Δευτέρα 2 Ιουνίου 2014

ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ιστορική συνέντευξη επί χούντας… και για την χούντα

Νοιώθω τις ανάσες των «χατζιδακικών» στο σβέρκο μου. Οσμίζομαι, ήδη, την μυρωδιά των μελανιών και το κάψιμο των πληκτρολογίων τους. Σε δεκατρείς ημέρες (15/6) συμπληρώνονται 20 χρόνια από το θάνατο του Μάνου Χατζιδάκι και προβλέπω θύελλα, μαζί με κατακλυσμό και καταιγίδα, «αφιερωμάτων» και δημοσιευμάτων (μένω σ’ αυτά κατ’ αρχάς). 
Προετοιμάζομαι για ένα… ανεπανάληπτο μπαράζ κενολογιών και απλουστεύσεων (μακάρι να διαψευσθώ), επαναλήψεων στη νιοστή και χαζοχαρούμενων προσεγγίσεων τού τύπου «μας λείπει», «πώς θα ήμασταν σήμερα αν ζούσε…», ενώ προβλέπω επίσης να πέφτουν στα κεφάλια μας καντάρια από… «εμβληματικός», «αξέχαστος», «μεγάλος ερωτικός», «μεγάλος αναρχικός», «…στη γειτονιά των αγγέλων» και κιλά από «Χατζιδάκις και νεολαία», «Χατζιδάκις και ψυχεδέλεια» και άλλα τέτοια σκοροφαγωμένα. 
Τέλος πάντων, εγώ... κόβω δρόμο, προλαβαίνω τους περισσότερους στη στροφή και αναδημοσιεύω-σχολιάζω κάτι που έχει αληθινό νόημα, που προσθέτει ουσιαστικές ψηφίδες στο χατζιδακικό προφίλ. Έτσι νομίζω δηλαδή…
Έχουν περάσει σχεδόν δυόμισι χρόνια (11/1/2012) από τότε που αναδημοσίευσα μία συνέντευξη του Μάνου Χατζιδάκι στον Ρένο Αποστολίδη… κι έγινε το σώσε. (Όχι, εντάξει – απλώς, η ανάρτηση είχε «μοιραστεί» κι είχε διαβαστεί αρκετά, αυτό εννοώ). 
Η συνέντευξη εκείνη είχε δημοσιευτεί κατά πρώτον το 1966, πριν ο Μάνος Χατζιδάκις αφήσει την Ελλάδα για την Αμερική – μια μετάβαση που έγινε, βεβαίως, πριν από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου. 
Όσα χρόνια ο Χατζιδάκις βρισκόταν στην Αμερική δεν ξέρω αν είχε δώσει συνεντεύξεις, και πόσες είχε δώσει, σε ελληνικά έντυπα. Κάτι έχω στο νου μου, αλλά μ’ ένα πρόχειρο ψάξιμο δεν μπόρεσα να το βρω… Ας είναι. 
Όταν επέστρεψε, όμως, στην Ελλάδα, προς το καλοκαίρι-φθινόπωρο του ’72, βρήκε τα πράγματα σχεδόν όπως τα είχε αφήσει (ου μην αλλά και καλύτερα), και εννοώ σε σχέση με το πώς τον είχαν περιβάλλει τα μέσα, ο Τύπος και ο κόσμος. 
Σαν να μην είχαν περάσει πεντέμισι-έξι χρόνια απουσίας. Σαν να ήταν πάντα εδώ. Λογικό από μια μεριά, αν σκεφθεί κανείς πως τα τραγούδια του ήταν μονίμως στα ραδιόφωνα, τις τηλεοράσεις και άρα στο στόμα του κόσμου («Δεν ήταν νησί», «Ο μύθος», «Μίλησέ μου», «Η πίκρα σήμερα», «…Να δώσει η Μεγαλόχαρη κι η Παναγιά η Κανάλα / να μεγαλώσεις γρήγορα σαν τα κορίτσια τ’ άλλα», «Απόψε φθινοπώριασε» και όλα τα υπόλοιπα από το άλμπουμ «Της Γης το Χρυσάφι» κυρίως, που είχε τυπωθεί στην Ελλάδα το 1971).
Τον Οκτώβριο του 1973, ένα χρόνο και πλέον αφότου είχε επιστρέψει στην Αθήνα από την Νέα Υόρκη, ο Μάνος Χατζιδάκις δίνει μία μεγάλη συνέντευξη στον Κώστα Ρεσβάνη, για λογαριασμό του περιοδικού Ο Ταχυδρόμος [#1019, 19/10/1973]. Ένα πολύ ενδιαφέρον τεύχος, γενικώς, με αναφορές στην μουσική κίνηση της Πλάκας, με συνέντευξη του Γιάννη Μαρκόπουλου, αλλά και του συνταγματάρχη Ιωάννη «καθαρά χέρια» Λαδά στον Γιώργο Λιάνη. 
Να υπενθυμίσω πως βρισκόμαστε στην εποχή «φιλελευθεροποίησης» του καθεστώτος, με τον Παπαδόπουλο ως Πρόεδρο της Δημοκρατίας να διορίζει την πολιτική κυβέρνηση Μαρκεζίνη (8/10/1973), την ώρα κατά την οποίαν ξεσηκώνονται τα Μέγαρα (14/10) για την γνωστή υπόθεση Ανδρεάδη (έγινε και ταινία-ντοκιμαντέρ από τους Σάκη Μανιάτη και Γιώργο Τσεμπερόπουλο που προβλήθηκε την επόμενη χρονιά) και με τους φοιτητικούς συλλόγους, ένα μήνα πριν το ξέσπασμα του Πολυτεχνείου, να βρίσκονται σε αναβρασμό – εν σχέσει με την δοτή κυβέρνηση και τα χουντικά διατάγματα για την Ανώτατη Παιδεία. 
Ο Χατζιδάκις δεν δείχνει να νοιάζεται για τίποτα απ’ όλα αυτά, αποκαλώντας μάλιστα τους φοιτητές «προετοιμασμένους ήρωες» και «μελλοντικούς δυνάστες».
Η αλήθεια είναι πως ορισμένοι θα σπεύσουν να υπερθεματίσουν, έχοντας στο νου τους τούς μετέπειτα επώνυμους Πολυτεχνίτες της εποχής και το πώς πορεύτηκαν στα χρόνια της Μεταπολίτευσης (έως και σήμερα). 
Και πράγματι, αν το σκεφθείς κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο Χατζιδάκις λέει μεγάλη κουβέντα. Μόνον που τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Δεν είναι ποτέ ακριβώς έτσι. Δεν τα φάγαμε όλοι μαζί… 
Συζητάμε, στις παρέες μας, εδώ-εκεί-οπουδήποτε, για την Γενιά του Πολυτεχνείου έχοντας στο νου μας πέντε-έξι ονόματα που διέγραψαν ολόκληρο τον κύκλο, υπηρετώντας και γλείφοντας, τελικώς, εκείνους που έφτυναν στα νειάτα τους. 
Ξεχνάμε, όμως, πως υπήρξαν πολλοί (οι περισσότεροι) που δεν πορεύτηκαν τοιουτοτρόπως. Έμειναν «ανώνυμοι», δεν πάτησαν επί των αγώνων τους για να αναρριχηθούν, δεν έγιναν οι παρατρεχάμενοι της εξουσίας. Οι «δυνάστες», όντως έχουν ονοματεπώνυμο, οι υπόλοιποι εξακολουθεί και σήμερα να μην έχουν…
Γενικώς, ο Χατζιδάκις ποτέ δεν είχε καλή γνώμη για την νεολαία, αν κρίνω και από άλλες μεταγενέστερες συνεντεύξεις του –αφήστε τι υποστηρίζουν, σήμερα, οι διάφοροι σκράπες και οι απληροφόρητοι–, λέγοντας χαρακτηριστικώς στον Ρεσβάνη πως οι νέοι «φασαρία μόνο κάνουν» και πως από την Πλάκα μπορούσες να περάσεις… «μόνο με την συνοδεία της Αμέσου Δράσεως». (Θα ρωτήσω τον Θανάση Γκαϊφύλλια να μου πει αν ήταν έτσι…). 
Εκείνο, πάντως, που ακούγεται στ’ αυτιά μου εντελώς προκλητικό (ένα ανάμεσα στα διάφορα τέλος πάντων) είναι ο τρόπος που σκεπτόταν ο Χατζιδάκις εν σχέσει με την έννοια της ελευθερίας… «την ελευθερία μου δεν την εξαρτώ από πολιτικά σχήματα, είμαι εσωτερικά ελεύθερος»την ώρα που, μόλις δύο μήνες νωρίτερα (20/8/1973), η χούντα είχε προκηρύξει γενική αμνηστία των πολιτικών κρατουμένων και άρση του στρατιωτικού νόμου. 
Σκεφθείτε, δηλαδή, να πηγαίνατε να λέγατε σ’ έναν πολιτικό κρατούμενο… «μην σε νοιάζει που είσαι ‘μέσα’ και σε βασανίζουν, αρκεί να είσαι ‘εσωτερικά’ ελεύθερος»… πώς θα σας αντιμετώπιζε. Κάτι παπάδες που λέγανε τα δικά τους ανάλογα στην Μακρόνησο ή την Γυάρο δεν περνούσαν και πολύ καλά… Υπάρχει μία ωραία αφήγηση επ’ αυτού στο βιβλίο Γυάρος [Πλειάς, Αθήνα 1974] του αγωνιστή ηθοποιού Τζαβαλά Καρούσου (1904-1969), αλλά την κρατώ για άλλη φορά… 
Η δική μου εντύπωση είναι πως ο Χατζιδάκις κρατάει εντελώς μεσοβέζικη θέση (για να το πω έτσι, ώστε να μην φανώ κακός…) εν σχέσει με την χούντα, όταν λέει πως «δεν μ’ ενδιαφέρει ούτε ο Παπαδόπουλος, ούτε κανείς άλλος, φτάνει να είμαι τίμιος με τον εαυτό μου» και πως «δεν υπερασπίζομαι την σημερινή κατάσταση, αλλά εγώ τουλάχιστον σ’ αυτόν τον τόπο κυκλοφορώ και μιλώ ελεύθερα, γιατί την ελευθερία μου δεν την εξαρτώ από πολιτικά σχήματα», ενώ και η θέση του για την λογοκρισία ελέγχεται σφόδρα όταν, ναι μεν, υποστηρίζει πως… «η λογοκρισία είναι ηλίθιος θεσμός», αλλά «δεν θίγει την ουσιαστική Τέχνη – εμένα δεν με θίγει, γιατί δεν εφάπτεται με το έργο μου, γιατί δεν μιλώ με συνθήματα».
Η συνέντευξη του Μάνου Χατζιδάκι στον Κώστα Ρεσβάνη έχει πολύ ψαχνό –όπως είχαν πάντα οι συνεντεύξεις του Χατζιδάκι– και μπορεί να τροφοδοτήσει πολλές και διαφορετικές ουσιαστικές συζητήσεις, όχι σαχλαμάρες, (ακόμη και μετά από 40+ χρόνια). Έτσι κάπως αποκαλύπτονται οι βαθύτερες σκέψεις και ιδέες του ανδρός, και μάλιστα σε μιαν ανώμαλη εποχή, και όχι με εξάψαλμους και τρισάγια. Αν προκύψει κάτι, λοιπόν, εδώ είμαστε… 
Ο Ρεσβάνης κάνει μιαν εισαγωγή και κατόπιν διαβάζουμε τον Χατζιδάκι να λέει…
Έχω αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Απέκτησα μεγαλύτερο αυτοέλεγχο, δεν είμαι πια ο ίδιος. Τώρα ξέρω τι λέω, ενώ παλαιότερα είπα πράγματα που δεν ήθελα… 

