βιβλίo στο περίπτερο…

Το ότι τα περίπτερα έχουν εξελιχθεί σε δισκάδικα και βιβλιοπωλεία είναι γνωστό. Και κυριολεκτώ δηλαδή. Υπάρχουν περίπτερα που βρίσκεις ακόμη και βινύλια ή βιβλία του Bukowski… Σ’ ένα περίπτερο του Παγκρατίου, χθες, ντάλα μεσημέρι, με τη ζέστη δυνατή και καθώς βιαζόμουν επειδή είχα αγοράσει μπύρες που έπρεπε να μπουν στο ψυγείο, έπεσε το μάτι μου πάνω σ’ ένα βιβλίο που είχε τίτλο «Θα Ζήσω Ελεύθερο Πουλί»· αναφερόταν στον γνωστό συνθέτη Ζακ Ιακωβίδη και ήταν γραμμένο από τον Κώστα Παπασπήλιο. Η στάμπα στο εξώφυλλο «περιέχει CD δώρο» με οδήγησε να το ξεφυλλίσω απότομα (εξάλλου είχα αποφασίσει ήδη να το αγοράσω – η τιμή του ήταν 6,5 ευρώ), αν και το δισκάκι απουσίαζε από τη θήκη του. Ο περιπτεράς δεν φάνηκε να παραξενεύεται. «Ε, κάποιος θα το βούτηξε» μου είπε. «Να σου δώκω 5 ευρώ να το πάρω» του λέω; Tα ρέστα από τις μπύρες δηλαδή… «Άιντε δώκε μου» μού λέει. «Εξάλλου δεν πρόκειται να το αγοράσει άλλος».
Η αλήθεια είναι πως το βιβλίο αν και… καινούριας εσοδείας [εκδ. Εμπειρία Εκδοτική, Αθήνα 2011] ήταν ταλαιπωρημένο. Ζαρωμένο (μάλλον είχε φάει βροχή), με μαυρίλες στο εξώφυλλο, είχε μια φθορά τέλος πάντων… 20ετίας. Ο περιπτεράς φαίνεται πως το έμπαζε-το έβγαζε, του άλλαζε θέση, του μείωνε και την τιμή (καθότι υπήρχαν αυτοκόλλητα με τιμές το ένα πάνω στο άλλο), αλλά τίποτα… Εκείνο, εκεί, στα απούλητα.

Το βιβλίο αποτελείται από 62(!) μικρά κεφάλαια και 151 σελίδες. Μπορεί αυτό το στυλ να κάνει ευκολοδιάβαστο ένα σύγγραμμα, αλλά εμένα δεν μου αρέσει. Μου δημιουργεί μιαν αίσθηση προχειρότητας. Για αίσθηση μιλάω όχι για βεβαιότητα, παρότι από το βιβλίο δεν απουσίαζαν τα λάθη. Ας πούμε, στο κεφάλαιο «Που να ’ναι ο ίσκιος σου, Θεέ» διαβάζουμε ότι «τον επόμενο χρόνο (1970) διοργανώθηκε και η Γ Ολυμπιάδα, που έμελλε να είναι και η τελευταία» (όταν η τελευταία ήταν η 6η Ολυμπιάδα Τραγουδιού, το 1973) και πιο κάτω στο κεφάλαιο «Στη Βραζιλία με τη Δενάρδου» διαβάζουμε πως «το καλοκαίρι του 1971 ο Ζακ βρέθηκε στο Μαρακανά, τον πασίγνωστο ναό του ποδοσφαίρου». Ο Παπασπήλιος αναφέρεται, αν και δεν το λέει ξεκάθαρα, στο VI Festival Internacional da Canção του 1971, που διεξήχθη στο Rio de Janeiro στο Ginásio do Maracanãzinho (όπως μάς πληροφορεί το εξειδικευμένο βραζιλιάνικο blog http://is.gd/pqYU3H), ένα γήπεδο που δεν έχει καμμία σχέση με το Μαρακανά «τον πασίγνωστο ναό του ποδοσφαίρου» (είναι ένα γειτονικό «κλειστό» για μπάσκετ, βόλεϋ και εκδηλώσεις). Αφήνω δε το γεγονός πως για το βραζιλιάνικο blog δεν υπάρχει ελληνική συμμετοχή στον τελικό, ενώ για τον Παπασπήλιο η Κλειώ Δενάρδου διαγωνίστηκε στον τελικό με το τραγούδι του Ζακ Ιακωβίδη «Παλιά καμπάνα», κατακτώντας μάλιστα και το βραβείο κοινού. Αλλού, πάλι, στο κεφάλαιο «Μελίσματα στις 45 στροφές», αναφέρεται πως «Από τα μέσα της δεκαετίας του ’60 ο Φώτης Δήμας είδε πρόωρα να σβήνει το άστρο του. Παρότι ερμήνευε μοναδικά κι άλλους σημαντικούς συνθέτες, έπεσε θύμα του σταθερά ανερχόμενου έντεχνου λαϊκού τραγουδιού». Έχουμε δει όμως αλλού (http://diskoryxeion.blogspot.gr/2012/01/blog-post_18.html) πως άλλοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν τον Φώτη Δήμα μακρυά από το τραγούδι.

