ΠΑΝΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΜΠΟΥΣΗΣ η επανατύπωση όλων των βιβλίων του σ’ έναν τόμο – η έκδοση «Άπαντα» είναι ο απόλυτος τρόπος μύησης στο παράξενο σύμπαν ενός εντελώς ξεχωριστού συγγραφέα και ποιητή

Ένα βιβλίο επτακοσίων σελίδων με τα λογοτεχνικά-ποιητικά άπαντα του Πάνου Κουτρουμπούση (1937-2019) ήταν κάτι που χρειαζόταν. Υπό την έννοια πως ποτέ και τα έξι βασικά βιβλία του δεν βρίσκονταν, όλα μαζί, εύκολα, την ίδια στιγμή.
Φυσικά, κάποια έχουν επανατυπωθεί μια και δυο φορές μέσα στα χρόνια, ενώ κάποια άλλα όχι. Οπότε μια συγκεντρωτική έκδοση, τούτη την ώρα, είναι οπωσδήποτε κάτι σημαντικό. Λύνει τα χέρια σε πολύ κόσμο, εννοούμε, που θέλει να έρθει σε επαφή με το τελείως πρωτότυπο «σύμπαν» αυτού του μοναδικού δημιουργού. 

Βεβαίως, ο Πάνος Κουτρουμπούσης δεν έγραφε μόνον ταχυδράματα, μικρές ιστορίες και ποιήματα, ήταν επίσης εικαστικός, κομικογράφος, συλλέκτης περίεργων αντικειμένων, δημιουργός χάπενινγκ, σκηνοθέτης και άλλα διάφορα.
Αν και ο ίδιος, μέσα στα χρόνια, αποποιούνταν τίτλους, που θα μπορούσε να τον τοποθετήσουν κάπου αλλού, καθώς απεχθανόταν τους ακαδημαϊσμούς, όπως και την προβολή όλων εκείνων που έπραττε κάτω από βαρύγδουπες ταμπέλες, όμως, και σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε κάποιους απ’ αυτούς (τους τίτλους), ώστε να συνεννοηθούμε.

Το λογοτεχνικό και ποιητικό έργο του Πάνου Κουτρουμπούση, λοιπόν, είναι αυτό που συγκεντρώνεται στον τόμο των εκδόσεων Opportuna από την Πάτρα –που μας έχουν δώσει εσχάτως σχετικά πονήματα του Δημήτρη Πουλικάκου, όπως κι έναν τόμο με ποιήματα και πεζά του Παύλου Σιδηρόπουλου–, ήτοι ταχυδράματα, σύντομες ιστορίες / διηγήματα και ποιήματα, που μαζί με τα σχετικά προλεγόμενα και τα bonus προσφερόμενα, συμπληρώνουν αυτήν την οπωσδήποτε αξιοπρόσεκτη έκδοση.
Πιο συγκεκριμένα στα «Άπαντα» συγκεντρώνονται τα εξής βιβλία του Πάνου Κουτρουμπούση (αναφέρονται οι πρωτότυπες εκδόσεις):
1. Εν Αγκαλιά De Κρισγιαούρτι y Otros Ταχυδράματα y Historias Περίεργες [Denise Harvey et Co, 1978], 2. Στον Θάλαμο του Μυθογράφφ [Απόπειρα, 1992], 3. Η Ταβέρνα του Ζολά [Ιστός, 1997], 4. Η Εποχή των Ανακαλύψεων / The Age of Discoveries [futura, 2002], 5. Το Κεντράκι του Ταρζάν και Άλλα Παραμύθια [Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2005] και 6. Εικόνες στην Άμμο & ο Μπάροουζ στην Ουάσιγκτον [Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2005].
Κι επειδή εδώ επιχειρούμε κι ένα κάπως συνολικό κείμενο, για αυτή την ιδιαίτερη προσωπικότητα, να υπενθυμίσουμε πως για το εικαστικό έργο του Panos υπάρχει το πολύ διαφωτιστικό βιβλίο «Τι Τρέχει; / Οι εικόνες του Πάνου Κουτρουμπούση / κριτική παρουσίαση: Θανάσης Μουτσόπουλος», στις εκδόσεις futura, από το 2000.

Ένα πρώτο που φαίνεται, και που θα πρέπει να το σημειώσουμε, είναι πως τα βιβλία αφορούν σ’ ένα εκδοτικό εύρος 27 ετών, από το 1978 έως το 2005 (φυσικά, κάποια κείμενα είναι ακόμη πιο παλαιά, αφού είχαν δημοσιευθεί στο περιοδικό «Πάλι» πριν το 1966, με το «Εικόνες στην Άμμο» να προέρχεται από το 1972, με τα ποιήματα να είναι γραμμένα στο διάστημα 1961-1976 κ.λπ.).