Προσχωρήσατε στην Λυρική Σκηνή απ’ ό,τι συζητείται. Τι θα προκύψη από την νέα στροφή που πήρατε; 
Ο Θεός βοηθός… αλλά τι λέτε προσχώρησα. Δεν είναι η πρώτη φορά που θα διευθύνω λυρικό θέατρο. Τον Φεβρουάριο βρέθηκα στο πόντιουμ για την ‘Τραβιάτα’… 

Ωστόσο, από σας περίμενε κάτι άλλο ο κόσμος. Ίσως νέες φόρμες, χλωρές ιδέες, όχι Λυρική… 
Αγαπητέ μου, εγώ, παρ’ όλη την κατακραυγή, θα συνεχίσω. Περιφρονώ τον πολύ λαό… Ο λαός αυτός που λέτε μ’ έμαθε από τα τραγουδάκια μου. Δεν έσκυψε να δη όλο μου το έργο. Έγινα συμπτωματικά γνωστός μ’ αυτά τα τραγουδάκια κι’ από τον καιρό των ‘Παιδιών του Πειραιά’ απόκτησα την δημοτικότητα τύπου Βουγιουκλάκη… 

Ανάμεσα σ’ αυτό τον «λαό», κύριε Χατζιδάκι, υπάρχουν άνθρωποι που δάκρυσαν ακούγοντας τα τραγουδάκια σας… 
Έπρεπε να πάνε στον γιατρό, στον οφθαλμίατρο ειδικώτερα. Κάτι θα είχαν τα μάτια τους… 

Δακρύζουν ακόμη, ίσως, κι’ ας μην το δεχόσαστε… 
Να πάνε στον γιατρό. Εγώ, πάντως, υπήρξα πριν από τα τραγουδάκια μου και υπάρχω μετά από αυτά. 

