ο κινηματογράφος του Πολυτεχνείου και η ομάδα ΚΙΝΟ – η ταινία «Κινηματογραφημένες Στιγμές του ’73», ο Λάμπρος Παπαδημητράκης και ο Κώστας Ζυρίνης

Όταν συζητάμε για τον κινηματογράφο του Πολυτεχνείου δεν είναι, εξ αρχής, προφανές ποιο ακριβώς είναι το θέμα μας. Αναφερόμαστε σε ταινίες, που γυρίστηκαν την εποχή των γεγονότων του Πολυτεχνείου, ή αργότερα, στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης έως και τα πρώτα χρόνια του ’80, που είναι και το συνηθέστερο; Λέμε για εμπορικές ταινίες με υπόθεση; Για ταινίες με υπόθεση και με ενσωματωμένη ντοκιμαντερίστικη δράση; Για σκηνοθετημένα ντοκιμαντέρ, τεχνικώς άρτια και άρα ικανά να προβληθούν σε φεστιβάλ και αίθουσες ή, τέλος, για κινηματογραφικά ντοκουμέντα, που στόχο είχαν ναι μεν την καταγραφή των γεγονότων, αλλά, ταυτοχρόνως, και την περαιτέρω ενδυνάμωση του αγωνιστικού φρονήματος των δοκιμαζόμενων; Στην πράξη, όλα αυτά, όλες αυτές οι επιμέρους αφηγήσεις μπορεί να αποτελούν το κεφάλαιο «κινηματογράφος του Πολυτεχνείου», αλλά εδώ θα γράψω μόνο για την τελευταία περίπτωση – εκεί όπου ανήκει το φιλμ της ομάδας ΚΙΝΟ «Κινηματογραφημένες Στιγμές του ’73». 

Η ΚΙΝΟ πήρε σχήμα μέσα στο 1973 από μία ομάδα κινηματογραφιστών [ανάμεσά τους ο Λάμπρος Παπαδημητράκης (1948-2025) και ο Κώστας Ζυρίνης (γενν. 1943)], που είχε σαν στόχο τον κινηματογράφο στην πιο καθαρή μορφή του. Τον κινηματογράφο δηλαδή που βγαίνει «έξω», στον δρόμο, που καταγράφει εκείνα που συμβαίνουν, που δεν έχει σενάριο, ηθοποιούς, ούτε καν σκηνοθεσία, και που πηγάζει από τον κινηματογράφο (ΚΙΝΟ) του μεγάλου σοβιετικού film-maker και θεωρητικού Τζίνγκα Βερτώφ (1896-1954), ο οποίος με ταινίες σαν τις «Κινηματογράφος Αλήθεια» (1922), «Κινηματογράφος-Μάτι» (1924) και «O Άνθρωπος με την Κινηματογραφική Μηχανή» (1929) δημιούργησε επί της ουσίας το σινεμά-βεριτέ (τον κινηματογράφο της αλήθειας). 

Η κινηματογραφική «αλήθεια» όμως μέσα σε συνθήκες δικτατορίας, στην Ελλάδα του ’73, αποκτά αίφνης και άλλα χαρακτηριστικά. Συνδέεται εννοώ με το νόημα και την ουσία του μητροπολιτικού underground. Το λέω, γιατί κάποια από τα πιο βασικά χαρακτηριστικά του underground είναι η επαναστατική κοινωνική αλλαγή μέσω της κουλτούρας (και άρα και του κινηματογράφου), η ικανότητά του να ξεσηκώνει και βεβαίως η παράνομη ή έστω στα όρια της νομιμότητας δράση του. Μια τέτοια ταινία ήταν η «Κινηματογραφημένες Στιγμές του ’73» της ομάδας ΚΙΝΟ, που εντασσόταν σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο «αγωνιστικού κινηματογράφου», που είχε ήδη κάνει τα χιλιόμετρά του στην Αμερική, μα και σε άλλες χώρες της Δύσης – ακόμη και στην Ελλάδα θα έλεγα.

 Μια τέτοια ταινία ήταν η «Κινηματογραφημένες Στιγμές του ’73» της ομάδας ΚΙΝΟ, που εντασσόταν σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο «αγωνιστικού κινηματογράφου», που είχε ήδη κάνει τα χιλιόμετρά του στην Αμερική, μα και σε άλλες χώρες της Δύσης – ακόμη και στην Ελλάδα θα έλεγα.

 Μια τέτοια ταινία ήταν η «Κινηματογραφημένες Στιγμές του ’73» της ομάδας ΚΙΝΟ, που εντασσόταν σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο «αγωνιστικού κινηματογράφου», που είχε ήδη κάνει τα χιλιόμετρά του στην Αμερική, μα και σε άλλες χώρες της Δύσης – ακόμη και στην Ελλάδα θα έλεγα.
Το υποστηρίζω αυτό, γιατί ένας πρόδρομος της ΚΙΝΟ θα μπορούσε να ήταν η ομάδα του Κέντρου Ανεξάρτητου Ελληνικού Κινηματογράφου, η οποία αποτελείτο από επαγγελματίες της Ενώσεως Τεχνικών Ελληνικού Κινηματογράφου (της ΕΤΕΚ δηλαδή) και του κινηματογραφικού «Στοιχείου» της ΕΔΑ. Η ομάδα αυτή θα γύριζε τις «Εκατό Ώρες του Μάη», το 1963, σε σκηνοθεσία των Δήμου Θέου-Φώτου Λαμπρινού – μια αριστερή πολιτική ταινία, που επιχειρούσε να περιγράψει τα γεγονότα που είχαν προηγηθεί της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη, όπως και τη δολοφονία αυτή καθ’ αυτή. Κι εκεί είχε υπάρξει κυνηγητό και καταστροφή υλικού, κι εκεί είχαν υπάρξει απαγορεύσεις, με την ταινία να παίζεται «κανονικά» στη χώρα, μετά τη μεταπολίτευση.

Η ΚΙΝΟ όμως, το 1973, θα μπορούσε να παραλληλιστεί και με άλλες αγωνιστικές κινηματογραφικές ομάδες, που δρούσαν στην Αμερική, όπως ήταν, για παράδειγμα, η American Documentary Film (ADF) και βασικά η Newsreel, μια κινηματογραφική ομάδα της επαναστατικής αριστεράς, που είχε ιδρυθεί το 1967, και που ήταν ειδικευμένη στην κινηματογράφηση πολιτικών γεγονότων, τα οποία αποσιωπούνταν, γενικώς και ειδικώς, από τα μαζικά μέσα ενημέρωσης. Όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του Guy Hennebelle «Ιστορία Κιν/φου και Ταξική Πάλη» [Εκδόσεις Προοδευτικός Κινηματογράφος χ.χ., τέλος 70s-αρχή 80s):
 
Η συνέχεια εδώ...
https://www.lifo.gr/culture/arxaiologia/o-kinimatografos-toy-polytehneioy-kai-i-omada-kino