ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΥΛΙΚΑΚΟΣ για τους Beats

Το κείμενο του Δημήτρη Πουλικάκου που ακολουθεί δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό Κριτήριο, τεύχος 1, τον Δεκέμβριο του 1965, που διηύθυνε ο Κώστας Μελακοπίδης (αρχισυντάκτης ο Χρήστος «Ροζενστάιν» Ροζάκης). Ενδιαφέρουσα η ύλη. Το πολύ δυνατό ποίημα του Νάνου Βαλαωρίτη Η Ελλάδα Ποτέ δεν Πεθαίνει, ένα κείμενο για το bebop του Γιώργου Θεοδοσιάδη και ανάμεσα σε άλλα το Beats του Δημήτρη Πουλικάκου, ο οποίος παρουσιάζεται στα βιογραφικά του περιοδικού ως ένας «από τους μόνιμους συνεργάτες του περιοδικού Πάλι» (και μόνον). Το κείμενο αυτό το ανέβασε για πρώτη φορά στο δίκτυο ο Manwolf Louie στο myspace του την 19/10/2009. Τώρα, το αναδημοσιεύω κι εγώ (με κάποιες μικρές διορθώσεις) σκανάροντας και το εξώφυλλο.

BEATS

Δημήτρη Πουλικάκου

Έχω μπροστά μου το πρώτο τεύχος του “City Lights Journal”. Στο εξώφυλλο απεικονίζεται ο Allen Ginsberg στα Κεντρικά Ιμαλάια. Κάθεται σ’ ένα ραγισμένο πλίθινο τοίχο, ξεμαλλιασμένος, τυλιγμένος με μια μεγάλη κροσσωτή κουβέρτα, χαμογελάει στον φίλο του Gary Snyder που τον φωτογραφίζει.
Γυρνάω στα περιεχόμενα:
ΕΝΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ... Αnselm Hollo.
«Πρώτη ερώτηση είναι: απολαμβάνετε την ερωτική πράξη – και δεν σας ρωτάμε με ποιον ή με τι, απλώς ναι ή όχι κι’ είμαστε εν τάξει.
Δεύτερο: αν ναι, θέλετε να συνεχίσετε αυτή την απόλαυση κάθε τόσο, δεν σας ρωτάμε πόσο συχνά – απλώς ναι ή όχι, κι’ είμαστε εν τάξει.
Αν όχι, τότε τι απολαμβάνετε;»
Ο Ginsberg είναι Αμερικανός, ο Hollo Φινλανδός. Κι’ άλλα ονόματα: Τζακ Κέρουακ, Γουίλιαμ Μπάροους, Γκρέγκορυ Κόρσο, Χάρολντ Νορς, Μίκαελ Μακ Κλιούρ, Φερλινγκέττι, Λερόυ Τζόουνς, κι άλλοι πολλοί, οι πιο πολλοί άγνωστοι, άλλαξαν σε τρία-τέσσερα χρόνια ολόκληρη τη μορφή της διεθνούς λογοτεχνίας. Για να μιλήσουμε σωστότερα τον τρόπο του «σκέπτεσθαι» της Αμερικής, κατά κύριο λόγο και της Ευρώπης δευτερευόντως. (Πιο συγκεκριμένα, η επιρροή τους αγγίζει περισσότερο την Γαλλία και την Αγγλία, σαν διεθνή καλλιτεχνικά κέντρα).
Μια αλλαγή που δημιούργησε θόρυβο, που αντιπροσωπεύει μια νοοτροπία που δημιουργεί μια ολόκληρη γενιά: “The Beat generation”.
Τεντυμπόυδες, αλήτες, επιστήμονες, καθηγητές, μαθητές, κατάδικοι, τεμπέληδες, γόνοι καλών οικογενειών, πάμπλουτοι, πάμφτωχοι, ένα συνονθύλευμα όλων σχεδόν των κοινωνικών τάξεων οργώνουν εδώ και δέκα χρόνια (και περισσότερα) όλο τον κόσμο σπέρνοντας γύρω τους το χιούμορ, την ελεύθερη σκέψη, την καλοσύνη, το βίτσιο, την καταστροφή (όχι συχνά), ένα ρομαντισμό, μια αηδία για τη γενική κατάντια των ανθρώπων.
Ο Gregory Corso μεγάλωσε μέσα στη μιζέρια και στ’ αναμορφωτήρια. Το 1950 αφού είχε βγει, πριν από λίγες εβδομάδες απ’ αυτό, γνωρίζει τον Allen Ginsberg. Αυτός γυιός καθηγητή και ποιητή, τον μυεί στην μοντέρνα ποίηση. Μιλάνε για την κοινωνική κατάσταση, για τον κινηματογράφο, για τις Τέχνες, τον έρωτα.
Αποκαλύπτεται πως ένα ηλεκτρικό ρεύμα διαπερνάει την Αμερική με πόλους την Νέα Υόρκη και τον Άγιο Φραγκίσκο. Τα πρώτα μικρά περιοδικά αρχίζουν να τυπώνονται και να κυκλοφορούν. Πρώτο-πρώτο το Yugen με εκδότη τον LeRoi Jones.
Νέοι και νέες, ρομαντικοί, χτυπημένοι (Beats), ρακένδυτοι πολλές φορές, ξυπόλυτοι, με αχτένιστα μαλλιά, επηρεασμένοι από τις παραδόσεις, κυρίως του υπερρεαλισμού και του υπαρξισμού, οργώνουν την χώρα. Με Auto-stop, με καράβια φορτηγά, με τραίνα. Μετακινούνται κάθε τόσο από πόλη σε πόλη, από Πολιτεία σε Πολιτεία, από χώρα σε χώρα χτίζοντας τον κόσμο τους. Κόσμος, που είναι σε απόλυτη γνώση της πραγματικότητας κι όμως ζει εντελώς έξω απ’ αυτήν.
Κυκλοφορούν παντού. Στο Greenwich Village, στην 5η Λεωφόρο, στο Los Angeles, στα Παρισινά καφέ. Κοιμούνται με τους clochards, στις όχθες του Σηκουάνα, συναντιούνται στη Ρώμη, στο Saint-Germain, στο Piccadilly, στου Παπασπύρου.
Κάνουν ό,τι θέλουν στο μέτρο που τους επιτρέπουν τα οικονομικά τους. Δουλεύουν όσο το δυνατό λιγώτερο μπορούν, Κυττάνε να βρίσκονται σε ζεστά κλίματα με εύκολο τρόπο ζωής. Μεταναστεύουν, σχεδόν οριστικά, σε ξένες χώρες. Στην Γαλλία, στην Ταγγέρη, στο Μαρόκο, στην Ελλάδα (Ύδρα, Κρήτη), στο Λονδίνο. 
Σχηματίζουν ένα τέλειο δίκτυο επικοινωνιών. Χωρίς τηλέφωνο, χωρίς ταχυδρομείο¹, χωρίς ασύρματο, χωρίς τηλεόραση.