Διαβάζω πως θα αναλάβετε την διεύθυνση μπουάτ στην Πλάκα. Ο Μίκης Θεοδωράκης έρχεται στην Ελλάδα. Αλλάζουν τα χρώματα σ’ αυτόν τον τόπο. Οι νέοι ίσως περιμένουν κι’ εσάς για τις νέες προοπτικές που μπορεί να ανοιχτούν… 
Σιχαίνομαι τις μπουάτ, σιχαίνομαι και την σημερινή Πλάκα. Όσα γράφτηκαν για την επιστροφή μου στην Πλάκα, είναι ψέματα. Εγώ δεν είπα τίποτε. Όταν ήμουν νέος, η Πλάκα ήταν από τα πιο όμορφα κομμάτια της Αθήνας. Τώρα, μόνο με την συνοδεία της Αμέσου Δράσεως μπορείς να περάσης. Οι νέοι να μην περιμένουν τίποτε. Δεν ανοίγεται καμμία προοπτική. Ο μύθος της νέας γενιάς… Τι θα πη «νέα γενιά»; Μετράτε αριθμούς, ηλικίες… 

Μετράω φωνές, κύριε Χατζιδάκι. Από τ’ αμφιθέατρα, έως τα εργοστάσια… 
Κι’ εγώ νέος είμαι. Και μάλιστα πιο νέος από τους νέους που πιστεύουν σαν βλάκες ότι πονάνε για τα κοινά. Φασαρία μόνο κάνουν… 

Οι νέοι βάζουν το κεφάλι τους στην φωτιά και το ξέρετε. Γιατί το παραβλέπετε; 
Ας κάνουν ό,τι θέλουν. Πάρτε το είδηση, εμένα δεν με αγγίζει ο μύθος της «νέας γενιάς». Και στο τέλος, να σας πω κάτι; Εγώ δεν απευθύνομαι σε «γενιές». Γράφω μουσική και μ’ αυτήν μιλάω σε ανθρώπους που έχουν ευαισθησία. Τον μύθο της νέας γενιάς τον έκαναν παράθυρο για να μπουν μέσα της αυτοί που θέλουν να την εκμεταλλευθούν… Υπάρχουν, αγαπητέ μου, σ’ αυτή την νέα γενιά και παιδιά ευαίσθητα. Αλλά αυτά ακριβώς δεν έχουν τα χαρακτηριστικά της γενιάς τους! Κι εγώ σαν νέος υπήρξα ανήσυχος, όχι, όμως, βλαξ… Θωρακίζονται πίσω από την ετικέτα «νέα γενιά», συσσωρεύουν άχρηστες γνώσεις, μια που η πληροφόρηση είναι εύκολη σήμερα και ενώ στην ηλικία είναι νέοι, έχουν ήδη προσχωρήσει στην παλαιά γενιά. Δεν θα είμαι αρεστός μ’ αυτά που λέω. Έχω, όμως, παράδειγμα τον εαυτό μου, που σαν νέος βρήκε την ομορφιά σε ανθρώπους πιο ηλικιωμένους. Πλησίασα τον Σεφέρη, τον Γκίκα, τον Πικιώνη, τον Τσαρούχη, τον Ελύτη, τον Γκάτσο, τον Μόραλη. Όλοι αυτοί, φίλοι μου και δάσκαλοι, με δίδαξαν να μην κολακεύω ούτε γενιές, ούτε ανθρώπους… 

Νομίζω πως οι νέοι σήμερα δεν έχουν ανάγκη από κολακείες, κύριε Χατζιδάκι. Απλά και μόνο βλέπουν, ακούνε, κρίνουν, δρουν, γνωρίζουν το ειδικό βάρος τους. Και ποιοι νομίζετε ότι αγάπησαν τα τραγούδια σας; 
Δεν μ’ ενδιαφέρει… Εγώ δεν κάνω τέχνη για τον λαό. Απευθύνομαι σε ωρισμένες ομάδες ανθρώπων μόνο. Αν έχω ενδιαφέρον, ας με ανακαλύψουν. Όταν διάβαζα Σεφέρη, δεν ρώτησα τι ηλικία έχει…
 
Είπατε πως απευθυνόσαστε σε «ομάδες ανθρώπων». Τονίσατε ότι έντεχνα καλλιεργείται ο «μύθος της νέας γενιάς». Αν αυτό ήταν… πλάγια πρόταση προς την κατεύθυνση Θεοδωράκη… 
Μου υποσχεθήκατε να μη μιλήσουμε γι’ αυτά. Μου φανήκατε συμπαθητικός από χθες (σ.σ. ο Ρεσβάνης λέει πως είχε συναντήσει τον Χατζιδάκι τυχαίως την προηγούμενη νύχτα, καθώς αγόραζε πέντε-έξη κουτιά τσιγάρα από περίπτερο στο Παγκράτι). Ήθελα να σας μιλήσω, αλλά τι τον θέλετε τον Μίκη… Όχι δεν κάνω υπαινιγμό για τον Θεοδωράκη. Είναι κι εκείνος εξ ίσου ικανός να αιτιολογήση τις απόψεις του. Εξ άλλου, ποτέ δεν είχαμε κάτι κοινό με τον Μίκη, εκτός απ’ το ότι γράφουμε κι’ οι δυο μουσική… 

Μιλήστε μου, τότε, για τον μουσικό Θεοδωράκη… 
Έχω γνώμη, αλλά δεν απαντώ. 

Να μου πήτε, αν σας αρέσει η νέα του μουσική… 
Δεν απαντώ. 

Σημαίνει άρνηση του έργου του αυτό το «δεν απαντώ»; 
Δεν απαντώ. 

Πάντως, δεν σημαίνει παραδοχή… 
Δεν απαντώ. Μα τι πάθατε με τον Μίκη. Όταν έλθη θα μπορέσουμε ίσως να μιλήσουμε από κοντά. Η αλληλογραφία δεν είναι στο αίμα μου. Και σας το ξαναλέω. Δεν έχουμε τίποτα κοινό, ούτε για συμφωνία, ούτε για σύγκρουση… Γιατί πάντα μαζί ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης; Σταματάω τώρα εγώ αυτή την σύζευξη. Είμαστε φίλοι με τον Μίκη και συνομήλικοι. Τίποτε άλλο. Εξ άλλου εκείνον τον ακούνε μέσα σ’ ένα κομφούζιο πολιτικής και μουσικής. Εμένα, όμως, όχι. 

Η επιτυχία της πρόσφατης συναυλίας του Ξαρχάκου θα πρέπει να σας προβλημάτισε, γύρω από το τι θέλει ο κόσμος σήμερα… 
Μπράβο στον Ξαρχάκο. Όμως, εγώ σκέπτομαι πως το μεγάλο κοινό δεν το ελέγχεις, σε ελέγχει. Σας μίλησα για ένα μίνιμουμ ευαισθησίας που πρέπει να έχη ο δέκτης. 

Κι εγώ σκέφτηκα, κύριε Χατζιδάκι, πως για όλους τους δέκτες δεν υπάρχει το ίδιο περιβάλλον και οι ίδιες ευκαιρίες για την ευαισθητοποίηση, που θα πη πως ο κοινωνικός περίγυρος δεν έχει την ίδια σύσταση. Και μόνο οι δέκτες δεν φταίνε γι’ αυτό… 
Κοινωνικό περιβάλλον… Άλλος μύθος. Όπως γεννιέσαι να ’σαι πομπός, έτσι γεννιέσαι να ’σαι δέκτης. Οι άνθρωποι έρχονται στον κόσμο μ’ έναν κάποιο βαθμό δεκτικότητος… 

… που βελτιώνουν ή εξαφανίζουν οι διαφορετικές συνθήκες ζωής. 
Όχι. Ή την έχεις την ευαισθησία, ή δεν την έχεις. Είδα σε επαρχίες παιδιά συγκροτημένα, ευαίσθητα, και είδα στην Αθήνα παρέα δέκα νέων, που επί ώρες μιλούσαν με σαράντα λέξεις. Μετρούσα με ηδονή: σαράντα λέξεις… 

Κι’ εγώ άκουσα συζήτηση φοιτητών να μιλούν στα είκοσί τους χρόνια, νύχτες ολόκληρες, με χιλιάδες λέξεις για χίλια προβλήματα… 
Εάν η σκέψη γίνει αποθήκη γνώσεων, θεωρώ θετικώτερο στοιχείο την παρέα με τις σαράντα λέξεις.
 
