ΚΑΒΑΦΗΣ σκηνοθεσία Γιάννης Σμαραγδής – μουσική Βαγγέλης Παπαθανασίου

Έχω δει διάφορες ταινίες του Γιάννη Σμαραγδή (από τις παλιότερές του βεβαίως) και ο Καβάφης (1996) είναι μία από τις πολύ καλές του. Όχι η καλύτερή του. Θα γράψω άλλη φορά για την καλύτερή του, που είναι η τηλεταινία Καλή σου Νύχτα Κυρ-Αλέξανδρε (1981).

Τον Καβάφη τον είχα δει στον κινηματογράφο, φυσικά, όταν παίχτηκε για πρώτη φορά και ένα από τα στοιχεία της ταινίας που με τράβηξαν περισσότερο ήταν η μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου… την οποίαν ακούω τώρα ξανά (μετά από αρκετά χρόνια).
CD δεν βγήκε εκείνη την εποχή, μα λίγα χρόνια αργότερα, το 2000, από μιαν άγνωστη εταιρεία από τη Ρουμανία(!) ονόματι Storm Records. Το CD, που είναι κανονικό βιομηχανικό CD (και όχι CD-R) με barcode και credits παραγωγής ήταν ακριβό όταν κυκλοφόρησε (είχε τυπωθεί σε 50 αντίτυπα λένε!) και πολύ πιο ακριβό μερικά χρόνια αργότερα, καθώς πουλιόταν στο eBay πάνω από 100 ευρώ. Δεν θυμάμαι, τώρα, τι είχα πουλήσει για να το αγοράσω, όταν έσκασε για πρώτη φορά… αλλά πάντως το αγόρασα. Και δεν το έχω μετανιώσει, γιατί η μουσική του Καβάφη δεν έχει κυκλοφορήσει ποτέ κάπου αλλού ολάκερη. Το δυστύχημα είναι πως στο discogs το CD έχει περάσει στα “unofficials” (δεν ξέρω γιατί, αν και υποπτεύομαι) κι έτσι δεν μπορεί κανείς πλέον να το βρει και να το ακούσει.

Ο Σμαραγδής, στον Καβάφη έχει κάνει φοβερή δουλειά σε όλα τα επίπεδα, προβάλλοντας μοναδικά ευρήματα.

Κατ’ αρχάς υπάρχει μια σπάνια για ελληνική ταινία χωροχρονική άρθρωση, εφάμιλλη σχεδόν του Καλή σου Νύχτα Κυρ-Αλέξανδρε. Ο Σμαραγδής είναι από τους ελάχιστους έλληνες σκηνοθέτες, που ξέρει να χρησιμοποιεί «παρενθέσεις» και «εισαγωγικά» στον κινηματογράφο – σαφής η επιρροή του από το σινεμά του Miklós Jancsó και ενδεχομένως των Ιαπώνων. Χρησιμοποιεί διαφορετικά «βάθη» για τις φωνές για να υποδηλώσει τη σκέψη, το λόγο των νεκρών, τη φωνή του αφηγητή, χωρίς καμμία στάθμη να συγχέεται με άλλη. Το εύρημα του αμίλητου Καβάφη σε όλες τις ηλικιακές παρουσίες του είναι εκπληκτικό και εξηγείται άψογα στο τέλος τού φιλμ, όταν ο πιο κοντινός του άνθρωπος ακούγεται να λέει... «ούτως ή άλλως ακόμα και όταν μιλούσε ο Καβάφης έλεγε εκείνα που ήθελε, όχι αυτά που προσπαθούσαν να του αποσπάσουν οι άλλοι». Οι χρονικές επαναφορές, όλα τα μπρος-πίσω δηλαδή, είναι πάντα ευρηματικά και τα πάντα (η σχέση με τη μητέρα του, η λατρεία της ελληνιστικής αρχαιότητας, η ομοφυλοφιλία...) δηλώνονται ιεροκρυφίως, με δουλειά πολλή σε επίπεδο νευμάτων, μορφασμών, γλώσσα σώματος κ.λπ. Εξαιρετική ταινία την οποία προτείνω να δείτε.