Επίσης να πούμε πως τα γραπτά ακολουθούν, μερικές φορές, μια κάποια επικαιρότητα, που επηρεάζει την γραφή του Πάνου Κουτρουμπούση, ιδίως όσον αφορά σε ορισμένα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα.
Βεβαίως πολλά κείμενα είναι «άχρονα», υπό την έννοια ότι θα μπορούσε να έχουν γραφεί οποτεδήποτε, σ’ ένα εύρος 40 ετών, όμως και τα μεν και τα δε δείχνει να εκφράζουν συγκεκριμένες ψυχολογικές διαθέσεις του συγγραφέα / ποιητή.
Ακόμη, αρκετά από τα κείμενα ξεκινούν με μια ιδιάζουσα χρονο-τοποθέτηση των όσων πρόκειται να μας αφηγηθεί ο συγγραφέας – κάτι που τα κάνει εξ αρχής ξεχωριστά. Για παράδειγμα: «Τους καιρούς που ο λαός είχε πάψει να δίνει βάση στην πενιά...»,  «Μισόν αιώνα μετά που είχε συμπληρωθεί η έκδοσις του Εγκυκλοπαιδικού Λεξικού “Ηλίου”…», «Μια μέρα των ημερών, μετά την εποχή των περασμένων μεγαλείων, δηλαδή στα χρόνια με τα πολλά μηδενικά...», «Καμιά ντουζίνα αιώνες μετά που η ανθρωπότητα είχεν εξαπλωθεί ώσπερ η επάρατος σε αμέτρητους πλανήτες του Γαλαξία φύρδην μίγδην...» κ.ο.κ.

Ένα επίσης πολύ βασικό θέμα έχει να κάνει με την γλώσσα. Ο Πάνος Κουτρουμπούσης χρησιμοποιεί εκφράσεις και λέξεις δανεισμένες απ’ όλους τους αιώνες της ελληνικής λαλιάς. Από αρχαίες, εκκλησιαστικές και λόγιες, μέχρι καθαρευουσιάνικες, δημοτικές, ευρύτερα λαϊκές, slang και ελληνοποιημένες ξενικές. Απευθύνεται δε αποκλειστικά και μόνον σε έλληνες αναγνώστες, καθότι οι ιστορίες του είναι δύσκολο να μεταφραστούν σε ξένη γλώσσα, εξαιτίας αυτού ακριβώς του παιγνιδιού, ενώ γράφει, περαιτέρω, στο πολυτονικό.
Ορισμένοι προσεγγίζουν το έργο του Πάνου Κουτρουμπούση με όρους... σουρεαλισμού. Ο ίδιος το αρνιόταν αυτό, έχοντας τοποθετηθεί με σαφήνεια. Όπως διαβάζουμε στο «Τι Τρέχει;» [futura, 2000]:
«Για τον σουρεαλισμό λοιπόν, δεν μ’ ενδιαφέρει καθόλου το μοντέλο του “υπαρκτού” σουρεαλισμού τύπου Αντρέ Μπρετόν και της κλίκας των δορυφόρων και παρακοιμώμενων βαμπίρων, που έστησε από τότε, αυτός, για την προσωπική του μεγαλομανία. Και που επιζεί μέχρι σήμερα, με θλιβερά δείγματα σκιερών και μουχλιασμένων επενδυμένων συμφερόντων. Εκείνος ήταν ένας καταπιεστικός καθεστωτικός σουρεαλισμός, που με την δικαιολογία της διατήρησης κάποιας κατά φαντασίαν αγνότητας του “κινήματος” (μπορεί να υπάρχει “ορθόδοξος” σουρεαλισμός;), μια δικαιολογία θεμελιωμένη σίγουρα στο θαυμασμό του μεσιέ Μπρετόν για τις λενινιστικές απόψεις περί αυστηρής εξουσίας, είχε καταντήσει, με τον μεσιέ ως αρχι-ιεροεξεταστή, να στήνει ακόμη και δίκες(!), με κατηγορούμενους όσους μύριζαν ή ξίνιζαν στον αφέντη. Ο Λένιν, όμως, είχε να αντιμετωπίσει τους κολοσσούς του αφρισμένου καπιταλισμού και της παχύσαρκης βολεψιάς, πάντα ανίκητους».
Άλλοτε πάλι το έργο του Πάνου Κουτρουμπούση συνδέεται με τους beat. Όμως και αυτό το έχει ο ίδιος αρνηθεί. Αντιγράφουμε ερώτηση-απάντηση από συνέντευξη τού Π. Κουτρουμπούση στον Νίκο Μητρογιαννόπουλο, στο περιοδικό Λαϊκό Τραγούδι (#22, Φεβ.-Μαρ. 2008):
«Ερ. Πάνο έχεις την ταμπέλα του μπητ λογοτέχνη, του πρωτοποριακού… Απ. Μπητ όχι. Γιατί η δική μου δουλειά δεν ήταν ποτέ μπητ.(…)».
 
Η συνέχεια εδώ...
https://www.lifo.gr/culture/vivlio/beloydino-underground-toy-panoy-koytroympoysi-sygkentromeno-s-enan-tomo