ΤΑΚΗΣ ΒΟΥΗΣ σβησμένα φώτα

Έχω την αίσθηση πως ο Τάκης Βούης είναι ένας από τις πιο υποτιμημένους έλληνες τραγουδοποιούς· fully underrated, όπως θα λέγανε και οι Άγγλοι. Και τούτο είναι απορίας άξιον, καθότι ο Βούης έχει περισσότερο από 40 χρόνια στο τραγούδι (ο πρώτος του δίσκος κυκλοφόρησε το 1969 – αν δεν υπάρχει κάτι άλλο νωρίτερα), έχοντας ηχογραφήσει πάνω από δέκα LP, έχοντας τραγουδήσει εδώ και στο εξωτερικό, έχοντας συνεργαστεί με επωνύμους του χώρου. Οπότε; Οπότε προς τι αυτή η άγνοια, η μη αξιολόγηση και αναλυτική καταγραφή του έργου του; Ένας λόγος μπορεί, ενδεχομένως, να αναζητηθεί στον ίδιον.

Ο Βούης είναι ένας σεμνός άνθρωπος, που στέκεται μακρυά από κυκλώματα και ανταγωνισμούς, έχοντας για μοναδικό του όπλο, όλα αυτά τα χρόνια, τα τραγούδια του. Ακόμη, είναι Ρόδιος, όπερ σημαίνει πως, πολύ συχνά, θα βρέθηκε πέραν των κέντρων αποφάσεων, αναγκασμένος να καλύπτει… πολλαπλάσια χιλιόμετρα, στην προσπάθειά του να περάσει τις δουλειές του· η πλειονότητα των οποίων ανήκει στις λεγόμενες μικρές εταιρίες. Ο Βούης υπήρξε παιδί του «νέου κύματος». Τραγουδιστής των μπουάτ, ξεκίνησε την καριέρα του από τη Θεσσαλονίκη, ηχογραφώντας το 1969 τον πρώτο δίσκο του, ένα 45άρι στην εταιρία Sonata του Πάνου Γαβαλά (στο εξώφυλλο διαβάζουμε το όνομα «Ιωάννης Γαβαλάς», που, μάλλον, ήταν ο γιός του). Η Sonata είχε παράρτημα και στη Θεσσαλονίκη (στην Εγνατία 112, όπως επίσης διαβάζουμε στο εξώφυλλο), οπότε λογικό ήταν να μυριστεί τον τραγουδιστή, βγάζοντάς του εκείνο το πρώτο δισκάκι με τα τραγούδια «Το καλοκαίρι/ Το κορίτσι μου» [Sonata SON - 084, 1969]. Δίπλα του, στην κιθάρα, ένα πολύ μεγάλο όνομα, ο Δημήτρης Φάμπας! Στιχουργός του Βούη ήταν ο Φίλιππος Κούκουνος, ο οποίος είχε γράψει, ανάμεσα σε άλλα, και τρία τραγούδια για το «Δωμάτιο» [Polydor, 1968] του Πάνου Σαββόπουλου. Ο Πάνος Σαββόπουλος είχε ξεκινήσει κι αυτός την καριέρα του στις μπουάτ της Θεσσαλονίκης (San Remo, 107, Ναυαρίνο, Νέο Κύμα…). Από κάποιες εξ αυτών, λογικώς, πρέπει να πέρασε και ο Βούης.Ρίχνοντας μια ματιά σ’ ένα βιογραφικό του Τάκη Βούη, που υπάρχει στο διαδίκτυο, διάβασα πως, κάποια στιγμή, αφού τελείωσε την Εμπορική Σχολή Ρόδου, πήγε να συνεχίσει τις σπουδές του στο κολέγιο Tollare της Στοκχόλμης. «Έτσι εξηγείται», είπα μέσα μου, σκεπτόμενος τις… σουηδικές ηχογραφήσεις του.Πάνε 12-13 χρόνια, από τότε που έπεσε στα χέρια μου ένα σουηδικό LP, υπό τον τίτλο “Kaos” [Kaos 2, 1972]. Θυμάμαι πως τo είχα κάνει «τράμπα» μ’ ένα σουηδό trade partner από τη Falun και πως δεν είχα καμμία ιδιαίτερη πληροφόρηση για το άλμπουμ, πέραν του ότι επρόκειτο για folk συλλογή με τραγουδιστές από διάφορα μέρη του κόσμου –κάτι ενδιαφέρον από μόνο του–, που ζούσαν τότε (early 70s) στη Στοκχόλμη. Όταν έφθασε το άλμπουμ στα χέρια μου έπαθα πλάκα. Ανάμεσα στα διάφορα ονόματα κι εκείνα της Αφροδίτης και του Τάκη Βούη, οι οποίοι τραγουδούσαν δύο κομμάτια (στη γλώσσα μας), ζωντανά γραμμένα, στο folk club Kaos της σουηδικής πρωτεύουσας, το οποίο είχε ιδρύσει η ηθοποιός και τραγουδίστρια Saga Sjöberg.
