ΜΑΝΩΛΗΣ ΝΤΑΛΟΥΚΑΣ χίπιδες και… μπουρδοκώληδες

Βλέποντας τις αφίσες του στις κολώνες και τους τοίχους και παρακολουθώντας κάποια βίντεο στο YouTube, λέω πως αντιμετωπίζω με συμπάθεια την περίπτωση του Τόνι Σφήνου. Εννοώ πως διασκεδάζω, δίχως να ενοχλούμαι. Δεν ξέρω πόσο υποψιασμένος μπορεί να είναι (ο Σφήνος) σε σχέση με όσα λανσάρει και υποδύεται, εκείνο όμως που ξέρω είναι πως συχνά χτυπάει διάνα. Ιδίως η καρικατούρα του έλληνα χίπι που παρουσιάζει είναι όλα τα λεφτά. Βγάζει γέλιο, όντας πάνω-καταπάνω στην πραγματικότητα! Αν και διερωτώμαι συχνά σε σχέση με το… τι έχει πιάσει τον κόσμο –ένα μέρος του κόσμου, ok– και ξανασχολείται με τους χίπιδες την κουλτούρα, τα τραγούδια τους κ.λπ., νομίζω πως βρίσκω την απάντηση μέσα στο πλαίσιο τού σύγχρονου vintage και της nostalgia. Στην ανάγκη, δηλαδή, ελλείψει νέων «εικόνων» με ισχυρό hook, να ξεθάβονται ποικίλοι «σκελετοί» από τα χρονοντούλαπα και να στήνονται καλογυαλισμένοι και παραταγμένοι στις… οθόνες του λαού. Έτσι συμβαίνει και με τους χίπιδες...

Ο Σφήνος βρέθηκε στην σχετική επικαιρότητα τα τελευταία χρόνια (και) λόγω της παρουσίας του στο τρίτο περυσινό (21-24/6/2013) και στο τέταρτο εφετινό (20-22/6/2014) Matala Beach Festival, το φεστιβάλ δηλαδή που οργανώνεται στα Μάταλα της Κρήτης… εις ανάμνησιν του πάλαι ποτέ hippie καταφυγίου. Κοιτώντας μάλιστα τις συμμετοχές στις εκδηλώσεις των φεστιβάλ (Locomondo, Hugh Cornwell και άλλοι πολλοί… άσχετοι με το αντικείμενο) σκέπτομαι πως η πιο… in touch παρουσία μάλλον θα πρέπει να είναι αυτή του Τόνι Σφήνου! Γιατί, πώς να το κάνουμε, Μάταλα και χιπισμός στη συνείδηση του Έλληνα, σημαίνει… Βλαχοπούλου και Τσιβιλίκας. Ο γνωστός… δημοσιοκάφρος Μανώλης Νταλούκας διάβασε στο Δισκορυχείον (δικό μου σχόλιο τής 27 Ιουνίου 2010 - 1:09 μ.μ.) πως το 1970 είχε βρεθεί στα Μάταλα και η Joni Mitchell, ηχογραφώντας μάλιστα και το σχετικό “Carey” που ακούγεται στο “Blue” –δεν ξέρω ποιος το ανέφερε αυτό για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ψάξτε το, αλλά αυτός το διάβασε από ’μένα, καθότι, ως γνωστόν, είναι κολλημένος στο Δισκορυχείον– και μετά από χρόνια και ζαμάνια άρχισε να μας το παίζει… ματαλαλόγος πήζοντάς μας στις μπαρούφες. Ενώ λοιπόν ο τύπος αυτός είναι ο γνωστός αδιάβαστος, που βρωμίζει με τις ηλιθιότητες που γράφει τις νεανικές κουλτούρες (εγχώριες και αλλοδαπές), θέλει να μας παραδώσει και μαθήματα. Η ντροπή και το αίσχος έχουν πια ονοματεπώνυμο…

