η ΤΖΕΝΗ ΜΑΣΤΟΡΑΚΗ και η «γιε-γιε» πληροφόρηση στο μέσο της δεκαετίας του ’60 – η καταξιωμένη ποιήτρια και μεταφράστρια στο νεανικό ξεκίνημά της, στην ποπ-ροκ δημοσιογραφία

Ο θάνατος της Τζένης Μαστοράκη στις 30 Ιουλίου έπεσε σαν κεραυνός στα πέριξ. Σημαντική ολιγογράφος ποιήτρια και διακεκριμένη μεταφράστρια, πολλών και τελείως διαφορετικών μεταξύ τους βιβλίων, η Τζένη Μαστοράκη, μικρή αδελφή του Νίκου Μαστοράκη (του δημοσιογράφου, προμότερ της ελληνικής ποπ του ’60, νταϊρέκτορα, τηλε-ραδιο-παραγωγού κ.λπ.), υπήρξε, όταν ήταν μαθήτρια ακόμη, κάτι σαν «σύμβολο» για το νεανικό πληθυσμό της δεκαετίας του ’60, που ασχολιόταν με την ποπ μουσική και τα μοντέρνα ελληνικά συγκροτήματα.
Επειδή παρακολουθώ από παλαιά την πορεία της, και επειδή αυτά τα θέματα τα είχα συζητήσει εκ του σύνεγγυς και μαζί της, θα πω πως, για πολλά χρόνια, για δεκαετίες, ένα μεγάλο μέρος του κόσμου που την γνώριζε από τα ποιητικά βιβλία και τις μεταφράσεις της δεν ήξερε ή δεν είχε συνειδητοποιήσει πως η Μαστοράκη των «Διοδίων», του «Σογιού» και του «Φύλακα της Σίκαλης» (του βιβλίου του J.D. Salinger, για τη μετάφραση του οποίου θα μνημονεύεται έκτοτε από τους πάντες) ήταν η Μαστοράκη των «Μοντέρνων Ρυθμών» και της «γιε-γιε» δημοσιογραφίας, στο μέσο των σίξτις.
Είτε γιατί η ίδια δεν μιλούσε για το νεανικό παρελθόν της (από τη στιγμή που δεν τη ρωτούσε και κανένας δηλαδή), είτε γιατί ο κόσμος της ποίησης και της λογοτεχνίας, από τη μια μεριά, και της μουσικής και των συγκροτημάτων του ’60, από την άλλη, δεν βρισκόταν στην απαιτούμενη όσμωση και επικοινωνία, το συμπέρασμα είναι ένα. Η σίξτις δουλειά της Μαστοράκη (κατά βάση το χόμπι της) θα παρέμενε για χρόνια κάτι άγνωστο και κάτι ξεκομμένο, για τους περισσότερους που όμνυαν στην άλλη περσόνα της (την ποιητική και μεταφραστική).
Όταν το 2014 θα έγραφα για πρώτη φορά, στο μπλογκ μου «Δισκορυχείον», για τα πεπραγμένα της Μαστοράκη στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, δεν ήξερα αν η ίδια θα διάβαζε τα σχετικά, και το κυριότερο... δεν ήξερα πώς θα αντιδρούσε (αν τύχαινε να τα διαβάσει). Όταν ανασκαλεύεις από μόνος σου το παρελθόν των ανθρώπων (χωρίς να επικοινωνείς μαζί τους, για να «εγκρίνουν» όσα θα γράψεις) δεν είσαι ποτέ σίγουρος για το πώς θα το πάρουν. Αν κι εγώ, προσωπικά, ασχολούμαι πάντα με τις έντυπες πηγές, αδιαφορώντας σχεδόν εντελώς (όχι παντελώς) για τη λεγόμενη «προφορική ιστορία» (που εμπεριέχει συνήθως ξεθωριασμένες αναμνήσεις, ενίοτε κουτσομπολιά κ.λπ.), πάντα ενέχει ο κίνδυνος να επαναφέρεις στο φως κάτι, για το οποίο ο άλλος να μην νοιώθει οκέι.
Δεν είναι σκοπός μου να φέρω σε δύσκολη θέση κάποιον. Ο στόχος μου είναι και παραμένει καθαρά ερευνητικός, ό,τι κάνω εντάσσεται κάπου ευρύτερα, και ό,τι γίνεται γίνεται προς χάριν της αλήθειας και της ιστορίας. Έτσι, και παρά το γεγονός πως όταν γράφω γράφω «σφιχτά», χωρίς συναισθηματισμούς και εγκαρδιότητες, η Τζένη Μαστοράκη, ως άνετη, χαλαρή και ακομπλεξάριστη κυρία, όπως ήταν, θα εκτιμούσε όσα έγραφα για ’κείνη (εν τη αγνοία της), για το «γιεγιέδικο» παρελθόν της εννοώ, το πρώτο «άγνωστο» βιβλίο της «Μπητλς και Σία», τα ποπ-ροκ τραγούδια που υπέγραφε τότε ως στιχουργός (που, όμως, θα άλλαζαν credits στην πορεία) κ.λπ. απαντώντας μου, σε όλα αυτά, μ’ ένα σχόλιο/η-μέηλ της:

