CHUCK D “Fight the Power” – μια παλαιά κριτική στο βιβλίο του, με αφορμή την επανεμφάνισή του στην Αθήνα

Ο Chuck D, με τους Prophets of Rage, θα εμφανιστεί μετά από χρόνια στην Αθήνα, στο Γήπεδο του Tae Kwon Do, μεθαύριο Τρίτη 27 Αυγούστου. Με αυτή την αφορμή ανασύρω από ένα παλαιό τεύχος του Jazz & Τζαζ, το #72 από τον Μάρτιο του 1999 (έχουν περάσει πάνω από 20 χρόνια όπως βλέπετε), κάποια λόγια που είχα γράψει, τότε, για το βιβλίο του, για το βιβλίο τού Chuck D Fight the Power / Η συναρπαστική διαδρομή της κουλτούρας του hip-hop, σε μετάφραση Αλέξη Καλοφωλιά, που είχε τυπωθεί τον Οκτώβριο του 1998 από τις εκδόσεις οξ υ / σειρά Μuzika. Το κείμενο μεταφέρεται αυτούσιο, όπως είχε γραφτεί εκείνη την εποχή, χωρίς ουδεμία επικαιροποίηση ή άλλου είδους επέμβαση.

Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του «μαύρου εθνικισμού», από τα χρόνια του ’60 έως τις μέρες μας, είναι ότι κατόρθωσε, στο επίπεδο της καθημερινής επικοινωνίας, να στηρίξει την άποψη που λέει ότι κάθε φορά που κάποιος (λευκός) θα επιχειρήσει να κάνει –καλοπροαίρετη εννοείται– κριτική στα λεγόμενα, τα έργα και τις πράξεις των μαύρων ηγετών της κοινωνίας και της Τέχνης, θα έχει αυτομάτως εγκολπωθεί την ταυτότητα του ρατσιστή. Αυτό το «σχήμα» λειτούργησε αποτελεσματικά για κάμποσα χρόνια, και καλώς κατά τη γνώμη μου, γιατί δημιούργησε μιαν υπεροχή ευαισθησίας, σε παγκόσμιο επίπεδο, γύρω από τα προβλήματα της μαύρης κοινωνίας (στην Αμερική κυρίως) και βοήθησε φιλολογικώ τω τρόπω –γιατί πρακτικώς πολλοί μαύροι, όπως και πολλοί λευκοί, εξακολουθούν να καθαρίζουν καμπινέδες στην Αμερική– στην προσπάθεια επούλωσης της φυλετικής πληγής.

Η τακτική όμως αυτή του επώδυνου, πολλές φορές, λέγε-λέγε, συσσώρευσε με τα χρόνια κάποια νέα και άλλου είδους ζητήματα, αδυνατώντας συγχρόνως να δώσει διέξοδο στις παλαιότερες ανάγκες. Έτσι η μαύρη πνευματική ηγεσία πέρασε σχεδόν ανεπαίσθητα από την κατάδειξη του προβλήματος στο ξεπέρασμά του μέσα από τα θέσφατα του «αφροκεντρισμού», υιοθετώντας τις μεθόδους της φραστικής υπερβολής, όντας εν αμύνει μπρος στη «νέα τάξη πραγμάτων».

Η υπερβολή όμως δεν λειτουργεί πάντα ως αυτοσκοπός και αυτό ο Chuck D –η εμπροσθοφυλακή των Public Enemy και συγγραφέας του ενδιαφέροντος βιβλίου Fight the Power– το ξέρει όταν τραγουδά: «Ο Elvis(…) ήταν ρατσιστής και δεν το έκρυβε / αυτός ο γαμιόλης ήταν απλοϊκός και ξεκάθαρος / τον γαμώ κι αυτόν και τον John Wayne μαζί». Για να συμπληρώσει λίγο πιο κάτω (σελ.286): «Η επίθεση δεν είχε στόχο τον Elvis Presley, γιατί ο Elvis ήταν ένας ταλαντούχος τραγουδιστής και δεν υπήρχε αμφιβολία γι’ αυτό. Η επίθεση είχε στόχο τον Elvis ως θεσμό, γιατί οι λευκοί σκέπτονται και παρουσιάζουν τον Elvis σαν την αρχή και το τέλος του κόσμου, ενώ οι μαύροι σκαπανείς που προηγήθηκαν του Elvis ποτέ δεν έτυχαν ανάλογου σεβασμού και υποδοχής».

Γράφει πολλά ενδιαφέροντα ο Chuck D στο Fight the Power και είναι αλήθεια πως ανοίγει πολλά ζητήματα για συζήτηση, που αν επιχειρούσαμε ακόμη και συντόμως να τα σχολιάσουμε θα χρειαζόμασταν, πιθανώς, το μισό περιοδικό. Συμφωνώ σε πολλά σημεία μαζί του. Ιδίως όταν λέει (σελ.26) ότι «αν η νοημοσύνη του κόσμου προσβάλλεται διαρκώς από σκουπίδια, τότε αυτό που θα ζητήσει να δει θα είναι σκουπίδια» ή πάλι όταν υποστηρίζει (σελ.63) «ότι πρέπει να αναγκάσουμε τη σημερινή νεολαία να στρωθεί και να διαβάσει, αλλά οι νέοι προτιμούν να διαβάσουν κάτι που βρίσκεται μέσα στα ενδιαφέροντά τους. (...) Αν ένας δάσκαλος δεν γνωρίζει τίποτε για τα σύγχρονα ρεύματα και τον τρόπο που η σημερινή κοινωνία αντιμετωπίζει τους νέους, τι θα μπορέσει να διδάξει; (…) Οι νέοι πηγαίνουν γραμμή από το σχολείο στο σπίτι για να δουν βίντεο. Από τα βίντεο και τα rap τραγούδια μαθαίνουν περισσότερα απ’ όσα στο σχολείο» (κάτι μου θυμίζει αυτό).

Αδικεί όμως ο Chuck D την διεισδυτικότητα της ματιάς του, όταν «νοσταλγεί» την περίοδο των άθλιων φυλετικών διακρίσεων στην δεκαετία του ’20, υποστηρίζοντας ότι τότε ήταν η εποχή της μέγιστης μαύρης συσπείρωσης (σελ.72-76). Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα – πώς να το κάνουμε δηλαδή. Ούτε φυσικά δείχνει ανοιχτό μυαλό, όταν λέει (σελ.64) πως: «αν δεν εκπαιδεύσουμε τη Μαύρη νεολαία από τη Μαύρη σκοπιά πάμε χαμένοι».

Το να εκπαιδεύσεις όμως κάποιον από κάποια σκοπιά ένα στόχο έχει μόνο. Να τον κάνεις υποχείριό σου. Αυτή είναι η λογική του φασισμού. Και ξέρετε τώρα πώς αναπτύσσονται κάτι τέτοιες απόψεις εκεί όπου η πίεση, το στρίμωγμα και η έλλειψη ευκαιριών αποτελούν κοινό τόπο.

Σε μια χώρα στην οποία βασιλεύει ο σεξισμός (τελευταίο αποκρουστικό φαινόμενο το Monica-gate), θα ’θελα να ’ξερα, πραγματικά, ποια είναι η θέση της μαύρης Αμερικάνας σ’ αυτό το «έθνος του hip-hop».