NORBERT STEIN όταν η… pata music συναντά την jazz

Έχω αναφερθεί κι άλλες φορές στο παρελθόν στον Norbert Stein, έναν γερμανό σαξοφωνίστα που εμπνεόμενος από τις παραδοξότητες της παταφυσικής, επιχειρεί να καταγράψει, από καιρού εις καιρόν, μία το ίδιο παράδοξη και ανορθόδοξη jazz· αν και, κατά το κοινώς λεχθέν, τίποτα στην jazz δεν μπορεί να λογιστεί ως ανορθόδοξο. Όπως είχα γράψει και παλαιότερα: «Μπορεί η Παταφυσική του Alfred Jary (1873-1907) να πρέσβευε ασυναρτησίες –π.χ. ότι κάθε συμβάν είναι εντελώς μοναδικό, καθοδηγούμενο από τους δικούς του ιδιαίτερους φυσικούς νόμους– όμως στάθηκε στο πλευρό του ντανταϊστικού και σουρεαλιστικού κινήματος, ή και του Θεάτρου του Παραλόγου, όσον αφορά σε μια ‘τρελή’ θεώρηση του επέκεινα. Ακόμη και ο Borges έγραψε αριστουργήματα της λογοτεχνίας του φανταστικού, επηρεασμένος από τις παλαβομάρες της». Με αυτό κατά βάση πορεύεται και ο Stein, έχοντας ηχογραφήσει έως σήμερα 21(!) προσωπικά CD, άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο… πατα-τζαζικά. Έχω γράψει, μάλιστα, για κάποια απ’ αυτά στο παρελθόν, όπως για το “Graffiti Suite” (2006), για το “Direct Speech” (2008) και για το “Silent Sitting Bulls” (2010). Τώρα, έχω στη διάθεσή μου το ακόμη πιο πρόσφατο CD του Norbert Stein, που έχει τίτλο “Pata on the Cadillac” [Pata Music, 2012] και το οποίο δείχνει, για ακόμη μία φορά, την αγάπη του γερμανού πνευστού για την μεσαίας έκτασης ορχήστρα. Ως μέλος οκτέτου κατεβαίνει στον στουντιακό στίβο ο Stein (Michael Heupel φλάουτα, Nicolao Valiensi ευφώνιο, Ryan Carniaux τρομπέτα, Georg Wissel άλτο σαξόφωνο, Albrecht Maurer βιολί, Joscha Oetz κοντραμπάσο, Christoph Haberer ντραμς), προσφέροντάς μας ένα 67λεπτο άλμπουμ – μία ηχητική περιπέτεια, ίσως όχι στο βαθμό της “Graffiti Suite”, αλλά πάντως έμπλεα αυθορμητισμού και ανατροπών.

Το άλμπουμ ανοίγει με το σύντομο στο χρόνο (2:22) “All is no thing”. Πρόκειται για μια δωματίου εισαγωγή, με εμφανές μελωδικό χάρισμα και με τα πνευστά να πρωταγωνιστούν (από την αρχή), όπως και σε ολόκληρο το άλμπουμ. Το “On the Cadillac” είναι περιπλεγμένο με… ζαππισμούς. Σ’ ένα πιο… κεντροευρωπαϊκό πλαίσιο, εν πάση περιπτώσει, και με τα όργανα (τρομπέτα, ευφώνιο) να βρίσκουν χώρο για δυναμικά soli, πριν το τελειωτικό… άναρχο κλείσιμο. Η στιβαρή πλατφόρμα που επιτυγχάνεται δια του μπάσου (καταιγισμός από νότες) και των ντραμς (με συνεχείς ρούλους) είναι το παν. Στο “Cat walk” εξελίσσεται ένα κάποιο bop σκηνικό, το οποίον ολοκληρώνεται θα έλεγα με την ωραία παρουσία του φλάουτου, αλλά και του βιολιού (αυτοσχεδιαστικό… διακεκομμένο σόλο). Το “In a man’s mind” είναι το μεγαλύτερο σε διάρκεια track του CD (10:10). Η free εισαγωγή, με τον Stein να εκμεταλλεύεται όλο το σώμα του τενόρου (απίθανο το σόλο με τις τάπες), η σεμνή μελωδική ανακωχή (με τρία και τέσσερα πνευστά να ευθυγραμμίζονται) και η συνεχόμενη όσο και μακροσκελής ελεύθερη κατάδυση, με το φλάουτο πρωταγωνιστή, είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά του κομματιού. Το πέμπτο κομμάτι που συμπληρώνει την πρώτη πλευρά, ας το πω έτσι, του CD έχει τίτλο “Drifting”. Πρόκειται περί μπαλάντας, με την τρομπέτα να μελωδεί, αλλά και με το rhythm section να υποσκάπτει το περιβάλλον, προκαλώντας απανωτά «γεμίσματα» απ’ όλα σχεδόν τα όργανα. Στιβαρή ρυθμική βάση, «ζαππικές» επαναλαμβανόμενες μελωδικές φράσεις (έξοχο σόλο στο ευφώνιο) και το... “Nondual action” να μοιάζει με κάποιο outtake από το “The Grand Wazoo”. Στο “The gap” πρωταγωνιστικό ρόλο έχει αρχικώς το βιολί, αλλά το κομμάτι είναι σκέτη περιπέτεια, αφού περνάει ακόμη και από balkan μονοπάτια. Παρομοίως και στο “Dinka mood” που χωρίζεται, θα έλεγα, σε δύο μέρη, ένα περισσότερο αφηγηματικό κι ένα ας το πω… ελαφρώς εικονοκλαστικό. Στο προτελευταίο “See you, Mara” το μπάσο έχει ακρογωνιαίο ρόλο. Πάνω του στηρίζεται όλο το κομμάτι. Οι ρυθμικές αλλαγές είναι συνεχείς, αλλά το free ξέσπασμα περί τη μέση είναι απογειωτικό. Το κλείσιμο με το “Roter mund, verrücktes fest” φέρνει τον Norbert Stein σε ρόλο πρώτο. Και το κομμάτι δηλαδή δεν είναι τίποτ’ άλλο από μία ακόμη απόπειρα στην προσπάθεια να επικοινωνήσουν η πρωτοπορία με την παράδοση.

Το “Pata on the Cadillac” είναι ηχογραφημένο στη Βόνη τον Ιούνιο του ’12, αλλά η έδρα της Pata Music είναι η Κολωνία. Στην Κολωνία, την περίοδο 1973-79 ξεκίνησε να σπουδάζει μουσική/ σαξόφωνο και ο Norbert Stein, ενώ από το 1978 έως το 1992 ο γερμανός μουσικός υπήρξε ενεργό μέλος της κολεκτίβας Initiative Koelner Jazzhaus. Περαιτέρω, ο Stein εμφανίστηκε σε άλμπουμ των LandesJugendJazzOrchester NRW, JazzHausBigband, Klaus Lenz Jazz & Rock Machine και Karlheinz Stockhausen (στο “Der Jahreslauf” του 1981), ενώ υπήρξε μέλος των Headband (1979-82), των Nonett (1981-83), των Boury (1982-84) –το άλμπουμ των οποίων “Für Herrn Keupert” από το 1984 δεν μπορώ να θυμηθώ πώς έφθασε στα χέρια μου, το έχω πάντως από τις αρχές του ’90–, των Koelner Saxophon Mafia (1984-87) και ορισμένων ακόμη. Όμως από το 1987 και το πρώτο… Pata άλμπουμ, όλα θα πάρουν μια διαφορετική τροπή. Την γνωστή.

Επαφή: www.patamusic.de