Κατ’ αρχάς εκείνο που πρέπει να ξαναπώ είναι πως ο ελληνικός χιπισμός –του οποίου ο Σφήνος, ως εικόνα, είναι ένα τυπικό και διαχρονικό δείγμα–, δεν είχε ουδεμία σχέση με το κίνημα των hippies στην Αμερική (από τα μέσα του ’65 έως και τα μέσα του ’67 δηλαδή), και πως απλώς συσχετίστηκε με κάποια «κομμάτια» της εξαγώγιμης μπούρδας που ονομάστηκε (από τους εμπόρους και τους διαφημιστές) «καλοκαίρι της αγάπης», την εποχή όπου οι hippies προβάλλονταν απ’ όλα τα αμερικανικά… μέσα και τα έξω, με το TIME π.χ. να κραυγάζει ήδη από εξωφύλλου… The Hippies/ Philosophy of a Subculture (7/7/1967). Αν και ο (κυρίαρχος) αμερικανικός Τύπος είχε αρχίσει να ασχολείται με την αντικουλτούρα μετά την επιτυχία του Human Be-In τής 14/1/1967, που μετατόπισε το κίνημα των hippies ή μάλλον το συνέδεσε και με τον πολιτικό ριζοσπαστισμό (το LIFE της 17/2/1967 κυκλοφορεί με εξώφυλλο τoν Ed Sanders των Fugs και με λεζάντες του τύπου “Happenings/ The worldwide underground of the arts creates The Other Culture”), το «καλοκαίρι της αγάπης» και ό,τι αυτό συμπεριελάμβανε (από το «κόλπο» Monterey μέχρι οτιδήποτε άλλο) δεν ήταν παρά ένα ακόμη «θέμα» που θα διατράνωνε την ελευθερία της έκφρασης στις ΗΠΑ εν αντιθέσει με ό,τι συνέβαινε, ας πούμε, στον «μισητό κομμουνισμό». Μέσα απ’ αυτό το πλαίσιο, της ψυχροπολεμικής εξαγωγής της χίπικης προπαγάνδας στα late sixties, δεν θα μπορούσε να λείψει και η χουντοκρατούμενη Ελλάς, η οποία, θέλοντας και μη (ως προσκυνούσα την υπερατλαντική σύμμαχο), θα επιχειρούσε να προβάλλει την hippie αισθητική μέσα από τα εξώφυλλα των νεανικών και οικογενειακών περιοδικών της (και δεν αναφέρομαι μόνο στα… ψυχεδελικά τεύχη των Μοντέρνων Ρυθμών, τα #98, #99 και #100, που κυκλοφόρησαν στις αρχές του ’68), τροφοδοτώντας με ανάλογα θέματα το θέατρο, κινηματογράφο κ.λπ. Χίπιδες, καλοκαίρια, αγάπες, λουλούδια, ειρήνη (έτσι γενικώς και αορίστως) και όλο το υπόλοιπο παραφερνάλιο αποτελούσε «κοινό τόπο» στις μουσικές, στο σινεμά, το θέατρο, τις διαφημίσεις και τον Τύπο, παρά τις κραυγές ορισμένων (Εκκλησία, φασιστογραφιάδες) που έρχονταν από τον Mεσαίωνα. Έτσι, και όπως είχα γράψει λίγο καιρό πριν (29/5/2014)… παρ’ όλη την προσπάθεια ορισμένων εντύπων και φυλλάδων να τρομοκρατήσουν τον κόσμο εν σχέσει με τον χιπισμό (εγχώριο και τουριστικό) δεν σταμάτησαν να γυρίζονται ταινίες (Θου-Βου Φαλακρός Πράκτωρ Επιχείρησις Γης Μαδιάμ, Η Θεία μου η Χίππισα, Μαριχουάνα Στοπ, Ένας Χίππυς με Τσαρούχια, Ένας Χίππυς με Φιλότιμο…), ν’ ανεβαίνουν θεατρικά (Χίπισσα Ιωάννα, Χίππιδες και Ντιρλαντάδες…), να γράφονται βιβλία (Οι Δύο Χίππεις…), να παράγονται δίσκοι (Poll, Blue Birds, Νοστράδαμος…), να ράβονται και να προβάλλονται χίπικες κολεξιόν κ.λπ.

Ελλάς, Άνοιξη '68, ο χιπισμός και η... ψυχεδέλεια υπό διωγμόν...