Οι φοιτητές που σας έλεγα, κύριε Χατζιδάκι, δεν μένουν μόνο στα λόγια. Παίζουν –και χάνουν συχνά– την καριέρα τους, την ζωή τους. Νομίζω πως πρόσφατα θα πληροφορηθήκατε κι εσείς γι’ αυτό… 
Είμαι εναντίον του «προετοιμασμένου ηρωισμού». Οι ακούσιοι ήρωες είναι ιδανικές περιπτώσεις. Ο «προετοιμασμένος ήρωας» είναι ο μελλοντικός δυνάστης… 

Δηλαδή κύριε Χατζιδάκι «αλλοίμονο στις χώρες που έχουν ανάγκη από ήρωες»; 
Μην με ειρωνεύεσθε. Κατάλαβα την λεπτή σας ειρωνεία, αλλά εγώ μιλάω γενικότερα. Σέβομαι τις ταλαιπωρίες των συγχρόνων ηρώων, αλλά δεν πείθομαι για την σημασία τους. 

Νομίζω πως εσείς, κύριε Χατζιδάκι, δεν έχετε ταλαιπωρηθή από καμμία κυβέρνηση ή κατάσταση. Θα μπορούσαν να σας πουν… μόνιμο κατεστημένο. Αυτό σημαίνει πως δεν κεντρίζετε τους κρατούντες… 
Είμαι με ό,τι θετικό επιδιώκει μια κυβέρνηση και εναντίον κάθε αρνητικού. Άλλοι συμμαχούν με άλλου είδους κατεστημένα, που αλλοίμονό μας, αν έλθουν. Υπήρξα προσωπικός φίλος του Καραμανλή, όχι φίλος της ΕΡΕ. Δεν είμαι α-πολιτικός. Απλώς δεν είμαι «πολιτικός», με την έννοια πως δεν οχυρώνομαι πίσω από σχήματα για να υπάρξω σαν καλλιτέχνης. Ασχολούμαι με τα προβλήματα του καιρού μου, δεν είμαι πολιτικός της μόδας. Μένω στο επίπεδό μου, δηλαδή είμαι άνθρωπος που δεν πράττω εύκολα. Η πολιτικότητά μου δεν περιέχει συνθήματα. Ξέρω πως έρχομαι σε σύγκρουση με το πολιτικό αίσθημα των πολλών… (σ.σ. Ο Ρεσβάνης λέει πως ο Χατζιδάκις ξαφνικά μίλησε μόνος του, σαν να θυμήθηκε την απουσία του από την Ελλάδα). Δεν ήλθα πιο νωρίς στην Ελλάδα για φορολογικούς λόγους. Έφυγα πριν από την 21η Απριλίου 1967 και έμεινα έξω για τους λόγους που σας είπα. Και ποτέ δεν φώναξα πως «θα έλθω κι ας με συλλάβουν…». Κάποιος το φώναξε, ενώ ήξερε πως δεν υπήρχε κίνδυνος να συλληφθή. Και είπε ακόμη: «Η Ελλάδα δεν είναι του Παπαδόπουλου…». Λοιπόν; Η Ελλάδα ήταν του Παπαδόπουλου πριν έξη χρόνια και τώρα δεν είναι; Αυτά δεν είναι τίμια πράγματα. Δεν μ’ ενδιαφέρει ούτε ο Παπαδόπουλος, ούτε κανείς άλλος, φτάνει να είμαι τίμιος με τον εαυτό μου. 

Εσάς κύριε Χατζιδάκι, όχι μόνο οι κυβερνήσεις, αλλά και η λογοκρισία σάς άφησε ανέγγιχτο… 
Η λογοκρισία είναι ηλίθιος θεσμός. Όμως, δεν θίγει την ουσιαστική Τέχνη. Εμένα δεν με θίγει, γιατί δεν εφάπτεται με το έργο μου, γιατί δεν μιλώ με συνθήματα. Ίσως, εξ άλλου, δεν ξέρετε πως έχω διαμαρτυρηθή και παλαιότερα και πρόσφατα για το θέμα της λογοκρισίας. Επί Καραμανλή μου είχαν απαγορεύσει το τραγούδι μου «Ήταν που λέτε μια φορά, όπου ήταν ένας βασιλιάς, καλό ανθρωπάκι…». Γιατί ζητάτε από τη σημερινή κυβέρνηση να καταργήση κάτι που το βρήκε έτοιμο και δεν το κατασκεύασε; Δεν υπερασπίζομαι την σημερινή κατάσταση, αλλά εγώ τουλάχιστον σ’ αυτόν τον τόπο κυκλοφορώ και μιλώ ελεύθερα, γιατί την ελευθερία μου δεν την εξαρτώ από πολιτικά σχήματα. Είμαι εσωτερικά ελεύθερος. Άλλωστε (σ.σ. ο Ρεσβάνης λέει πως χαμογέλασε ο Χατζιδάκις), εδώ δεν έχουμε τα αφόρητα καθεστώτα της Χιλής ή της Σοβιετικής Ενώσεως…

Θυμήθηκα μια φράση του Ηλία Πετρόπουλου, που γράφτηκε σε βιβλίο απαγορευμένο: «Δια του αμοραλισμού κατέκτησα την ελευθερία μου»… 
Ας συζητήσουμε για σοβαρά πράγματα και πρόσωπα… Όσο για το περιεχόμενο της φράσεως: Εγώ είμαι ηθικό ον, με διέπουν αρχές τις οποίες ή τις έχω βάλει εγώ ή υπάρχουν σαν νόμοι. 

