ΝΟΤΕΣ το πρώτο μοντέρνο ελληνικό μουσικό περιοδικό*

Για εμάς του μουσικόφιλους έχει ιδιαίτερο νόημα αυτή η ανάρτηση, επειδή θα μας συνδέσει με την αρχή της μουσικής-περιοδικής δημοσιογραφίας στην Ελλάδα. Ας πάμε λοιπόν αρκετά πίσω στο χρόνο, στο 1961, όταν ξεκινά την έκδοσή του το περιοδικό Νότες.
Πάει καιρός από τότε που είχα εντοπίσει ένα τεύχος τού συγκεκριμένου εντύπου στο Μοναστηράκι (το #5 από τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο του ’61), το οποίο έπεσε ξανά μπροστά μου πριν κανα μήνα ψάχνοντας, στο σπίτι πια, για κάτι άλλο. Είπα λοιπόν να το κρατήσω σε προτεραιότητα, εξαιτίας και του χριστουγεννιάτικου εξωφύλλου του, πράγμα που σήμαινε πως θα έπρεπε να γράψω κάτι γι’ αυτό προς τις ημέρες των γιορτών. Το πράττω. Δεν χρειάζεται να πω πως στο δίκτυο δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά ή πληροφορία για τις Νότες, και γι’ αυτό θα παρακαλέσω όποιον αναγνώστη μπορεί να γνωρίζει κάτι περισσότερο να το προσθέσει…

Οι Νότες κυκλοφορούν για πρώτη φορά περί το καλοκαίρι του 1961 (καιρό πριν την εφημεριδούλα του Νίκου Μαστοράκη Δισκοθήκη, που εκδόθηκε την επόμενη χρονιά) με εκδότη-διευθυντή κάποιον Ιωάννη Τσίμπο και υπεύθυνο σύνταξης έναν Νίκο Παπαδημητρίου. Να πω επίσης πως όλα τα κείμενα (του εν λόγω τεύχους) είναι ανυπόγραφα και πως δεν αναγράφονται πουθενά τα υπόλοιπα ονόματα που μπορεί να συμμετείχαν στην έκδοση. Το πρώτο, ναι το πρώτο, κείμενο του περιοδικού, κάπως σαν ειδησούλα, έχει τίτλο «Κομμουνιστικαί Αξιώσεις»(!) και σχετίζεται με τη γενικότερη αντικομμουνιστική προπαγάνδα της εποχής. Αντανακλά, δε, μιαν αντίληψη που διαμορφωνόταν, τότε, στη Δυτική Ευρώπη περί «επιστροφής της σοβιετικής τέχνης στον σταλινισμό» (βλέπε π.χ. το πρώτο τεύχος του αντικομμουνιστικού περιοδικού Σοβιετολογία του Γεωργίου Γεωργαλά, ή Γιωργαλά όπως γραφόταν τότε, από τον Ιανουάριο του 1960). Μεταφέρω ολόκληρο το αρθράκι από τις Νότες:

«Μόνον οι κομμουνισταί μουσικοί της Α. Γερμανίας έχουν το δικαίωμα να παίζουν Μπετόβεν. Αυτό τουλάχιστον βεβαιώνει η εφημερίς “Φόρουμ” της Α. Γερμανίας, συγκρίνουσα τον συνθέτην με τον Φρειδερίκον Ένγκελς και με τον Καρλ Μαρξ. Αι συναυλίαι Μπετόβεν, που δίδονται εις την Δ. Γερμανίαν και ιδίως εις το Δ. Βερολίνον, αποτελούν πραγματική πρόκλησιν, λέγει η καθημερινή αυτή εφημερίς. Ο Μπετόβεν δεν είναι πλέον Μπετόβεν, όταν μεταδίδεται δια του ραδιοφώνου από τον αμερικανικόν τομέα του Βερολίνου και κάθε καλός Γερμανός δημοκράτης οφείλει να αρνήται να ακούη ακόμη και την μουσικήν, την προερχομένην εκ της Δύσεως, συμπεραίνει η εφημερίς».

Στις αρχές του ’60, στην Ελλάδα, η έννοια «μουσική για τη νεολαία» ήταν πολύ περιορισμένη, και αφορούσε βασικά στη λεγόμενη «κλασική». Τούτο το ισχυρίζομαι διαβάζοντας όχι μόνο τις Νότες, αλλά και άλλα νεολαιίστικα έντυπα της εποχής (Σκαπάνη, Πανσπουδαστική...). Παρά ταύτα στις Νότες, που πιθανώς δανείζονταν-μετέφραζαν κείμενα από τα γαλλικά περιοδικά εκείνης της περιόδου (Jazz Magazine, La Discographie Française, Diapason…) εντοπίζονται τα πρώτα δείγματα πραγματικά νεανικής μουσικής θεματολογίας. Υπάρχει ας πούμε κείμενο για τον Johnny Hallyday, το οποίο τιτλοφορείται «Τζώννυ! Είσαι θεός ή δαίμονας; Αλλά ο Τζώννυ Χαλλιντέυ είναι μάλλον δημιούργημα της παντοδυνάμου διαφημίσεως!!». Άλλα άρθρα του τεύχους αφορούν στον Σπύρο Σαμάρα (τον συνθέτη του «Ολυμπιακού Ύμνου» και της «Ρέας»), στη μουσική πόλη Σάλτσμπουργκ, στην «Αΐντα» του Βήλαντ Βάγκνερ (σκηνοθέτης, εγγονός του Richard Wagner), στον Λιστ, στον Olivier Messiaen (ενδιαφέρον κείμενο), ενώ υπάρχουν και παρουσιάσεις δίσκων – πολλοί της κλασικής και ακόμη λόγια για το «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» του Μάνου Χατζιδάκι, όπως και για τραγούδια από τις 45 στροφές της Brenda Lee, του Paul Anka, ή του Johnny Tillotson.

Ο Σπύρος Πιπεράκης στον Βασιλικό Ναυτικό Όμιλο. Πίσω η τότε πριγκήπισσα Σοφία.

Όμως το πραγματικά ενδιαφέρον φωτοκείμενο του συγκεκριμένου τεύχους του περιοδικού Νότες, είναι εκείνο που αφορά στον σπουδαίο έλληνα, αριστερόχειρα, ηλεκτρικό κιθαρίστα Σπύρο Πιπεράκη (1931-2011), γνωστός σε όλους πρώτα ως συνεργάτης του Μάνου Χατζιδάκι. Γίνεται αναφορά… στις τελειότατες εγκαταστάσεις και στο πλήθος των μηχανημάτων του προσωπικού του στούντιο, ενώ τον βλέπουμε σε διάφορες πόζες να παίζει πότε για την Jayne Mansfield, πότε για τις πριγκίπισσες Σοφία (σημερινή βασίλισσα της Ισπανίας) και Ειρήνη, πότε για τον Ντίνο Ηλιόπουλο και πότε για τον Βασιλικό Ναυτικό Όμιλο. Ως γνωστόν οι γαλαζοαίματοι το 1961 αντιπροσώπευαν ακόμη την πιο «καθαρή», υποτίθεται, νεολαιίστικη εικόνα, πράγμα το οποίον το έκαναν κατάπλασμα στον κόσμο ουκ ολίγα περιοδικά της εποχής (από τις Εικόνες, έως τις Νότες).

* Μέχρι να εμφανισθεί κάποιο παλαιότερο αυτό θα είναι το πρώτο.