HENRY DAVID THOREAU περί δικαίου και νομίμου

«Πρόθυμα θα συμφωνήσω με το απόφθεγμα ‘καλύτερη είναι η εξουσία που κυβερνά λιγότερο’, άρα θα πρέπει να το δω στην πράξη γρήγορα και συστηματικά. Υλοποιημένο καταλήγει στο εξής, το οποίο επίσης πιστεύω. Ότι ‘καλύτερη εξουσία είναι εκείνη που δεν κυβερνά καθόλου’, αφού όταν οι άνθρωποι θα είναι έτοιμοι γι’ αυτό, τέτοιο θα είναι το είδος διακυβέρνησης που θα’χουν. Η κυβέρνηση δεν είναι στην καλύτερη περίπτωση τίποτε άλλο από ένα πρόσφορο μέσο· αλλά οι περισσότερες κυβερνήσεις συχνά, και όλες κάποτε, είναι ανωφελείς.(…)
Αλλά για να μιλήσω πρακτικά και ως πολίτης – διαφορετικά απ’ όσους αποκαλούν τους εαυτούς τους μη-κυβερνητικούς –, εγώ ζητώ όχι μια μη-κυβέρνηση αμέσως, αλλά αμέσως μια καλύτερη κυβέρνηση. Ας αφήσουμε τον καθένα να μας πει ποια μορφή διακυβέρνησης θα προκαλούσε το σεβασμό του, και αυτό θα είναι ήδη ένα βήμα προς την κατάκτησή της.Τελικά, στην πράξη, ο λόγος για τον οποίο επιτρέπεται σε μια πλειοψηφία, όταν η εξουσία είναι στα χέρια του λαού – και για μακρό χρονικό διάστημα συνεχίζει αυτή να κυβερνά –, δεν είναι ότι δείχνει να κατέχει το σωστό, ούτε επειδή φαντάζει κάτι τέτοιο δικαιότερο στα μάτια της μειοψηφίας, αλλά επειδή είναι από φυσικής απόψεως η πιο δυνατή. Αλλά μία κυβέρνηση, στην οποία ρυθμιστής είναι σε κάθε περίπτωση η πλειοψηφία, δεν είναι δυνατό να στηρίζεται στη δικαιοσύνη, όσο πλατιά κι αν είναι η ερμηνεία που δίνει ο κόσμος σε αυτήν. Δεν υπάρχει κυβέρνηση όπου οι πλειοψηφίες ουσιαστικά να μην ορίζουν το λάθος και το σωστό, αλλά τι γίνεται με τη συνείδηση; Θα πρέπει άραγε ο πολίτης, έστω και για μια στιγμή ή στον ελάχιστο βαθμό, να εγκαταλείπει τη συνείδησή του στο νομοθέτη; Γιατί κάθε άνθρωπος να έχει τότε συνείδηση; Πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε πρώτα πρόσωπα με οντότητα και ύστερα υπήκοοι. Δεν είναι επιθυμητό να καλλιεργείται για το νόμο σεβασμός ίσος με εκείνον του δικαίου. Η μόνη υποχρέωση που έχω το δικαίωμα να εκπληρώνω, είναι το να πράττω, ανά πάσα στιγμή, αυτό που θεωρώ σωστό. Είναι αρκετά αληθινό αυτό που λέγεται, ότι μια συντεχνία δεν έχει συνείδηση, αλλά μια συντεχνία ευσυνείδητων ανθρώπων είναι μια συντεχνία με συνείδηση. Ο νόμος ουδέποτε έκανε τους ανθρώπους μήτε μια ιδέα δικαιότερους και, με τα μέσα που τους δίνει ο σεβασμός τους γι’ αυτόν (το νόμο), ακόμη και οι πιο καλοπροαίρετοι αναδεικνύονται καθημερινά σε φορείς της αδικίας».
Από το «Αντίσταση στην Πολιτική Εξουσία», εκδ. Ερατώ, Αθήνα 1996, μτφ. Κωνσταντίνα Παπαπετροπούλου