Κάτι καινούργιο, ίσως, αυτό το «Μεθυσμένο Κορίτσι»; 
Όχι εντελώς καινούργιο. Τραγούδια θα είναι δεμένα με μύθο. Ένας οδοιπόρος βρίσκει μια μέρα ένα μεθυσμένο κορίτσι. Θέλει να το προστατεύση, αλλά το κορίτσι τού επιτίθεται και του κόβει το κεφάλι. Ταυτόχρονα ανακαλύπτει πως το –ακέφαλο πλέον– σώμα είναι του Αλκιβιάδη. Δεν ξέρει τώρα τι να κρατήση. Το κεφάλι του οδοιπόρου ή το σώμα του Αλκιβιάδη; Ο μύθος είναι διδαχτικός, περιέχει πάθος, βία και νοθεία… Η επιφάνεια των τραγουδιών μου είναι τόσο απλή, όσο το σώμα του Αλκιβιάδη. Για τον οδοιπόρο επηρεάστηκα από τον Μαξιμίλιαν Σελ, που γνώρισα πρόσφατα στην Γερμανία. Για το «μεθυσμένο κορίτσι» από τον Φελλίνι της “Roma” και για τον Αλκιβιάδη από το περίπτερο που αγοράζω τσιγάρα…

26 σχόλια:

  1. κρειττον εστι το σιγαν του λαλειν

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Τι σημαίνει αυτό το (sic) που το βλέπω τα τελευταία χρόνια σε ένα σωρό κείμενα και δεν μπορώ να καταλάβω τι σημαίνει...?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. http://irakliotis.gr/blog/?p=2650

      Διαγραφή
    2. Ότι αυτά που διαβάζεις δίπλα στο (sic) μεταφέρονται όπως ακριβώς έχουν γραφτεί/ειπωθεί.

      Αν π.χ. είχε κάνει ένα σαρδάμ ή ασυνταξία ή ορθογραφικό αυτός που πρώτος είπε/έγραψε κάτι το οποίο αντιγράφουμε, το (sic) δείχνει ότι το μεταφέρουμε ως έχει, και ότι δεν είναι δικό μας λάθος.

      Π.χ. "Ο χρυσαυγίτης τότε φώναξε ουγούρθουτου (sic)".

      Στο συγκεκριμένο κείμενο ο Φώντας το χρησιμοποιεί για να πεί "σας τα γράφω ακριβώς όπως τα είπε ο Μάνος" και για να δώσει έμφαση σε εκφράσεις του Μάνου που θεωρεί μάλλον εξωφρενικές ή αξιοσημείωτες, παρά για να επισημάνει σαρδάμ κλπ.

      Από το λατινικό "sic" που σημαίνει "έτσι" (σαν να λέμε: "έτσι ακριβώς").


      Διαγραφή
    3. Δε νιμίζω οτι αυτό θέλει να αποτυπώσει ο Φ.Τ. Γιατί αν ήθελε να μας πει αυτό, δεν θα το κοτσάριζε στη μέση κάθε πρότασης, δίπλα από πολύ συγκεκριμένες λέξεις/ονόματα, αλλά στο τέλος κάθε πρότασης...Και στη τελική, θα μπορούσε να γράψει "έτσι" ή "ακριβώς έτσι" - όχι sic και συκιές....

      Διαγραφή
  3. Είναι… σοκ να συζητάμε για το sic, όταν υπάρχουν τόσα άλλα σοβαρότερα ζητήματα που απορρέουν από την ανάρτηση…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μπορεί τον συγκεκριμένο αναγνώστη να μην τον ενδιαφέρουν οι απόψεις του Μάνου του '70, ή οι απόψεις προβεβλημένων συνθετών γενικά. Δεν τους θεωρούν όλοι, ιδιαίτερα σήμερα, σαράντα χρόνια μετά την συνέντευξη αυτή, διανοούμενους ή γκουρού της σκέψης ή αναγκαστικά προοδευτικούς (βλέπε και τον ύστατο Σαββόπουλο).

      Ούτως ή άλλως, αυτή την απορία είχε ο άνθρωπος. Πως να σχολιάσει το κείμενο αν δεν καταλαβαίνει τι σημασία μιας επαναλαμβανόμενης λέξης σε αυτό;

      Διαγραφή
    2. >>Πως να σχολιάσει το κείμενο αν δεν καταλαβαίνει τι σημασία μιας επαναλαμβανόμενης λέξης σε αυτό;<<

      Μα το ζήτημα είναι να σχολιαστούν αυτά που γράφω εγώ (ok, ας σχολιαστούν και αυτά, δεν έχω πρόβλημα) ή εκείνα που διαβάζουμε στην συνέντευξη;

      Εκτός κι αν εννοείται τη φράση «δεν απαντώ», που επαναλαμβάνεται τέσσερις φορές στην συνέντευξη… Σ’ αυτή την περίπτωση πάω πάσο…

      Διαγραφή
  4. αγαπω αυτο το μπλογκ (sic)
    χρηστος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Παρακαλώ τον ανώνυμο που… πολλαπλασιάζεται, ή τους ανώνυμους τέλος πάντων να σταματήσουν να στέλνουν ανόητα σχόλια. Δεν έχω καιρό για χάσιμο και πολύ περισσότερο δεν έχω ουδεμία πρεμούρα ν’ αποδείξω τίποτα σε κανέναν (κάτι πανεύκολο). Δεν κόπτομαι ν’ αποδείξω τίποτα σε κανέναν (κάτι πανεύκολο). Όλα είναι τοποθετημένα εκεί όπου πρέπει – στις σωστές θέσεις και για πολύ συγκεκριμένους λόγους (τους οποίους, σε ό, τι με αφορά, τους κατέστησα σαφείς). Αν τώρα κάποιοι, ανώνυμοι πάντα (δυστυχώς), θέλουν να παραβλέπουν το ουσιώδες (γιατί δεν τους αρέσει) και να συζητάμε για τα… κολλήματά τους, εγώ δεν θα τους κάνω το χατίρι. Ψυχανάλυση δεν παρέχω.

    Υ.Γ. Να υπενθυμίσω μόνο, για πολλοστή φορά, πως τέτοιου τύπου σχόλια (ξέρουν τι εννοώ όσοι τα στέλνουν) δημοσιεύονται μόνον αν είναι επώνυμα, έχοντας σαφές ηλεκτρονικό ίχνος. Αν όχι, συμβουλεύω τους ανώνυμους να μην κουράζονται.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. μου κανει εντυπωση το θαψιμο στο Πετροπουλο. γνωριζουμε τιποτα?


    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σωστή παρατήρηση.

      Μπα, εμένα δεν μου κάνει εντύπωση. Ο Πετρόπουλος είχε εκφραστεί από πολύ νωρίς εναντίον της… μπουρζουάδικης στάσης του Χατζιδάκι εν σχέσει με τα ρεμπέτικα.

      Έρευνα στην εφημερίδα της Θεσσαλονίκης (και μάλλον της Δεξιάς) «Ελεύθερος Λαός» (4/10/1961) υπό τον τίτλο «Το ελληνικό λαϊκό τραγούδι είναι τώρα σε καλή εξέλιξη;». Απαντούν διάφοροι, ανάμεσά τους και ο Ηλίας Πετρόπουλος, ο οποίος λέει: «Ρεμπέτικο και λαϊκό δεν ταυτίζονται. Θεοδωράκης-Χατζιδάκις, οι νεκροθάφτες του ρεμπέτικου(…)».

      Το απόσπασμα διασώζει ο Ντίνος Χριστιανόπουλος στην Διαγώνιο (Μάιος-Αύγουστος 1979, #2).

