το τραγούδι «Δεν ήταν νησί», του Μάνου Χατζιδάκι, είχε ακουστεί πολύ επί δικτατορίας – για κάποιους θεωρείται «αντιστασιακό» τραγούδι, αλλά στην πράξη ήταν ακριβώς το αντίθετο

Το «Δεν ήταν νησί» είναι ένα τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι, που είχε πρωτοπεί ο Γιώργος Ρωμανός στο LP «Καπετάν Μιχάλης» [Columbia, 1966] σε λόγια Νίκου Καζαντζάκη – λόγια διαλεγμένα από το βιβλίο του με τον ίδιο τίτλο, τα οποία είχε συνταιριάξει μετατρέποντάς τα σε στίχους για τραγούδι ο Γεράσιμος Σταύρου. Για τον «Καπετάν Μιχάλη» έχουμε γράψει αναλυτικό άρθρο παλαιότερα, το οποίον μπορείτε να δείτε εδώ... https://www.lifo.gr/culture/music/i-istoria-toy-thrylikoy-almpoym-kapetan-mihalis-toy-manoy-hatzidaki-kai-dyo-anekdota, ώστε να θυμηθείτε τα τι και πώς εκείνης της ιστορίας.
Για έναν παράξενο λόγο το τραγούδι αυτό, το «Δεν ήταν νησί», στο δεύτερο μισό της δικτατορίας, μετά το 1970 δηλαδή, ακούστηκε πολύ. Πάρα πολύ. Τόσο, όσο δεν είχε ακουστεί την πρώτη φορά, το 1966.

Γιατί συνέβη αυτό; Ήταν τυχαίο; Συμπτωματικό; Τι γνώμη είχε ο Μάνος Χατζιδάκις για την χρησιμοποίηση του τραγουδιού του; Αυτά και άλλα ερωτήματα θα επιχειρήσουμε να φωτίσουμε στο κείμενο που ακολουθεί.
Γύρω από το «Δεν ήταν νησί» (με τον στίχο ανάμεσα «άμα λευτερωθεί η Κρήτη») έχουν γραφεί κατά καιρούς διάφορα σε περιοδικά κι εφημερίδες (από δημοσιογράφους, μουσικούς, ακόμη και από τον ίδιο τον Μ. Χατζιδάκι), από τα οποία μόνον μπέρδεμα προκύπτει. Ας ελπίσουμε πως θα ξεδιαλύνουμε, όσο είναι εφικτό, τις παρεξηγήσεις...
Ο Βασίλης Αγγελικόπουλος, γνωστός θιασώτης του έργου του Μάνου Χατζιδάκι (με αρθρογραφία, βιβλία κ.λπ.) στο περιοδικό Κ της Καθημερινής (#379, 5 Σεπτεμβρίου 2010) είχε γράψει πως στο εν λόγω τραγούδι «κατά τη δικτατορία προσδόθηκε και αντιστασιακή χροιά, με την επωδό ‘άμα λευτερωθεί η Κρήτη / θα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μου’, που τραγουδούσε ο κόσμος».
Επίσης σε μια συνέντευξη τού αείμνηστου Μάνου Λοΐζου στον Δημήτρη Γκιώνη για το περιοδικό Τετράδιο (Φεβρουάριος 1975) είχαν ειπωθεί τα εξής:
«Ανέκαθεν το τραγούδι ενοχλούσε την Πολιτεία, γι’ αυτό και η λογοκρισία υπήρχε ανέκαθεν και εξακολουθεί ακόμα να υπάρχει. Όμως η δικτατορία το φοβήθηκε ακόμα περισσότερο και το απαγόρευσε· δεν ανεχόταν ούτε καν τον πιο αθώο συμβολισμό (π.χ. την ενοχλούσε το ‘Όταν λευτερωθεί η Κρήτη’)».
Με τα λίγα με τα λιγότερα τόσο ο Β. Αγγελικόπουλος, όπως και ο Μ. Λοΐζος έχουν / είχαν την εντύπωση πως το «Δεν ήταν νησί» ήταν ένα αντιστασιακό τραγούδι στην περίοδο της επταετίας ή επείχε ρόλο αντιστασιακού, τέλος πάντων, όπως συνέβαινε για παράδειγμα με το ριζίτικο «Πότε θα κάνη ξαστεριά». Στην πραγματικότητα, όμως, συνέβαινε, ακριβώς το αντίθετο!
 
Η συνέχεια εδώ...
https://www.lifo.gr/culture/music/tragoydi-den-itan-nisi-toy-manoy-hatzidaki-eihe-akoystei-poly-epi-diktatorias