Ο άσχετος Νταλούκας, που έμαθε επιτέλους πως το όνομα του Hendrix είναι Jimi και όχι Jimmy, βρίσκει τον τρόπο να χύσει και πάλι δηλητήριο λέγοντας πως παρουσίασα ένα «κατάπτυστο» (όπως ισχυρίζεται) κείμενο –εννοεί το ευθυμογράφημα του Δημήτρη Χρονόπουλου «χίππυς και χίππισες»– για να αποδείξω πως «οι χίπηδες ήταν πρόσωπα γελοία». Φυσικά, όποιος διαβάσει το συγκεκριμένο ευθυμογράφημα (σε στυλ Φρέντυ Γερμανού) που υπάρχει εδώ… http://diskoryxeion.blogspot.gr/2014/05/blog-post_29.html δεν πρόκειται ποτέ να το χαρακτηρίσει «κατάπτυστο», παρ’ εκτός αν είναι ηλίθιος. «Κατάπτυστος», για μένα, είναι μόνον ο Νταλούκας, ο οποίος γράφει πως ο Χρονόπουλος ήταν «λογοκριτής, υμνητής και συνεργάτης της χούντας», δίχως να καταθέτει κανένα στοιχείο επ’ αυτών! Εγώ έγραψα, απλώς, πως ο Χρονόπουλος (το εξώφυλλο στο βιβλίο τού οποίου είχε φιλοτεχνήσει ο ΚΥΡ) δίνει την εικόνα ενός φιλελεύθερου ανθρώπου, με αστικές πολιτικές απόψεις (δεξιός δηλαδή, μα… πεφωτισμένος) και τούτο παίρνοντας γραμμή απ’ ορισμένα κείμενά του, όπως το η «Κυρία Δημοκρατία» ας πούμε, στο οποίο ο συγγραφέας διασταυρώνεται με την… κυρία Ελευθεροτυπία έχοντας τον εξής αποκαλυπτικό διάλογο (τα bold γράμματα δικά μου): 

– Τι γίνεσαι, καημένη; την ερώτησα. Χρόνια έχω να σε δω. 

– Είχα διακοπές, μου απάντησε. Ήμουν και άρρωστη αλλά τώρα πάω καλύτερα. 

– Δηλαδή αποκατεστάθη η υγεία σου; 

– Όχι ακόμη. Πρέπει να με βγάλουν από τον γύψο. 

– Είσαι στον γύψο; Γιατί εγώ δεν βλέπω τίποτε… 

– Είμαι και ας μη φαίνεται. Εσύ τι κάνεις;

Αν απ’ αυτό το απόσπασμα, και από άλλα πολλά που βαριέμαι τώρα να αντιγράφω, αντιλαμβάνεται κάποιος πως ο Χρονόπουλος ήταν χουντικός ε, τότε, δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε. Ο Νταλούκας είναι αθεράπευτα βλαμμένος καθώς νομίζει πως εγώ βρήκα κάποιον «χουντικό», που τον βάφτισα «προοδευτικό» για να καταφερθώ εναντίον της «ψυχεδελικής νεολαίας»!! Ο άνθρωπος (ο χοντρονταλούκας), το ξαναλέω, έχει άχυρα στο κεφάλι του (μην λέμε τα ίδια και τα ίδια). Δεν καταλαβαίνει ο βλαξ πως αν ήθελα να εύρισκα προοδευτικό της εποχής που να τα έχωνε όπως πρέπει στους χίπιδες, την χαϊδεμένη αγέλη του Παπαδόπουλου, θα τον εύρισκα στην Αριστερά (μια χαρά μου κάνει ο Γρηγόρης Φαράκος του ’69)– δεν θα είχα ανάγκη έναν φιλελεύθερο αστό, δεξιό, για να τον μετατρέψω σε… προοδευτικό. Απλώς, χρησιμοποίησα το κείμενο του Χρονόπουλου επειδή χτυπάει διάνα, όσον αφορά στην ελληνική «εικόνα» των hippies ανεξαρτήτως του σημείου εκκίνησης.