Παρά ταύτα δεν λέω πως το βιβλίο δεν αξίζει, ούτε μετάνιωσα (εννοείται) για την αγορά του. Είναι χρήσιμο, κυρίως γιατί δίνει αφορμές για περαιτέρω ψάξιμο. Ο Παπασπήλιος αναφέρεται σε αρκετές επιθεωρήσεις και μουσικές σάτιρες, στις οποίες έγραφε μουσικές ο Ζακ Ιακωβίδης και που έχουν ένα ευρύτερο νόημα (αποτελούν δε ξεχωριστά κεφάλαια στο βιβλίο). Αναφέρομαι στις «Μπόσα Νόβα» (1965), «Μπόνι και Κλάιντ αλά Ελληνικά» (1968), «Γιεγιέδες και μπουζούκια» (1968)…

Πάντως το πιο απρόσμενο κεφάλαιο τού «Θα Ζήσω Ελεύθερο Πουλί» (τίτλος δανεισμένος από το φερώνυμο τραγούδι των Ζακ Ιακωβίδη/Μιχάλη Γαβριηλίδη, που είπε ο Χρηστάκης) είναι το «Ο δάσκαλος Τανάγρας και ο μαθητής», που αναφέρεται στη γνωριμία τού συνθέτη με τον θρυλικό πνευματιστή (και άλλα τινά) Άγγελο Τανάγρα, κάπου προς τα μέσα του ’60 (αν υποθέτω σωστά από τη χρονική διαδοχή των κεφαλαίων). Γράφει ο Παπασπήλιος (η έμφαση δική μου):

«Όταν συναντήθηκε ο Ζακ μαζί του στα γραφεία της Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών, εντυπωσιάστηκε από την προσωπικότητά του. Το βλέμμα, η κίνηση και ο λόγος του παράξενου δασκάλου είχαν κάτι το απόκοσμο και το εντυπωσιακό.

– Με λένε Ιακωβίδη.

– Σας ξέρω από την ωραία μουσική σας.

Σύντομα ο Ζακ έγινε από τους καλύτερους μαθητές του. Κοντά του ξεκίνησε να εμβαθύνει στα άδυτα του μη ορατού κόσμου. Σιγά-σιγά άρχισε να αντιμετωπίζει και τη ζωή πιο ενορατικά.

– Έτσι που πάω, δάσκαλε, μέχρι ψυχεδελική μουσική θα γάφω».

«Θα γάφω». Δεν υπάρχει λάθος. Ο Ζακ Ιακωβίδης δεν προφέρει το «ρ» και ο Παπασπήλιος σε όλα τα λόγια του συνθέτη που παραθέτει στο βιβλίο του το αντικαθιστά όπου πρέπει με το «γ»!

Το κοντράστ δεν είναι καλό (χρυσά γράμματα σε βιολέ φόντο), προκειμένου να φαίνονται όπως πρέπει τα στοιχεία. Το 45άρι υπογράφει η Jack Iacovidis and his Dance Orchestra και πρέπει να κυκλοφόρησε γύρω στο 1960.

Τώρα, βεβαίως, ψυχεδελική μουσική δεν ξέρω αν έγραψε ποτέ ο Ιακωβίδης, ξέρω όμως πως έγραψε ένα από τα ωραιότερα latin 45άρια που κυκλοφόρησαν ποτέ στην Ελλάδα, το “Gonna get canned to night (cha-cha)/ Give me a light, baby (cha-cha)” [Odeon MSOG 48]. Το flip-side ήταν διασκευή στο γνωστό λαϊκό του Γεράσιμου Κλουβάτου «Άναψε το τσιγάρο»...