      Δεν θα ήταν τελείως άστοχο αν υπέθετε κάποιος πως κάτι «χοντρό» μπορεί να ειπώθηκε (ή να γράφτηκε) από τον Πετρόπουλο, φθάνοντας στ’ αυτιά τού Χατζιδάκι αφότου εκείνος είχε επιστρέψει από την Αμερική (μετά το καλοκαίρι του ’72 δηλαδή), που προκάλεσε και το «θάψιμο» όπως λες… Θα το ψάξω περισσότερο…

      Διαγραφή
  7. Κατ’ αρχάς να παρατηρήσω ότι ο Χριστιανόπουλος δεν μεταφέρει με ακρίβεια ούτε κάν τα ελάχιστα από τα λεγόμενα του Πετρόπουλου. Επίσης, ό,τι «σέρνει» στην απάντησή του ο Πετρόπουλος, αφορά τριάδα και όχι δυάδα: αναφέρεται στους Χατζιδάκι-Θεοδωράκη-Αργ. Κουνάδη, λέγοντας μεταξύ άλλων ότι αυτοί «δεν είναι λαϊκοί συνθέτες και τα τραγούδια τους δεν είναι λαϊκά τραγούδια […] Οι Χ-Θ-Κ με τα λαϊκότροπα τραγουδάκια τους, οπωσδήποτε ανέβασαν τη στάθμη του λεγόμενου ελαφρού ψευτοελληνικού τραγουδιού. Τα τραγουδάκια τους όμως δεν έχουν την ουσία, τον χορευτικό ρυθμό και το κέφι έστω κι ενός μέτριου ρεμπέτικου τραγουδιού. Οι Χ-Θ-Κ […] έστρεψαν την προσοχή του πολύ κοσμάκη στο ρεμπέτικο, κατέδειξαν ωρισμένες κι έκλεψαν άλλες από τις αρετές του. Οι Χ-Θ-Κ είναι οι νεκροθέφτες του ρεμπέτικου και όχι οι φονιάδες του.»
    Αυτά ο Πετρόπουλος το 1961. Δεν πιστεύω όμως ότι τα είχε αυτά υπόψη του ή τα θυμόταν ο Χατζιδάκις 12 χρόνια αργότερα… Εάν προσέξουμε την ατάκα του Ρεσβάνη καλύτερα, θα δούμε ότι η φράση του Πετρόπουλου που μνημονεύει ο δημοσιογράφος και πυροδοτεί την απαξιωτική αντίδραση Χατζιδάκι, είναι φράση που περιέχεται στα «Καλιαρντά», δηλαδή φρέσκο πράγμα (α΄ έκδοση 1971), ώστε να το θυμάται ο συνθέτης. Άρα, συνάγω ότι ο Χατζιδάκις στο σημείο αυτό, αντιλαμβανόμενος αμέσως ότι ο λόγος είναι για τα «Καλιαρντά», ενδεχομένως θέλει να μας πει ότι δεν συγκαταλέγεται στα σοβαρά πράγματα η ερευνητική απασχόληση με την ιδιόλεκτο των ομοφυλοφίλων, ούτε συνεπώς και είναι σοβαρό πρόσωπο ένας που ασχολείται με κάτι τέτοιο…

    spatholouro

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν γνωρίζω τη γνώμη του Χατζιδάκι για το «Καλιαρντά», αλλά μπορώ να υποθέσω τη γνώμη του Πετρόπουλου για το δίσκο του Χατζιδάκι “Greece” (ηχογράφηση 10/1972, σε παραγωγή του ΕΟΤ) που δεν ήταν άλλος από τον «Σκληρό Απρίλη του ’45» με τα διασκευασμένα ρεμπέτικα, που έγινε γνωστός στη Μεταπολίτευση.

      Σ' ευχαριστώ, οπωσδήποτε, για τις περαιτέρω πληροφορίες.

      Διαγραφή
  8. η ιδεοληψία σας, καταστρέφει τα όποια καλά στοιχεία έχετε σχετικά με τη μουσική,
    διαβασε λιγο αντίστοιχες ξένες σελίδες...
    τους απασχολούν οι μουσικές δομές, η καινοτομία, ο λυρισμός vs το cool ύφος, ο παλμός/ρυθμός/το groove, το μονότονο, η έκπληξη, η μουσική πληροφορία, η μελωδικότητα ή το out, το progressiveness, το interplay vs ensemble κλπ.....αναλύουν , αναγνωρίζουν τα styles, βρίσκουν επιρροές, κλπ.....

    Εσείς από την αρχή, στο jazz'n' jazz και όλα τα συγγενή μέσα λειτουργείτε είτε σαν national geografic ή σαν το ΑΝΤΙ με αριστεροφανές σχόλιο από πολιτική ανασφάλεια.... το μουσικό σας κριτήριο υποχωρεί στην μονομερή και επηρεασμένη πολιτική σας κρίση...
    ....μη φοβάστε, δεν θα σας πουν δεξιούς, αν παραδεχτείτε τις αρετές των μουσικών και ειδικά αυτών που έχουν αναγνωριστεί έξω από τα σύνορα.....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μα τι λέτε τώρα! Φοβάμαι μήπως με πουν… δεξιό; Σας πληροφορώ, λοιπόν, ότι με έχουν πει κάτι… ακόμη χειρότερο. Να με πουν ό,τι θέλουν εν πάση περιπτώσει, μα εντελώς ό,τι θέλουν, δεν έχω κανένα απολύτως πρόβλημα.

      Το ότι δίνω μεγαλύτερη σημασία στο κοινωνικό κομμάτι της μουσικής και λιγότερη στο αισθητικό αυτό είναι αλήθεια (και αφήστε τις… ξένες σελίδες, οι περισσότερες εκ των οποίων είναι για κλάματα). Γράφουμε όμως και γι’ αυτά που λέτε, για τα περί... καινοτομίας, λυρισμού, παλμού/ρυθμού/ groove, μελωδικότητας κ.λπ., οπότε δεν αντιλαμβάνομαι την παρατήρησή σας.

      Όποιος δεν ακούει (και δεν παραδέχεται) τις αρετές της μουσικής του Χατζιδάκι είναι αστοιχείωτος (και) για μένα, αλλά εδώ… δεν ήταν αυτό το θέμα μας!

      Διαγραφή
  9. Για να καταλάβω δηλαδή βρε Φώντα: ποιος είναι ο σκοπός αυτών των επαναλαμβανόμενων αναρτήσεων περί Χατζιδάκι και επταετίας; Συμπάθα με, αλλά και στην εν λόγω συνέντευξη δεν βρίσκω να λέει κάτι διαφορετικό ο Μ.Χ. απ' αυτά που έλεγε μια ζωή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γεια σου Αλέξη.
      Η λέξη «επαναλαμβανόμενη» δεν με βρίσκει σύμφωνο. Μέσα στα 5 σχεδόν χρόνια του δισκορυχείου έχω κάνει 10 «χατζιδακικές» αναρτήσεις. Έχω γράψει και για τον προδικτατορικό Χατζιδάκι (η συνέντευξή του στον Ρένο Αποστολίδη, το κείμενο για τον «Καπετάν-Μιχάλη»), έχω γράψει και για τον μεταπολιτευτικό Χατζιδάκι (το κείμενο για την συνεργασία του με τον Φλωρινιώτη), έχω γράψει κριτικές για άρθρα που εμφανίστηκαν σε εφημερίδες (Καθημερινή, Ποντίκι) και υπάρχουν και 2-3 αναρτήσεις για τον Χατζιδάκι σχετικές με την εποχή της δικτατορίας. Άρα αυτό το «επαναλαμβανόμενο» δεν ισχύει. Δυο-τρεις αναρτήσεις, για ένα θέμα μέσα σε 5 χρόνια, δεν συνιστούν «επαναλαμβανόμενο».

