν να επιβιώσουν συμμετέχοντας στις… αντάρτικες και τις έντεχνες ορχήστρες της περιόδου, ενώ άλλοι, στρίβοντας προς τις μουσικές σπουδές, θα δημιουργούσαν μία καινούρια, διαφορετική καριέρα. Εκείνο που λέει ο Δημήτρης Πουλικάκος στην πολύ διαφωτιστική συνέντευξή του στο Ποπ & Ροκ (#28, 6/1980), στην οποίαν έχω καταφύγει κι άλλες φορές, είναι χαρακτηριστικό της πορείας των μουσικών του ελληνικού ροκ στα μέσα του ’70:  
«Εκείνο το χειμώνα του ’76 δούλεψα στο Θεμέλιο με τον Μητσιά, την Κωχ, και την Τσανακλίδου, όπου έκατσα όλη τη σαιζόν.(…) Εκεί έπαιζα με την ορχήστρα του Θεμέλιου που ήτανε: ο Αντώνης Τουρκογιώργης κιθάρα, ο Τσουπάκης ντραμς, ένας Ανακρέων μπάσο, ο Γανωσέλης είχε βοηθήσει στις ενορχηστρώσεις κ.λπ. Την άλλη χρονιά (1977-78) δούλεψα στο Βαριετέ πάλι με δικά μου κομμάτια. Εκεί ήτανε τότε διάφοροι: ο Μουστάκας, η Χρονοπούλου, η Βρανά, η Ζαχά, η Λίντα Άλμα, ταχυδακτυλουργοί, ο Τζακ Παλλάς ακροβάτης με πατίνια, ο Λαμάρ, ατραξιόν, νούμερα κλπ.(…)».
Αντιλαμβάνεστε λοιπόν όχι μόνον το πώς είχε εξελιχθεί η διασκέδαση της εποχής (κοινώς προς ένα… τουρλουμπούκι), αλλά και πώς ακριβώς την στήριζαν οι ροκάδες των sixties και των seventies. Κι εν πάση περιπτώσει –αν θέλετε την γνώμη μου– καλώς έπρατταν, αφού κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει κανέναν στην προσπάθειά του να επιβιώσει· ακόμη και όταν παραμελεί το rock ή το… underground…

Οι πρωταγωνιστές  της Πρόβας. Πίσω (όρθιοι από αριστερά): Gelsomina, Κώστας Τουρνάς, Λήδα. Κέντρο: Φραγκίσκος Μανέλλης, Κατερίνα Αντωνίου. Μπροστά (καθιστοί από αριστερά): Δημήτρης Ψαριανός, Πωλίνα, Robert Williams

Το 1976 ο Κώστας Τουρνάς έχει έτοιμο ένα μιούζικαλ, την Πρόβα, το οποίο και ανεβάζει στη σκηνή του Κυττάρου (περίοδος 1976-77). Συμμετείχαν διάφοροι τραγουδιστές (Δημήτρης Ψαριανός, Gelsomina, Λήδα, Robert Williams, Πωλίνα…) όλοι από τη σκηνή του ελληνικού ροκ, οι περισσότεροι με μικρή ή μεγαλύτερη παρουσία στα συγκροτήματα (μπάντα Tony Pinelli, Λήδα-Σπύρος, Poll, Osiris, Sunset…), όπως και πενταμελής ορχήστρα την οποίαν αποτελούσαν οι Νίκος Θεοδωράκης ντραμς, Γιώργος Ζηκογιάννης μπάσο, Μπάμπης Λασκαράκης κιθάρα, Βαγγέλης Κουτσοτόλης πνευστά και Σαράντης Κασσάρας πιάνο, μέλοτρον, συνθεσάιζερ (δεν χρειάζεται να πω πως και αυτοί είχαν περάσει από τα συγκροτήματα του ’60 και του ’70). Η υπόθεση της Πρόβας, όπως την διαβάζω στο περιοδικό Μοντέρνο Τραγούδι (#378, 12/1976) ήταν η εξής:  
«Ένας κυνηγός ταλέντων (ο Φραγκίσκος Μανέλλης), κάτι σαν καλλιτεχνικός διευθυντής θα λέγαμε, ζητάει με αγγελίες στις εφημερίδες νέους τραγουδιστές, να φτιάξη ένα πρόγραμμα για κέντρο. Έτσι του παρουσιάζονται όλοι οι γνωστοί μας ένας-ένας τραγουδιστές και μετά από κωμικούς διαλόγους και επεισόδια αρχίζει να παρουσιάζει ο καθένας το ρεπερτόριό του, με σκοπό να αρέσει στο ‘αφεντικό’ και να τον προσλάβη στη δουλειά.(…) Ο Μανέλλης, όπως πάντα αμίμητος κωμικός, αυτοσχεδιάζει με χίλια δυο ευρηματικά επεισόδια και κινήσεις…».
Και εν συνεχεία…

