ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΑ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ (1960) μια εκπληκτική σκηνή, μιας σπουδαίας ταινίας

Δεν ξέρω αν θυμάστε μια σκηνή από την φοβερή ταινία τού Ντίνου Κατσουρίδη Έγκλημα στα Παρασκήνια (σενάριο Γιάννης Μαρής) από το 1960. Πιστεύω πως είναι μία από τις πιο ουσιαστικές σκηνές, με σιδερένιο ντεκουπάζ, στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου. Θα την τοποθετούσα ασυζητητί στις δέκα κορυφαίες.

Κάποια στιγμή ο δημοσιογράφος Μακρής, που τον υποδύεται ο Αλέκος Αλεξανδράκης, κατεβαίνει τις σκάλες ενός νάιτ-κλαμπ με στριπ-τιζ κ.λπ. Εκεί συναντά τον ιδιοκτήτη του κλαμπ, που τον υποδύεται ο Δημήτρης Νικολαΐδης, ο οποίος τον ρωτά για τον φόνο της Ρόζας Δελλή (το φόνο που έχει αναλάβει να εξιχνιάσει ο αστυνόμος Μπέκας-Τίτος Βανδής), ο οποίος (φόνος) έχει μαθευτεί από τις εφημερίδες και απασχολεί την κοινή γνώμη.
Ο Αλεξανδράκης μαθαίνει από τον Νικολαΐδη (χρησιμοποιώ τα κανονικά επώνυμα των ηθοποιών) πως η Δελλή (την υποδύεται για λίγο η Έφη Μελά) ήταν παντρεμένη στην Κατοχή (μία πληροφορία, που θα αποδειχθεί η πιο κρίσιμη στην διαλεύκανση της υπόθεσης), για να ακολουθήσει ένας διάλογος, μεταξύ Αλεξανδράκη και Νικολαΐδη που, με λίγα λόγια, είναι εκπληκτικός! Κάθε λέξη που λέγεται εκεί είναι ένα μάθημα ιστορίας! Δεν πετάς τίποτα!
Κατ’ αρχάς οδηγείσαι, νοερά, στο άγριο σκηνικό της κατοχικής Αθήνας, που, κανονικά, θα έπρεπε να αποτελεί το κορυφαίο, ιστορικά, κινηματογραφικό σκηνικό μας. Ούτε ο Εμφύλιος, ούτε τα sixties, ούτε η Χούντα, ούτε η Μεταπολίτευση, ούτε η «Αλλαγή», ούτε η «Κρίση» διαθέτουν τη δύναμη τής Κατοχής – η οποία Κατοχή, αν εξαιρέσεις κάποιες ελάχιστες καλές ταινίες, μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού δηλαδή, πέρασε παντελώς ανεκμετάλλευτη. (Ευτυχώς, πάντως, που δεν συνέβη το ίδιο με την λογοτεχνία μας, καθότι γράφτηκαν μερικά αριστουργηματικά βιβλία με φόντο τη συγκεκριμένη εποχή).
Η συζήτηση των δύο λοιπόν, του δημοσιογράφου Μακρή (Αλεξανδράκης) και του καμπαρετζή Νικολαΐδη, αφορά στην περίοδο λίγο πριν φύγουν οι Γερμανοί.
Βαθύ σκοτάδι. Ο άντρας τής Δελλή (παίζει ο Γκίκας Μπινιάρης) υποτίθεται ότι είναι σκοτωμένος. Ποιοι να τον φάγανε; Πού να ξέρεις... Ο Δ. Νικολαΐδης δίνει με σπάνια ακρίβεια όλες τις εκδοχές (αναφέρει ακόμη και τη λέξη «αντίσταση»), μέσα σε δυο γραμμές, ενώ ο Αλεξανδράκης πετάει κάποια στιγμή τη λέξη-κλειδί «δωσίλογος» – κάτι όχι αυτονόητο για ταινία του ’60 (μην μας διαφεύγει αυτό).
Πώς περιγράφονται οι δωσίλογοι; Ως τύποι που έκαναν δουλειές με τους Γερμανούς και που μετά την Κατοχή, πολλοί απ’ αυτούς βρέθηκαν να κόβουν και να ράβουν, μέσα από δουλειές τής νύχτας.

Το λένε τόσο παραστατικά η Λήδα με τον Σπύρο (και τον Ανδρέα Αγγελάκη, που έγραψε τα λόγια) στο τραγούδι τους «Ο μαυραγορίτης» λες κι είχαν κατά νου τον Νικολαΐδη από την ταινία του Κατσουρίδη («Τώρα με κούρσα γυαλιστή γυρίζει την Αθήνα / και πάνε πια οι Γερμανοί και παν τα χρόνια εκείνα / ανοίγει κι ένα καμπαρέ για τους Αμερικάνους / μα πρώτος και καλύτερος στους εθνικούς εράνους»).
Μπορεί να ήταν δωσίλογος ο άντρας τής Δελλή και άγνωστης πραγματικής ταυτότητας (ένα ακόμη σεναριακό εύρημα, που επιτείνει την αγωνία), αλλά ήταν... καλό παιδί (φοβερή ατάκα!) κατά τον Νικολαΐδη, ο οποίος επωφελήθηκε και αυτός από τα πάρε-δώσε με τους Γερμανούς, για να βρεθεί με νυχτερινή επιχείρηση στην μετακατοχική Αθήνα.
Ορίστε αυτός ο σπάνιας πυκνότητας και αλήθειας διάλογος, ένα καμάρι του σινεμά μας (ρωτάει πρώτος ο Αλέκος Αλεξανδράκης): 

– Και δε μου λες, εκείνος τι έγινε; 

– Ποιος; 

– Ο άντρας της.

– Αα... Τον σκότωσαν λίγο πριν από την απελευθέρωση. 

– Ποιος;
– Πού να βρεις άκρη... Άλλοι λένε πως τον καθάρισε η αντίσταση, άλλοι πως τον σκότωσαν οι Άγγλοι κι άλλοι πως τον ξεφορτώθηκαν οι φίλοι του οι Γερμανοί. 

– Ήταν δωσίλογος; 

– Δωσίλογος (σιγά τώρα)... είχε μια λέσχη κρυφή, που την ήξεραν οι Γερμανοί, ε... κι όσο να ’ναι τους εξυπηρετούσε. Μυστήριος τύπος, αλλά κααλό παιδί. 

– Εσύ είχες δουλέψει στη λέσχη του; 

– Εμ, έπρεπε να ζήσω κι εγώ.

– Σωστά… Πώς τον λέγανε; 

– Αγγέλογλου, Μάκη Αγγέλογλου. Δηλαδή μ’ αυτό το όνομα κυκλοφορούσε. Εγώ νομίζω πως ήταν ψεύτικο. Με συγχωρείς... (και φεύγει)...