      Δεν ξέρω τι έλεγε ο Χατζιδάκις «μια ζωή» κι είναι καλύτερα να μιλάμε για συγκεκριμένες συνεντεύξεις. Το λέω γιατί και στην συγκεκριμένη αναφέρει κάτι (στην αρχή) που δεν πρέπει να μας διαφεύγει:

      «Έχω αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Απέκτησα μεγαλύτερο αυτοέλεγχο, δεν είμαι πια ο ίδιος. Τώρα ξέρω τι λέω, ενώ παλαιότερα είπα πράγματα που δεν ήθελα…».

      Τις σκέψεις μου εν σχέσει με την συγκεκριμένη συνέντευξη –που για μένα έχει μεγάλο ενδιαφέρον, επειδή δίδεται μέσα σε μια ανώμαλη περίοδο– τις διατύπωσα στην αρχή, και κατέδειξα, νομίζω, σε τι ακριβώς ενίσταμαι. Επαναλαμβάνω λοιπόν πως διαφωνώ εντελώς με τα… περί τιμιότητας του εαυτού μας, με τα περί… κυκλοφορούμε και μιλούμε (επί χούντας) ελεύθερα, με τα περί… λογοκρισίας που δεν θίγει την ουσιαστική Τέχνη, με τα περί… ελευθερίας που δεν εξαρτιέται από πολιτικά σχήματα, καθότι μπορεί να είμαστε εσωτερικά ελεύθεροι κ.λπ. Για το μόνο επίμαχο που συμφωνώ (με αστερίσκο) είναι το… «Γιατί ζητάτε από τη σημερινή (σ.σ. χουντική) κυβέρνηση να καταργήση κάτι που το βρήκε έτοιμο και δεν το κατασκεύασε;». Λέω «με αστερίσκο» γιατί αυτό είναι σωστό να το λέει κανείς σήμερα, επειδή την λογοκρισία την κληρονόμησε η χούντα από την προηγούμενη… δημοκρατία. Τότε, όμως, δεν ήταν συνετό να ειπωθεί κάτι τέτοιο. Δεν υπήρχε κανένας απολύτως λόγος να απαλλάξεις κανέναν από τις προσωπικές του, αλλά και από τις συλλογικές ευθύνες σε σχέση με μια φασιστικής αντίληψης πρακτική (την πρακτική της λογοκρισίας). Εκεί λες ένα… είμαι αντίθετος σε οποιαδήποτε μορφή λογοκρισίας στο λόγο και την Τέχνη και απαιτώ την άμεση κατάργησή της. Δεν κάθεσαι να λες για… κληρονομιές, για… εσωτερικά ελεύθερους και άλλες τέτοιες αηδίες (μετά συγχωρήσεως).

      Διαγραφή
    2. Με όλη την αγάπη και την εκτίμηση που ξέρεις οτι σου έχω, Φώντα, μου δίνεις την εντύπωση πως έχεις απο την αρχή ένα σχήμα στο κεφάλι σου εν προκειμένω και προσπαθείς να τα χωρέσεις όλα μέσα σε αυτό. Ζητάς π.χ απο τον Χατζιδάκι να επιδείξει δημοκρατικό ακτιβισμό που ελάχιστοι επέδειξαν επι δικτατορίας. Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, άδικο ως κατηγορία, ειδικά όταν απευθύνεται σε έναν άνθρωπο που ουδέποτε έπαιξε με τους συμβολισμούς της Αριστεράς, ούτε και με την μυθολογία του "προσκυνώ τη χάρη Σου, Λαέ μου". Θα ήθελα δηλαδή να μου υποδείξεις άλλους πρωτοκλασάτους δημιουργούς που, σε αντίθεση με τον Χατζιδάκι ο οποίος κώλωσε, ζήτησαν ανοιχτά την κατάργηση της λογοκρισίας, και μάλιστα να το ζήτησαν δημόσια και μεσούσης της δικτατορίας. Εγώ πάντως θυμάμαι μια κατηγορηματική δήλωση του Χατζιδάκι μαζί με τον Μίκη και τον Ξαρχάκο το 1966 που ζητάνε ανοιχτά την κατάργηση ΚΑΘΕ λογοκρισίας, και όχι μόνο στο μουσικό έργο (Επιθεώρηση Τέχνης, τεύχος 133-134, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1966).

      Διαγραφή
    3. Εκείνο που πρέπει να πω Αλέξη (ευχαριστώ για τα καλά λόγια και ανταποδίδω) είναι πως δεν… ζητώ τίποτα από τον Χατζιδάκι, κι αυτό γιατί το «σχήμα που έχω στο κεφάλι μου» είναι τσεκαρισμένο και λειτουργεί (υπάρχουν οι υπόλοιπες χατζιδακικές αναρτήσεις του δισκορυχείου και κάποιος που θα τις διαβάσει με προσοχή θα καταλάβει αρκετά).
      Επί του προκειμένου σχολίασα μιαν άποψη, η οποία εκφράστηκε μία πολύ συγκεκριμένη περίοδο. Το πόσο κάθετος ήταν ο Χατζιδάκις, προδικτατορικά, για την λογοκρισία το ξέρω πολύ καλά από κείμενό του τού 1966, στο οποίο μιλάει για… «ντροπή στη χώρα, που όπως και να το κάνουμε, και στις πιο ακραίες της στιγμές δεν φιλοδόξησε την όψη ολοκληρωτικού καθεστώτος». Όταν όμως το καθεστώς έγινε ολοκληρωτικό άρχισε να τα μασάει. Κι έτσι, αντί για την «κατάργηση ΚΑΘΕ λογοκρισίας» όπως λες κι εσύ, έχουμε κουβέντες του στυλ… η λογοκρισία δεν θίγει την ουσιαστική Τέχνη… και άλλα τέτοια ακατανόητα, την ώρα κατά την οποίαν και ο Θεοδωράκης (άλλα άσε τον αυτόν, αφού δεν βρισκόταν στην Ελλάδα) και ο Μαρκόπουλος και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος και διάφοροι άλλοι (από άλλους χώρους της Τέχνης) έλεγαν τα πράγματα έξω από τα δόντια (για να μη μιλήσω για εκδότες ή συγγραφείς που σύρθηκαν στη φυλακή, επειδή παρέκαμψαν την λογοκρισία κ.λπ.).
      Μου κάνει εντύπωση, πάντως, το γεγονός πως τα βλέπεις όλα (σε σχέση με τον Χατζιδάκι) συνεπή και φυσιολογικά. Ίσως είναι, αλλά εξαρτάται και από ποια μεριά εκκινεί ο καθένας μας… Εγώ πάντως δεν εκκινώ από «μύθους», «ιερές αγελάδες» και τέτοια – και νομίζω ούτε κι εσύ.

