DIEUF-DIEUL de THIÈS μπάντα όχι αστεία

Για τους Dieuf-Dieul de Thiès, αυτό το συναρπαστικό afro γκρουπ από την πόλη Thiès της Σενεγάλης που ηχογράφησε στα early 80s, έχω γράψει και παλαιότερα. Η πρώτη φορά ήταν πρόπερσι (17/4/2013), όταν έφθασε στ’ αυτιά μου το πρώτο double LP τους “Aw Sa Yone Vol.1”, στην one of a kind εταιρεία του Αδαμάντιου Καφετζή, την Teranga Beat. Εκεί υπήρχε μια σύνδεση με τους περίφημους Guelewar. Ας θυμηθούμε τα σχετικά…

«Ενώ, λοιπόν, οι Guelewar (ένας από τους κιθαρίστες τους, ο Pape Seck, ακούγεται κι εδώ) διακρίθηκαν κυρίως για τη μίξη των τοπικών afro στοιχείων με το rock (μέσω μιας αισθητικής που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ακόμη και ψυχεδελική), οι Dieuf-Dieul de Thiès, χωρίς ν’ αλλάζουν διαδρομή (αναφερόμαστε στα «ίδια» μακρόπνοα κομμάτια, με τα μεζμερικά φωνητικά και τις ανεξάντλητες κρουστές ακολουθίες) και χωρίς να εγκαταλείπουν τα κιθαριστικά soli (υπάρχει και δεύτερη κιθάρα που κρατάει το ρυθμό), δίνουν χώρο στα σαξόφωνα (Pape Demba Diop τενόρο, Pape Cissé άλτο), προκειμένου να αναπτυχθούν οι (μελωδικοί) αυτοσχεδιασμοί, μετατοπίζοντας τα κομμάτια σε άλλες σφαίρες. Υπόδειγμα του τρόπου των Dieuf-Dieul de Thiès αποτελεί, ας πούμε, το δεκάλεπτο “Ndiguele”, το οποίο ξεκινά με τα πνευστά μπροστά (υπάρχει και τρομπέτα από τον Alioune Badara Diop), τον τραγουδιστή να πατά γερά πάνω στη ρυθμική βάση (υπάρχουν τρεις φωνές, οι Assane Camara, Bassirou Sarr και Gora Mbaye), τις κιθάρες να αναλαμβάνουν τα ηνία (το lead παίξιμο του Pape Seck θα μπορούσε να ήταν επηρεασμένο από λευκούς κιθαρίστες της πρωτοπορίας, αν υπήρχε ποτέ περίπτωση να τους γνώριζε) με τα σαξόφωνα ν’ ακολουθούν (soli με συγκρατημένη φρασεολογία, αλλά πολύ συναισθηματικά) και τα κρουστά (τέσσερις percussion players), μαζί με τις φωνές, να ολοκληρώνουν μέσα σ’ ένα εκστατικό πλαίσιο».

Τέσσερα επί πλέον κομμάτια από αυτό το session (Sangomar Night Club, Thiès, 19/1/1982) καταγράφονται στο νεώτερο 2LP “Aw Sa Yone Vol.2” [Teranga Beat, 2015], ώστε να συμπληρωθεί η εικόνα της συγκεκριμένης στιγμής. Ας τ’ ακούσουμε ένα-ένα…

To 12λεπτο “Am sa waye” είναι ένα πολυρυθμικό, χορευτικό φυσικά track, που συνδυάζει latin, afro και afro-latin-jazz στοιχεία, σε συνδυασμό με ωραία soli στο σαξόφωνο και κάποια κιθαριστικά breaks, που θα μπορούσε να φέρνουν στη μνήμη ακόμη και τις μέρες των Guelewar. Το δεύτερο track είναι μια θαυμάσια version στο “Rumba para parejas”, από το ρεπερτόριο της Celia Cruz και των Sonora Matancer, με το κομμάτι να ξεφεύγει από το κουβανικό πρότυπο, κινούμενο στο στυλ της Orchestra Baobab. Αναμφισβήτητα πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα κομμάτια του 2LP, δείχνοντας τις μεγάλες δυνατότητες των Dieuf-Dieul de Thiès στη δημιουργία έντονων συναισθηματικών καταστάσεων εκ του μηδενός. Φοβερή… δραματική εκφορά-απόδοση, σ’ ένα ούτως ή άλλως θαυμάσιο τραγούδι. Το 11λεπτο “Jirim” είναι ένα mid-tempo track, που «απλώνεται» σιγά-σιγά, μέσα από ένα πρώτο «παράξενο» σόλο στην ηλεκτρική κιθάρα (Abdoulaye Camara), ένα δεύτερο συνεκτικό από το άλτο του Pape Cissé και την πάντα δυναμική ερμηνεία του τραγουδιστή. Το τέταρτο track είναι το “Sidy ndiaye”, ένα άπιαστο δυτικο-αφρικανικό blues βασικά, που διατηρεί όλο αυτό το… αποικιοκρατικό παράπονο της ευρείας περιοχής, με το τενόρο του Pape Demba Diop σκίζει καρδιές.

Τα τρία υπόλοιπα tracks του “Aw Sa Yone Vol.2” είναι ηχογραφημένα ένα χρόνο νωρίτερα (26/2/1981), πάντα στον ίδιο χώρο (Sangomar Night Club, Thiès) και πάντα από τον ίδιον άνθρωπο, τον Moussa Diallo. Είναι δε και τα τρία «άλλο πράγμα». Δεν ξέρω αν αυτό οφείλεται στις συνθήκες της στιγμής, σ’ αυτό καθ’ αυτό το συγκεκριμένο υλικό ή στο γεγονός πως η line-up του γκρουπ ήταν κάπως διαφοροποιημένη. Στο session του ’82 στους Dieuf-Dieul de Thiès συμμετείχαν δεκατρείς μουσικοί, ενώ στο session του ’81 έντεκα, με τα κοινά πρόσωπα και στα δύο session να είναι έξι (ο κιθαρίστας Pape Seck, ο τραγουδιστής Bassirou Sarr, ο μπασίστας Doudou Leo Dior, o ντράμερ Cheikh Ndiaye, ο El Hadji Ngom στο sabar και πιθανώς ο τρομπετίστας Badu Diop – αν πρόκειται για τον Alioune Badara Diop του ’82).

Το 9λεπτο “Ariyo”, που ανοίγει το άλμπουμ είναι γρήγορο και δυναμικό track με το τενόρο του Ibrahima Cissé και την τρομπέτα του Badu Diop να παίζουν διαδοχικά soli, σαν σε κόντρα, με το ρυθμικό τμήμα να «γεμίζει» συνεχώς και με τον τραγουδιστή να αποδίδει μέσα στα γνωστά εκστατικά πλαίσια. Τα υπόλοιπα δύο κομμάτια που συμπληρώνουν το double LP, το 10λεπτο “Nianky” και το 12λεπτο “Raki” δεν είναι απλώς τα… φοβερότερα της έκδοσης, αλλά και δύο από τα πιο συναρπαστικά ανέκδοτα, που μας έχει δώσει όλα αυτά τα τελευταία χρόνια η Teranga Beat. Τo πρώτο είναι ένα γαμάτο up-tempo, που σε παρασύρει αυτοστιγμεί. Η μελωδική γραμμή είναι «σταλμένη», ενώ το ρυθμικό τμήμα, όντας ακαταπόνητο, τα χώνει μέχρι το άπειρο. Soli, breaks, φωνές, άπαντα λειτουργούν στην εντέλεια, σε μια σύνθεση που σφύζει από ένταση και αίσθημα. Τέτοια κομμάτια είναι αδιανόητο ακόμη και σήμερα να ηχογραφηθούν σε Δύση και Ανατολή, και όποιος θέλει ν’ ακούσει τι σημαίνει (ή, έστω, τι σήμαινε στα early eighties) πραγματικά σύγχρονη, ηλεκτρική, λαϊκή δυτικοαφρικανική μουσική δεν έχει παρά να «κολλήσει» στο “Nianky” – θα του φύγει το κεφάλι. Το τελειωτικό χτύπημα θα έρθει με το έσχατο “Raki”, ένα αργό, διδαχτικό track (τραγουδά ο Bassirou Sarr), που έχει να κάνει με τον τρόπο που ενδιαφέρεται ένας πατέρας για το παιδί του (όπως λέει ο ίδιος ο Sarr) στα κείμενα της έκδοσης. Το κομμάτι αυτό διατρέχεται από μιαν εσωτερική και κάπως υπνωτική γραμμή, λειτουργώντας ως πλατφόρμα βασικά για τα soli των πνευστών και βεβαίως τη φωνή του τραγουδιστή. Ανεπανάληπτο κομμάτι… και τα συγχαρητήριά μας στην Teranga Beat, που ξεθάβει από τα… βαθύτερα των βαθών τέτοια αριστουργήματα.

Το “Aw Sa Yone Vol.2” των Dieuf-Dieul de Thiès κυκλοφορεί σε CD και σε δύο εκδόσεις 2LP (η μία σε gatefold cover και η άλλη σε cover-εξαμερή αφίσα τριακοσίων αριθμημένων αντιτύπων).

Επαφή: www.terangabeat.com