«Η Κατερίνα Αντωνίου είναι μια συμπαθητική νέα φωνή κι ερμηνεύει όμορφα γνωστά κομμάτια. Ο Δημήτρης Ψαριανός σε μεγάλες στιγμές ερμηνείας τραγουδά… Τουρνά, αλλά δεν διστάζει και… Μαρίνο. Η Τζελσομίνα χορεύει και τραγουδάει μοντέρνους ρυθμούς με την χαρακτηριστική της ξενική προφορά… Η Λήδα, στη συνέχεια, με τη διαφορετική ζεστή ‘μπουατική’ φωνή της λέει μόνη της (αλλά και με τον Ρόμπερτ Ουίλιαμς) γνωστά τραγούδια (Σαββόπουλος…), ενώ τραγουδά κι ένα νέο, το ‘Γεννήθηκες’ (που είναι λέει απάντηση του ‘Όταν θα γεννηθή ο γιός σου’)… Ο Ρόμπερτ έχει κι αυτός ένα νέο τραγούδι, το ‘Μόνος μου’, και δεν ξεχνάει να πη (με τον τυποποιημένο τρόπο πια… ‘Μπέσσυς-Ρόμπερτ’) το ‘Σαν ένα όνειρο’ μαζί με την Πωλίνα, η οποία και συνεχίζει με το δικό της ρεπερτόριο. Με τον Τουρνά η ‘Πρόβα’ τελειώνει…».

Ο Φραγκίσκος Μανέλλης που είχε δώσει ρέστα ως… πρόεδρος(!) των ελλήνων χίππυς στην ταινία του Βασίλη Μπέτσου Ένας Χίππυς με Φιλότιμο (1970) δεν είχε κανένα απολύτως πρόβλημα να μπει και να σταθεί σ’ ένα μουσικό έργο, που αφορούσε, βασικά, στη νεολαία. Όπως είχε πει και ο ίδιος στο Μοντέρνο Τραγούδι:  
«Ο ηθοποιός δεν πρέπει να αρνείται ποτέ το ρόλο που του προτείνουν. Κάποτε μου είχαν πει, παρόλο που έπαιζα μόνο σε επιθεώρηση, να κάνω τον Κινησία στο κλασικό θέατρο... (σ.σ. ο Μανέλλης φαίνεται πως είχε συμμετάσχει σε κάποιο ανέβασμα κωμωδίας του Αριστοφάνη). Δέχτηκα και αυτό πέτυχε… Εδώ όλοι είπαν πως… ο Μανέλλης θα είναι ‘ξεκάρφωτος’ μέσα στους νέους. Ο Τουρνάς όμως ‘έπιασε’ πολύ τον τύπο κι έτσι δέθηκε και δικαιολογήθηκε η παρουσία μου... Αισθάνομαι ότι συνταυτίζομαι και παίρνω ζωή από τους νέους. Και όταν ο ηθοποιός παίρνει ένα ρόλο που του αρέσει, τον φτιάχνει ακόμη περισσότερο»…

Από αριστερά: Robert Williams, Φραγκίσκος Μανέλλης, Κώστας Τουρνάς

Λογικώς, ο ρόλος στην Πρόβα, δίπλα στους κορυφαίους «νεανικούς» τραγουδιστές της περιόδου 1976-77, ήταν από τους τελευταίους του Φραγκίσκου Μανέλλη, αφού την επόμενη χρονιά (1978) ο αγαπημένος (από τους λαϊκούς ανθρώπους) κωμικός θα φύγει από τη ζωή στα 67 του χρόνια…