Το πρώτο ήταν το «Πάρε το δρόμο» σε στίχους του Φίλιππου Κούκουνου και το δεύτερο το «Σπαχήδες» σε μουσική του Νίκου Χουλιαρά και με στίχους βασισμένους σε παλαιά λαϊκή ιστορία του 1632 (έτσι αναγράφεται στο σουηδικό LP).
Τους «Σπαχήδες» τούς είχε πει και ο Χουλιαράς, στο LP του με τη Μαρίζα Κωχ [Zodiac, 1968], αν δεν κάνω λάθος. (Το λέω από μνήμης και με επιφύλαξη, γιατί το δίσκο δεν τον έχω μαζί μου). Περαιτέρω, οι Takis och Afrodite ηχογράφησαν στη Σουηδία κι ένα mini LP υπό τον τίτλο “Dirlada” [MNW 3M, 1972], στο οποίο καταγράφονταν έξι κομμάτια (μεταξύ των το Ντιρλαντά κι η Γερακίνα). Γενικώς, αναφερόμαστε σ’ ένα ντούο που είχε κάνει αισθητή την παρουσία του στη σουηδική folk σκηνή των early seventies, τόσο μέσα από τα live όσο και από τις ηχογραφήσεις.Με την Μεταπολίτευση ο Τάκης Βούης, όντας στην Ελλάδα πια, μπαίνει σ’ αυτό που ονομάζουμε πολιτικό τραγούδι. Οι τρεις πρώτοι μεγάλοι δίσκοι του «… Και Τώρα Τραγουδάμε» [ΕΜΙ/ Regal 2J 048-70367, 1975], «Ο Βρώμικος Πόλεμος» [Pan-Vox X 33 SPV 10189, 1976] και «Πωλείται Συνείδησις» [Pan-Vox Χ 33 SPV 10207, 1978] –οι δύο πρώτοι με τα καταπληκτικά σκίτσα του Βαγγέλη Παυλίδη στο εξώφυλλο–, είχαν τραγούδια ενταγμένα στο κλίμα της εποχής, κάποια εκ των οποίων ξεχώριζαν.
Από το πρώτο LP, που είναι live, θα έμενα στο στρατευμένο «Γράμμα απ’ τα Γιούρα» σε στίχους τού Κούκουνου, και κυρίως στο «Οι αδιάφοροι» σε στίχους Ζ. Αγγελάκη («στο πεζοδρόμιο την αυγή/ ψυχορραγεί κάποια ζωή/ δεν έχει που να γύρει/ δεν είναι να χασομεράς/ τράβα διαβάτη, τι ζητάς/ εσύ στο πανηγύρι;»), ενώ από τις διασκευές στέκομαι στο θούριο του Μίκη Θεοδωράκη «Είμαστε δυο είμαστε τρεις», που, όπως και να τον ακούσεις, σου ’ρχετε να πάρεις τους δρόμους… Από το δεύτερο LP το «Οι κύριοι» είναι πολύ δυνατό τραγούδι (σε στίχους Ν. Χαρτοφύλη) και γίνεται δυνατότερο από τη… funky ενορχήστρωση, α λα Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, του Τάκη Αθηναίου και την παθιασμένη ερμηνεία τού Βούη, κάπως σαν… rap α λα Oscar Brown, Jr. «Ξύπνησε και σήκωσε κεφάλι ο ραγιάς/ ξέρει και δεν πιάνεται στα δόκανά σας πια/ σπάζει τα κελιά, παίρνει τα κλειδιά/ διάπλατα την πόρτα του την άνοιξε στο φως/ και τρέμετε. Βρήκαμε το δρόμο μας/ σπάσαμε τον τρόμο μας/ ω κύριοι, αλητήριοι».
Από το τρίτο πάλι LP, το «Πωλείται Συνείδησις», θα διέκρινα την μπαλάντα «Ως πότε» (στίχοι Α. Ζούρδη).
Το επόμενο άλμπουμ του Τάκη Βούη είχε τίτλο «Τραγούδια στο Αμόνι» [Pan-Vox X 33 SPV 10223, 1979] και ήταν ζωντανά ηχογραφημένο στο club Αμόνι της Ρόδου. Το LP αυτό δεν είναι απλώς ένα από τα καλύτερα του τραγουδοποιού, αλλά, για μένα, κι ένα από τα ωραιότερα άλμπουμ του κλίματος Μεταπολίτευση.