Ο Νταλούκας είναι τόσο στόκος με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αντιληφθεί πως ο Χρονόπουλος ενδιαφέρεται, βασικά, για την ελληνική εκδοχή του φαινομένου και όχι για τους hippies γενικώς. Κι επειδή είναι έτσι ακριβώς, καθίσταται εντελώς γελοία και η υπερασπιστική γραμμή που κατεβάζει. Νταλούκα επειδή είναι εξακριβωμένο πως είσαι άσχετος σε πληροφορώ πως οι αμερικανοί hippies (και όχι… χίπιδες, καθότι χίπιδες ήταν μόνον οι Έλληνες!) ήταν από τους πρώτους στις αντιπολεμικές διαδηλώσεις για το Βιετνάμ (U.C. Berkeley Vietnam War Teach-ins τoν Οκτώβριο του ’65, Berkeley Vietnam Day Committee η αντιπολεμική μάζωξη του Jerry Rubin που πρωτοστατούσε στις σχετικές διαμαρτυρίες ήδη από το ’65, UCLA Teach-in της 25/10/1966 κ.λπ.), εν αντιθέσει με τους… έλληνες συναδέλφους τους που ασχολούνταν μόνο με… αγάπες και λουλούδια. Όπως είχε πει και ο Eric Burdon στον Αργύρη Ζήλο (Ήχος & Hi-Fi #189, 12/1988) αναφερόμενος στην εποχή (και στην Αμερική): «Ο πόλεμος στο Βιετνάμ ήταν σε εξέλιξη και τουλάχιστον μπορούσες να λάβεις θέση και να πάρεις το μέρος της μιας ή της άλλης πλευράς. Ήταν ξεκάθαρες οι διαφορές».
Αν ο πόλεμος στο Βιετνάμ ήταν το κρίσιμο σημείο, βάσει του οποίου διαχωρίζονταν οι προοδευτικοί από τους εγκληματίες/ πολεμοχαρείς στην Αμέρικα, στην Ελλάδα το σημείο καμπής ήταν ακόμη πιο ισχυρό, αφού εδώ υπήρχε συν τοις άλλοις και δικτατορία! Τα πράγματα, δηλαδή, ήταν απείρως πιο ξεκάθαρα, με αποτέλεσμα ο καθείς να μπορεί να κριθεί (και τότε, και σήμερα, και πάντα) από τις επιλογές του. Αντιαμερικανικά (εν σχέσει και με το Βιετνάμ) και αντιχουντικά αιτήματα και διαμαρτυρίες εξέφραζαν λοιπόν μόνον οι παράνομες οργανώσεις της Αριστεράς και όχι οι χίπιδες και οι ψυχεδελάδες, οι οποίοι απολάμβαναν της προβολής που τους παρείχε το καθεστώς (σε ραδιόφωνα, τηλεοράσεις κ.λπ.), την ώρα κατά την οποίαν «τα πουλιά της δυστυχίας», που έλεγε και ο Σαββόπουλος, σάπιζαν στις φυλακές από τα βασανιστήρια.

Έτσι, η ριζοσπαστικοποίηση του κινήματος των hippies, που ήρθε μέσα από την επαφή του με το αντιπολεμικό κίνημα και την Νέα Αριστερά, εξέθρεψε, όπου εξέθρεψε, την ουσία της αντικουλτούρας. Μόνο στην Ελλάδα οι χίπιδες και οι ψυχεδελάδες δεν είχαν ουδεμία σχέση μ’ όλα τούτα. Είχαν καταπιεί τη γλώσσα τους και οι μόνοι οι οποίοι φώναζαν για το έγκλημα στο Βιετνάμ (και για όλα τα υπόλοιπα) ήταν, και πριν και κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, οι αριστερές ομάδες (άιντε και κάποιοι αναρχοκουλτουριάρηδες που είχαν δουλέψει στα νειάτα τους ακόμη και για την... Φρειδερίκη, βλ. Λεωνίδας Χρηστάκης). Με προμετωπίδα «Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός θα συντριβεί/ Ο λαός του Βιετνάμ θα νικήσει» κυκλοφορούσε ο Σπουδαστικός Κόσμος τον Γενάρη του ’67 (το περιοδικό θα το κλείσει η χούντα λίγους μήνες αργότερα, για να ξαναβγεί τον Νοέμβρη του ’74), παραδίδοντας τη σκυτάλη στον Ρήγα Φεραίο, την ΚΝΕ και τις υπόλοιπες (παράνομες) οργανώσεις μέσα στην επταετία πια. Για τι σκατά... ψυχεδελονεολαίους, χίπιδες και αηδίες συνεχίζει να μας τσαμπουνάει αυτός ο άχρηστος, ο απολογητής των φιλελέδων; Νεροκουβαλητές του Παπαδόπουλου ήταν όλοι αυτοί. Τους χρησιμοποιούσε και τους προέβαλλε το καθεστώς για να καθυποτάξει το αγωνιστικό, αντιδικτατορικό και προοδευτικό φρόνημα της νεολαίας. Αυτή είναι η αλήθεια και όποιος θέλει την ακούει. Γι’ αυτό, εξάλλου, όταν άρχισε να παίρνει τα πάνω του το φοιτητικό κίνημα (μετά την κατάληψη της Νομικής, τον Φλεβάρη του ’73), όλοι αυτοί, το ελληνικό ροκ, οι χίπιδες και οι ψυχεδελάδες, βαρέσανε διάλυση. Δεν ασχολιόταν κανείς μαζί τους. Μπορεί να γουστάρω ν’ ακούω «To φίλημα» (1970) των Sover Group, αλλά το κάνω δίχως να φαντασιώνομαι… ψυχεδέλειες και αντικουλτούρες. Απλώς μ’ αρέσει σ’ ένα επίπεδο αισθητικής (και μόνον έως εκεί).