«Αγαπητέ Φώντα Τρούσα, έρχομαι να προσθέσω μερικά στοιχεία που θα είναι χρήσιμα για τους αναγνώστες του μπλογκ. Πριν από τις “16χρονες κουβέντες” των “Μοντέρνων Ρυθμών”, υπήρχαν και 15χρονες και 14χρονες στη “Δισκοθήκη”, μια εφημεριδούλα που έβγαζε ο αδερφός μου. Κάπου πρέπει να έχω το μοναδικό φύλλο που σώθηκε. Θα το βρω και θα σου το χαρίσω. Στη “Διάπλαση των Παίδων” έστειλα ποιηματάκια τρεις-τέσσερις φορές, από τα δεκατέσσερά μου (το 1963), μέχρι και τα δεκαεφτά περίπου. Με ονοματεπώνυμο, κι από κάτω ετών-τόσο. Είχα όμως και ψευδώνυμο για τις “Μικρές Αγγελίες”, που τώρα πια χρειάζονται ολόκληρη υποσημείωση (τι ήταν, τι λέγαμε, πώς τις πληρώναμε λέξη-λέξη σε ασφράγιστα γραμματόσημα). Άλλη ιστορία αυτό. Το “Μπητλς και Σία” ήταν “δώρο” του Νίκου, με κομμάτια μαζεμένα από τα περιοδικά. Με τα στιχουργικά δεν ασχολήθηκα. Όχι πως θα με χάλαγε καθόλου, τότε, αλλά δεν έτυχε κι ούτε ξέρω αν θα τα κατάφερνα, και να τύχαινε. Υποθέτω με βεβαιότητα (από τους δίσκους, που τους αγνοούσα) πως κάτι δεν θέλησε να υπογράψει ο Νίκος, κι έβαλε το δικό μου όνομα. Δεν ήταν, εννοείται, υποχρεωτικό να με ρωτήσει. Κάποια στιγμή θα τον ρωτήσω εγώ. Για το “Χόμπυ”, δεν είμαι σίγουρη – αλλά, για να το λες, κάτι θα ξέρεις. Έχω στα χέρια μου όλες κι όλες τρεις σελίδες, κομμένες από την “Αθηναία” και από το “Πρώτο”. Οι μεταφράσεις που αναφέρεις είναι ακριβώς ό,τι κυκλοφορούσε στη μεταπολίτευση –και όχι μόνο από τα δύο βασικά μου “αφεντικά”, τις εκδόσεις Μπουκουμάνη και τον Εξάντα. Πολιτικά βιβλία κατά κόρον, κάπως λιγότερα ψυχολογικά, ακόμη λιγότερα παιδικά και επιστημονική φαντασία. Και το κριτήριο του εκδότη, σε εποχές περιορισμένης γλωσσομάθειας, δεν ήταν η ειδική (π.χ. μαρξιστική) παιδεία του μεταφραστή, αλλά η ξένη γλώσσα: τα αγγλικά και τα γερμανικά κυρίως, μερικές φορές και τα ιταλικά. Στο διάστημα 1974-1980 περίπου –όσο νόμιζα δηλαδή πως θα μπορούσα να ζήσω από τη μετάφραση– έκανα πολλά τέτοια βιβλία. Ποτέ δεν μου ζητήθηκε εκτενές εργοβιογραφικό, για να τα βάλω μέσα. Αυτά είχα να σου πω (και σε παρακάλεσα να σου τα πω με μέηλ, γιατί με στένευε πολύ το τετραγωνάκι των “σχολίων” στο μπλογκ σου). Τα υπόλοιπα τα είπες εσύ. Σ’ ευχαριστώ για τη φιλοξενία. Τζένη Μαστοράκη».
 
Η συνέχεια εδώ...
https://www.lifo.gr/culture/music/i-tzeni-mastoraki-kai-i-gie-gie-pliroforisi-sta-mesa-tis-dekaetias-toy-60