      Διαγραφή
    4. Δεν τα βλέπω όλα ούτε "φυσιολογικά", ούτε "συνεπή", Φώντα (ως προς τι άλλωστε συνεπή; Για να μην πάω και στην "συνέπεια" του πολύ αγαπημένου μου Μίκη Θεοδωράκη, όπου ...θα μπλέξουμε). Τα βλέπω όμως αρκούντως "χατζιδακικά", με την έννοια οτι πρόκειται για έναν άνθρωπο που, σε ορίζοντα κάμποσων δεκαετιών πλέον, η σκέψη αλλά και η -πολιτική και μη- πράξη του με επηρέασαν βαθύτατα, κι ας μην ανάγονται στο κλίμα της Αριστεράς στο οποίο κολυμπάω απο τα εφηβικά μου χρόνια. Εξακολουθώ λοιπόν να αποτίω φόρο τιμής στον -μουσικό αλλά και τον πολίτη- Χατζιδάκι. Και ξέρω βεβαίως οτι μου το επιτρέπεις. Όσο για τα υπόλοιπα ζητήματα που θέτεις, νά' μαστε καλά να τα συζητάμε, είτε συμφωνούμε είτε όχι.

      Διαγραφή
    5. Υπάρχουν άνθρωποι (μουσικοί, δημοσιογράφοι) που κοντράρισαν σκληρά τον Χατζιδάκι (και δεν αναφέρομαι στους «αυριανιστές» εννοείται) ενόσω εκείνος ζούσε. Οπότε, τι να λέμε εμείς, όταν ο ίδιος είναι πια απών;
      Παρά ταύτα υπάρχει ένα θέμα. Όταν κάποιοι, πολλοί, και συχνά, υπερβάλλουν και λένε κοτσάνες εν σχέσει με τον ίδιον και το έργο του θα πρέπει να τους υπενθυμίζουμε πως ο μεγάλος αυτός τραγουδοποιός (κυρίως) ήταν άνθρωπος και όχι «θεός», που εξέφραζε απόψεις οι οποίες δεν ήταν υπεράνω κριτικής, πως πολιτεύτηκε έτσι κι αλλιώς κι αλλιώτικα σε δημοκρατίες ή δικτατορίες. Μάλιστα, καταλαμβάνοντας δημόσια αξιώματα σε δεξιές περιόδους, κι έχοντας εξασφαλίσει, λόγω και της αστικής ιδιοσυγκρασίας του, την ανοχή της Αριστεράς (δεν κώλωνε να συνεργάζεται στο Τρίτο π.χ., με στελέχη των δύο ΚΚΕ) υποβαθμίστηκαν (ακόμη και από τις αριστερές φυλλάδες της εποχής!) οι ποικίλες σφοδρές κόντρες του με τους μουσικούς π.χ. των κρατικών ορχηστρών (στο δεύτερο μισό των 70s και στις αρχές των 80s), εξυπηρετώντας κατ’ ουσίαν, ο ίδιος, με την πολιτική του, τους στόχους της συντήρησης. Ακόμη και στο Τρίτο, για το οποίο στάζει μέλι το στόμα πολλών, η μπούρδα δεν σταμάτησε να πηγαίνει σύννεφο. Υπάρχουν δημοσιευμένες κριτικές, από ανθρώπους σοβαρούς (ο Κώστας Θεοφιλόπουλος στο παλαιό ΤΖΑΖ π.χ.) τις οποίες διαβάζεις και φρίττεις σχετικώς με τα όσα παλαβά ακούγονταν εκεί (από τους τότε... ροκεντρολάδες του ΚΚΕ και μετέπειτα ΔΟΛίτες).
      Σήμερα, 30, 40 χρόνια μετά, φαίνεται πως όλα τούτα είναι πια άνευ ουσίας, άνευ σημασίας. Και ποια είναι η ουσία; Η αγιαστούρα και το «άγιος ο θεός». Πολύ θα γούσταρα να διαψευστώ… Να ’μαστε λοιπόν καλά, όπως το λες κι εσύ Αλέξη, να τα συζητάμε, είτε συμφωνούμε είτε όχι…

      Διαγραφή
  10. πολύ μη μου άπτου είστε στα σχόλια οι περισσότεροι,
    μη θίξουμε την ιερή αγελάδα
    αν και καλλιτεχνικά είναι αξιόλογος θα έπρεπε να μείνει στην Αμερική και τουλάχιστον να κάνει καμιά δήλωση από κει,
    όχι όλα αυτά τα άθλια που λέει την ίδια στιγμή που ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. … Εγώ δεν κάνω τέχνη για τον λαό. Απευθύνομαι σε ωρισμένες ομάδες ανθρώπων μόνο. Αν έχω ενδιαφέρον, ας με ανακαλύψουν. Όταν διάβαζα Σεφέρη, δεν ρώτησα τι ηλικία έχει…Φοβερη ατακα και ομολογια καλιτεχνη που αν το εννοει ειναι σε αλλο επιπεδο απο τον μεσο ορο της εποχης.Απο την αλλη η ολη συνεντευξη σε ηλικια 48 χρονων αποπνεει εναν αδικαιολογητο,βαθυ συντηριτισμο που σε πολλα σημεια εκφραζεται ωμα και καυστικα κυριως σε θεματα της νεας γενιας.Οταν ηταν US η παρεα με την grace slick και τους υπολοιπους νεαρους της εποχης ηταν επικοδομιτικη ενω στα εσω τον αποστρεφουν οι μελλοντικοι δυναστες που θα επρεπε να συμβιβαστουν με το αθλιο δεξιο καθεστως του οποιου παντα ηταν φιλος?καλημερα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. απλησίαστος ο Μάνος, απλήσίαστος για πολλού εδώ μέσα.
    Ακόμα. Για πάντα.
    Popsychey

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Φιλε ανωνυμε την καλλιτεχνικη του αξια δεν την αμφισβητει κανεις σε βαθος χρονου απο την εποχη Μανταλενας μεχρι τα ποιο συθνετα και εντεχνα στην Αθανασια και τα Παραλογα.Επισης καταξιωμενος και διεθνως.Ομως στην συνεντευξη αυτη οντως δειχνει συντηριτικος μεχρι αντιπαθης,σε μια περιοδο που οι νεοι περιμεναν απο το καλλιτεχνικο και πολιτιστικο κεφαλαιο της εποχης εμπνευση για να συνεχισουν και να δυναμωσουν τον αγωνα εναντι στο χουντικο καθεστως.Επισης ειναι γνωστο οτι ηταν φιλοδεξιος(καλα εκανε αφου ετσι γουσταρε). Επισης απο τα λεγομενα του αποπνεει ενα σνομπ και το γνωστο συνηριτικοφοβικο συνδρομο σε σχεση με την αριστερα και τους νεους.Το να εισαι καλιτεχνικη αξια δεν σημαινει οτι εισαι αυθεντια και οτι εχεις παντα σωστες θεσεις για τα κοινωνικα δρωμενα.Σε στενα μουσικα κριτηρια,ok respect(αν και απεχει απο τα δικα μου rock ακουσματα).Δεν φτανει ομως μονο αυτο.Αλλωστε ολοι κρινονται και απο τον λογο τους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή