ZAO δυο… zeuhl λόγια

Οι Zao υπήρξαν ένα από τα καλύτερα progressive fusion συγκροτήματα του γαλλικού rock· αν και αυτό το “rock” πρέπει να προσδιοριστεί λιγάκι. Κυρίως αναφέρεται σ’ εκείνο που ονομάζουμε image, «εικόνα», στο στήσιμο δηλαδή της μπάντας, στα όργανα που χειριζόταν, στο γενικότερο πνεύμα της, έτσι όπως τούτο αντανακλούσε την ευρύτερη rock σημαντική. Με την ίδια έννοια δηλαδή, με την οποία θεωρούμε rock τους Soft Machine π.χ. ή τους Magma. Στην πραγματικότητα, δηλαδή, μέσω ενός rock ενδύματος, διοχετευόταν στα ακροατήρια, ό,τι θα μπορούσε να περιγραφεί – κάτι καλύτερο είναι δύσκολο να βρεθεί – ως σύγχρονη ηλεκτρική μουσική. Η jazz του Coltrane, του Ayler και του Davis, o Zappa, το rock των Grateful Dead, των Quicksilver Messenger Service και των Velvet Underground, η avant του Satie, του Messiaen, του Stockhausen και του Henry, οι μουσικές του κόσμου και ο κυρίως ο τρόπος που τις διαχειρίστηκαν ο La Monte Young, ο Terry Riley, ο Steve Reich κ.ά. – αποτελούσαν το οπλοστάσιο (και) των Zao λίγο πριν την ηχογράφηση/κατάθεση του “Z=7L” (1973). Συγκροτημένοι σε σώμα από τους Mauricia Platon φωνή (με συμμετοχή στο funk LP των Cane And Able “Relating A Message To You”, το 1972), Francois “Faton” Cahen πιάνο, ηλεκτρικό πιάνο (από τους Magma), Jeff Seffer σαξόφωνα (επίσης από τους Magma και τους Perception), Joel “Dud” Dugrenot μπάσο (από το γκρουπ του τραγουδισταρά Joel Dayde), Jean-Yves Rigaud βιολί και Jean-My Truong ντραμς (κι αυτός από τους Perception), οι Zao δημιουργούν το πιο σημαντικό – για πολλούς – long play που βγήκε ποτέ (τη εξαιρέσει των Magma) από την zeuhl οικογένεια. Θ’ ακολουθήσουν, βεβαίως, κι άλλα άλμπουμ, όπως το “Osiris” [Disjuncta, 1975], το “Shekina” [RCA Victor, 1975], το “Kawana” [RCA Victor, 1976] – με κάποιες αλλαγές στη σύνθεσή τους, αφού πέρασαν από την μπάντα ο πολύ γνωστός βιολιστής της γαλλικής σκηνής Didier Lockwood και ο μπασίστας Gerard Prevost (αργότερα στους Rahmann, μ’ εκείνο το πολύ καλό fusion-oriental LP στην Polydor το ’79, και πολύ αργότερα στους Gipsy Kings!) – πριν καταλήξουμε στο “Typhareth”· για το οποίο γράφω τώρα λίγα λόγια (για ένα λόγο).

Χρήστος Στασινόπουλος / Joel Dugrenot, 1994

Βρισκόμαστε στο 1977. Η pop παίρνει (και στη Γαλλία) μία εντελώς διαφορετική τροπή, αφού οι περισσότεροι από τους μουσικούς που στελέχωσαν τα progressive και soul συγκροτήματα στα early και mid seventies, για να μην… πεινάσουν, μπαίνουν στο κύκλωμα της disco, δίνοντας εξαιρετικούς, ορισμένες φορές, δίσκους. Το ελληνικό κοινό γνώρισε αυτή τη σκηνή στη γέννησή της και έμαθε στην ώρα τους (ή περίπου) τον Cerrone, τον Patrick Hernandez, τους Queen Samantha, τους Kongas και άλλους διαφόρους. Όσα από τα παλαιά σχήματα θα κατόρθωναν να επιβιώσουν, για ένα-δυο ακόμη χρόνια σ’ ένα overground επίπεδο, θα έστριβαν προς το πιο εμπορικό fusion· έτσι κάπως σαν μετεξέλιξη της Mahavishnu Orchestra και των Return To Forever, ή, μάλλον, σαν μετάλλαξη του ίδιου τους του εαυτού. Το τελευταίο, τότε, άλμπουμ των Zao είχε τίτλο “Typhareth” [RCA Victor PL 37121] και ήταν τέτοιο.

Μπορεί το “Typhareth” να ήταν απείρως προτιμότερο από τα αντίστοιχα αμερικανικά της περιόδου, που, γενικώς, ήταν για τα μπάζα, αλλά δεν συγκρίνεται με το “Z=7L” και με τον «Όσιρι». Funk και disco υπάρχει (ορισμένα περάσματα στο “Merci Jacky”), space τζαζο-μελοδραματισμοί προβάλλονται στο “Typhareth”, ένα είδος west-coast jazz ακούγεται στο “Troupeau de bisons...”, όπως και κάτι από τις, πάλαι ποτέ, complex μέρες του παρελθόντος παρατίθεται στο “Les temps changent”, όμως... τά’παμε.Τι δεν είπαμε; Ότι ντράμερ των Zao εκείνη την εποχή ήταν ο Manu Katché (στο εξώφυλλο, ο μεσαίος στην μπροστινή σειρά)· μία θέση από την οποίαν είχε περάσει και ο Χρήστος Στασινόπουλος (ex-Ρουθ, Axis, Clearlight κ.λπ., κ.λπ.).