1. Το είχε σημειώσει και ο Manwolf Louie πως «ταχυδρομείο έπαιζε μέσω της American Express». Ας πω κι εγώ πως το ταχυδρομείο ήταν το κύριο μέσον επικοινωνίας των beats στα fifties και τα sixties, και όταν βρίσκονταν στην Αμερική και πολύ περισσότερο όταν βρίσκονταν διεσπαρμένοι στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Από τα βιβλία των επιστολών (του Allen Ginsberg, του Gregory Corso, του Jack Kerouac…) διαπιστώνουμε πως δεν αντάλλασσαν μόνον τα νέα τους, αλλά προμηθεύονταν βιβλία και περιοδικά (ο Corso π.χ. ζητούσε από τον Don Allen να του στείλει στην Αθήνα το τελευταίο τεύχος του Evergreen Review και από τον Ferlinghetti ποιήματα του Bob Kaufman – τέλη του ’59), έδιναν οδηγίες για τις εκδόσεις των βιβλίων τους, έστελναν προς έκδοση ποιήματά τους στην Αμερική ή την Αγγλία, ενώ ζητούσαν από τους φίλους τους ακόμη και λεφτά (ο Ginsberg είχε στείλει στον Corso, στην Αθήνα, 10 δολάρια – φυσικά μέσα σε γράμμα).