Πρόκειται για μία σειρά τραγουδιών των Θεοδωράκη, Μαρκόπουλου, Μπακαλάκου, Λοΐζου, του ιδίου του Βούη, αλλά και παραδοσιακών (Bella ciao, Γκιουλ μπαξέ, Ποιος μπορεί), τα οποία αποδίδονται με σπάνια ένταση και πάθος όχι μόνον από τους τραγουδιστές (Τάκης & Αφροδίτη Βούη), αλλά και από την άψογη ορχήστρα του Βασίλη Κουμπή (ακόμη και το διακριτικό μπουζούκι μου φαίνεται σαν… ιρλανδικό). Ένα ωραίο folk άλμπουμ – έτσι το αντιμετωπίζω σήμερα – που με οδηγεί να ξανακούσω (με άνεση, ασχέτως αν πιάνω το κεφάλι μου…), τον «Στρατιώτη» και το «Ακορντεόν» του Λοΐζου, το «Στο παραθύρι στεκόσουν» του Θεοδωράκη, ακόμη και το «Όχι δεν πουλάμε» του Μπακαλάκου. Φοβερό το «Ποιος μπορεί», ανεβάζει το άλμπουμ ένα επίπεδο. «Ξύπνησε φίλε μου εσύ/ κι έλα κοντά μας σαν πρώτα/ είναι η ζωή μας μισή/ κι είναι σβησμένα τα φώτα. Έλα και γύρω μας δες/ σαύρες και φίδια φωλιάζουν/ κι οι ξύλινές μας φωνές/ τσάκισαν πια μα φωνάζουν. Κι εσύ μεσ’ τις ηδονές/ μυαλό και σώμα σκουριάζεις/ παίζεις με τις μηχανές/ και κάθε μέρα βουλιάζεις».
Είναι λίγοι στίχοι του Χριστόφορου Βαλαβανίδη από το εισαγωγικό «Ελπίδας αέρας», ένα από τα ωραιότερα τραγούδια του Τάκη Βούη. Το νέο άλμπουμ είχε τίτλο «Κάποια μέρα θα’ρθεί» [Pan-Vox X 33 SPV 10229] και αποτελούσε μία στροφή στην πορεία του καλού μουσικού. Έχω, δε, την αίσθηση πως αποτελεί ένα από τα πρώτα δείγματα, από πάσης πλευράς, του τραγουδιού, που ακούστηκε ευρέως στην Ελλάδα στα 80s (αυτό της rock μπαλάντας), και του οποίου ο απόηχος φθάνει μέχρι τις μέρες μας. Το 1979 δεν ήταν 1975, ούτε ’76, το πράγμα είχε αρχίσει να «δείχνει», την ώρα που κάποιοι ψυλλιάζονταν την πορεία προς το… χάλι.
Διακεκριμένοι στιχουργοί στο άλμπουμ, όπως οι Φώτης Αγγουλές, Κώστας Τριπολίτης, Άκος Δασκαλόπουλος, Παύλος Μάτεσις, αλλά και γνωστοί συνθέτες (Μιχάλης Τερζής –δικό του το ωραίο proggy “Hey Charly”–, Λίνος Κόκοτος, Θωμάς Μπακαλάκος, Βασίλης Κουμπής) προσφέρουν ωραία κομμάτια. Δύο τα ανέφερα. Ακόμη τρία, η ελληνική εκδοχή του «Ποιος μπορεί» (σε στίχους Χρ. Βαλαβανίδη), το «Πέντε καράβια» των Κουμπή-Μάτεσι και κυρίως το «Ταξίδι», του αγνώστου προς εμένα Γιώργου Τσαλίκη (καμμία σχέση…). Μία δυναμική μπαλάντα με ακουστική κιθάρα, που σκίζει. «Ο Ταχυδρόμος της Νύχτας» [Δισκογραφικός Συνεταιρισμός Καλλιτεχνών Νο 9, 1984] εγκαινιάζει τη συνεργασία του Τάκη Βούη με τη συγγραφέα και στιχουργό Μάρω Βαμβουνάκη. Το άλμπουμ κινείται προς folk κατευθύνσεις, όπως αντιλαμβάνεται ο καθείς κοιτάζοντας τα όργανα στο οπισθόφυλλο (φλογέρα, μαντολίνο, λαούτο, τσέλο, κλασική κιθάρα κ.λπ.), ενώ και η στιχουργία αγγίζει πλέον ευρύτερα θέματα (σχέσεων κτλ.), δίχως να απεμπολείται όμως και το αγωνιστικό φρόνημα («Η μπαλάντα του καπιταλιστή»). Το «Νανούρισμα», το «Μικρό μαχαίρι», «Ο ταχυδρόμος της νύχτας» εντάσσονται μεταξύ των ωραιότερων τραγουδιών του Τάκη Βούη. Αλλά και η «Κιβωτός» [Polydor 831965-1, 1987] είναι ένα άλμπουμ που εντάσσεται στο κλίμα της εποχής και στιχουργικώς (Μάρω Βαμβουνάκη) και ενορχηστρωτικώς (Θανάσης Μπίκος, Αντώνης Γούναρης, Αντώνης Τεκτονίδης). Υπάρχει προγραμματισμός, ακόμη και drum machine(!) και φυσικά όλα τα κλασικά όργανα (κιθάρες, μπάσο, πλήκτρα, ντραμς, μα και φυσαρμόνικα). Οι εκπλήξεις, εδώ, αφορούν στις μελωδίες του Βούη, με πρώτη και καλύτερη εκείνη από το «Κόκκινο φεγγάρι»· ένα υψηλού επιπέδου ερωτικό άσμα, το οποίον ο Βούης θα τα ξαναηχογραφήσει 20 χρόνια αργότερα με την Emilia Ottaviano. Ο Βαγγέλης Παυλίδης ξανά στο εξώφυλλο, αυτή τη φορά σ’ ένα έγχρωμο σκίτσο.