Τσεκλένης Άνοιξη '73, λίγο πριν ξεκινήσουν να ράβουν τα αμπέχωνα...

Όταν ο Χρονόπουλος, για να επανέλθω, γράφει πως το… κίνημά των αποτελεί μάλλον διαμαρτυρίαν εναντίον της Εταιρείας Υδάτων… σε ποια Εταιρεία Υδάτων νομίζετε πως αναφερόταν, μήπως στην Εταιρεία Υδάτων του… Σαν Φρανσίσκο; Όταν γράφει παρακάτω πως δεν είδε κανένα χίπι και καμμιά χίπισα να… κάνουν διαδήλωσι διαμαρτυρίας, να υποβάλλουν αιτήματα, να κρατούν πλακάτ, να φωνάζουν να ωρύονται και να ζητούν να φύγουν οι Αμερικανοί από το Βιετνάμ και οι διαφημίσεις από την Τηλεόρασι… για ποια τηλεόραση τα έχωνε, για το NBC ή για το CBS; Ναι, είχε χεστεί για την αμερικάνικη TV… Και όταν περαιτέρω τονίζει… «Εξ άλλου, τι θα πη «κατεστημένο» εναντίον του οποίου λέγεται ότι στρέφονται οι αγωνισταί του χιππισμού; Κατά την επικρατούσαν ορολογίαν, ‘κατεστημένο’ ονομάζεται εις την νεωτάτην ελληνικήν το καθεστώς. Άραγε εναντίον αυτού στρέφονται οι αδελφοί χίππυς και οι αδελφές χίππισσες; Εάν είναι έτσι, το πράγμα αλλάζει. Διότι τότε, πολύ φοβούμαι ότι θα αυξηθούν οι τάξεις του σωτηρίου κινήματος του χιππισμού»… ποιο είναι αυτό το καθεστώς, εναντίον του οποίου στρέφονταν (υποτίθεται) οι χίπηδες; Το αμερικανικό; Σιγά τα ωά… Αλλά ακόμη κι έτσι να ήταν, η έννοια «καθεστώς» δεν περιλαμβάνει πρώτον όλων, το ελληνικό;

Και τι μας κομίζει ως στοιχείο ενίσχυσης, των όσων βλακωδών υποστηρίζει, ο αστοιχείωτος Νταλούκας από την απέραντη (και διεθνή) hippie βιβλιογραφία; To αδιάφορο βιβλίο Χίππηδες και Κυνικοί [Ελεύθερη Βιβλιοθήκη Panderma, Αθήνα 1976] του… κυνικού Τζαίησον Ξενάκη, του θεωρητικού της αυτοκτονίας, ο οποίος γράφει περισσότερο για τους… γίπηδες (στα ελάχιστα που αναφέρει δηλαδή) παρά για τους… χίπιδες. Όποιος θέλει να ξεχάσει όσα έχει μάθει τόσα χρόνια για τους hippies τού προτείνω να διαβάσει το βιβλίο του Ξενάκη – κάπου θα το βρει, αφού έχει κάνει 5-6 εκδόσεις…

Όταν ο Νταλούκας αμολάει μπαρούφες του τύπου… «εγώ, θα γράψω, τέσσερα μόνο ονόματα από αυτούς που διαμόρφωσαν το ψυχεδελικό όνειρο: Jim Morrison, John Lennon, Jimi Hendrix, Joni Mitcell [πάρε κι ένα sic εδώ, όλο δικό σου]», που θα ταίριαζαν ταμάμ στους Μοντέρνους Ρυθμούς του ’68 (έως εκεί τον έχω από τον τρόπο γραφής του, δεν πάει με τίποτα για παρακάτω αφού γράφει σαν 14χρονος), εγώ θα μένω με την απορία πώς και γιατί δεν έχωσε ανάμεσα και τον Τόνι Σφήνο… 
Αφιερωμένο μέχρι τέλους…