Υπάρχουν κι άλλοι δίσκοι του Τάκη Βούη. Κάποιους δεν τους έχω ακούσει, όπως το “Live at Zorba’s/ Rodos” (1984), το «Τι Καλά που Θάτανε…» [Lyra, 1992], το «Πατώντας σε Δύο Βάρκες» (1996).
Πιάνω πάλι επαφή με το «Έρωτας στην Πόλη… με μια κιθάρα» [Lyra, 2001], στο οποίο συμμετείχαν οι Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Σωκράτης Μάλαμας και Βασίλης Καζούλλης. Οι στίχοι ήταν και πάλι της Μάρως Βαμβουνάκη, ενώ κιθάρα έπαιζε ο Γιάννης Γιακουμάκης. Η «Χαμένη Αλίκη», δεν είναι απλώς ένα ακόμη ξεχωριστό τραγούδι του Τάκη Βούη (η φωτογραφία πιο κάτω είναι του Παναγιώτη Μουλινού), αλλά κι ένα από τα καλύτερα που έχει τραγουδήσει ποτέ ο Σωκράτης Μάλαμας. Πέρασαν 6-7 χρόνια, για να φθάσουμε στο επόμενο και πιο πρόσφατο άλμπουμ του ρόδιου τραγουδοποιού, το «Θησέας Που Επιστρέφει» [Polytropon].
Μέσα στα... λίγα 36 λεπτά που ταξιδεύει ο Θησέας, ο Βούης βρίσκει τον τρόπο, ώστε να παρουσιάσει ακόμη κάποια τραγούδια με νόημα. Πρώτο, το «Τα λόγια σου τ’ αλλιώτικα» με τον Γιάννη Κούτρα – ίσως ό,τι πιο σημαντικό έχει πει αυτός ο άνθρωπος από την εποχή τού «Πίσω Απ’ Τη Βιτρίνα» (1981) του Γιώργου Χατζηνάσιου. Έπειτα τα «Θησέας που επιστρέφει» και «Κατέβα βαλ’ τα κόκκινα» με τον Δημήτρη Ζερβουδάκη, καθώς και τα δύο τελευταία («Να σε πάρω και να φύγουμε», «Νανούρισμα») με τον ίδιον το συνθέτη. Υπάρχει ακόμη η έξοχη μελωδία του «κόκκινου φεγγαριού», εδώ στην ιταλική, ως “Frammenti”, με τη φωνή της Emilia Ottaviano (α’ εκτέλεση από τον ίδιον τον Τάκη Βούη στο άλμπουμ του «Κιβωτός», στην Polydor το 1987, υπενθυμίζω) και ακόμη ένα ωραίο, τίμιο ζεϊμπέκικο, της «Αλήθειας το μαχαίρι», με τον Μανώλη Μητσιά. Στίχους, ερωτικούς κατά βάση, δίχως σαλιαρίσματα (εννοείται) έχουν γράψει ξανά η Μάρω Βαμβουνάκη, αλλά και οι Στέργος Παπαποστόλου και Βασίλης Αναγνώστου, ενώ την ενορχήστρωση, που ανεβάζει τα τραγούδια κατά το ήμισυ, υπογράφει ο Γιάννης Γιακουμάκης.
Κι αυτό το comeback του Τάκη Βούη υπήρξε μεστό, ουσιαστικό και πάνω απ’ όλα, απολύτως συμβατό με τη μακρόχρονη πορεία του. Έτσι, πάντα, συνέβαινε.