ΝΙΚΟΣ ΜΑΜΑΓΚΑΚΗΣ δύο «άγνωστα» EP

Στις αρχές της δεκαετίας του ’60 το ελληνικό τραγούδι όδευε προς μια διελκυστίνδα ανάμεσα στον «χατζιδακικό» και τον «θεοδωρακικό» τρόπο – αν και μέχρι το ’61 υπερτερούσε ποσοτικά ο «χατζιδακικός», καθότι η… ελαφρότης έδινε κι έπαιρνε μεταξύ των «συμμετοχών» που ακούγονταν στα τρία Φεστιβάλ Τραγουδιού του Ε.Ι.Ρ. (1959-1961) και ακολούθως στη συνέχειά τους, στο Φεστιβάλ Ελαφρού Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης. Παρότι ο Χατζιδάκις συμμετείχε με συνθέσεις του, κατακτώντας απανωτά βραβεία, και στα τρία εκείνα φεστιβάλ (στο τρίτο συμμετείχε και ο… ελαφρύς Θεοδωράκης, ο οποίος θα βραβευόταν, κι εκείνος, για την «Απαγωγή» του), φρόντιζε ταυτοχρόνως να διαχωρίζει τη θέση του (ο Χατζιδάκις) από το ελαφρύ στυλ, ηχογραφώντας και πιο προσωπικά έργα (τα οποία ερμήνευε συνήθως, για να μην πω πάντα, ο Γιώργος Μούτσιος). Η αλλαγή που θα επιφέρει ο Θεοδωράκης το 1958 με τους κύκλους λαϊκών τραγουδιών (διάβαζε «Επιτάφιος») «κατεβάζοντας» την ποίηση στο πλατύ κοινό –αν και δύο χρόνια αργότερα, το 1960, με την ερμηνεία του Μπιθικώτση και το μπουζούκι του Χιώτη, το έργο θ’ αποκτήσει την μορφή που θα καθορίσει ό,τι ονομάστηκε αργότερα «έντεχνο τραγούδι»–, δεν άφησε ασυγκίνητο κι έναν νέο συνθέτη από την Κρήτη (ήταν 32 ετών), τον Νίκο Μαμαγκάκη, ο οποίος αρχίζει να ηχογραφεί εκεί γύρω στο ’61 διαφόρους δίσκους 45 στροφών (με δύο ή τέσσερα τραγούδια), μελοποιώντας, άλλοτε περισσότερο «θεοδωρακικά» και άλλοτε περισσότερο «χατζιδακικά», ποικίλα ελληνικά ποιήματα (ποιήματα των Κωστή Παλαμά, Κώστα Καρυωτάκη, Μαρίας Πολυδούρη, Γιώργου Θέμελη, Τεύκρου Ανθία κ.ά.). Τα τραγούδια που προέκυπταν απέδιδαν γνωστοί ερμηνευτές της εποχής, όπως ο Γιάννης Βογιατζής («Ο Μιχαλιός» του Κ. Καρυωτάκη), ή η Λένα Παμέλα («Ω! χαμηλώστε αυτό το φως» της Μ. Πολυδούρη).

Δύο δίσκοι 45 στροφών, EP (με τέσσερα τραγούδια δηλαδή), που κυκλοφόρησαν το 1961 (μάλλον) είναι πολύ χαρακτηριστικοί του πρώιμου ύφους του Νίκου Μαμαγκάκη. Στον πρώτο, που έχει τίτλο… Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΝΑΡΙΔΗΣ σε 4 λαϊκά τραγούδια του ΝΙΚΟΥ ΜΑΜΑΓΚΑΚΗ [Fidelity 8038] ακούγονται τα «Αλαργινό καράβι (Κ. Καρυωτάκης), Δώδεκα χτύπησαν οι δείχτες (Γ. Θέμελης)/ Είναι μια πέτρα στην καρδιά (Γ. Θέμελης), Όταν μεθώ (Γ. Θέμελης)», ενώ στον δεύτερο που τιτλοφορείται… ΝΙΚΟΥ ΜΑΜΑΓΚΑΚΗ 4 ελληνικά τραγούδια με την ΓΙΟΒΑΝΝΑ [Fidelity 8915] περιλαμβάνονται «Ο τάφος (Κ. Παλαμάς) και το «Θαλασσάκι» (Ν. Μαμαγκάκης) στην πρώτη πλευρά, και τα «Ω! μη με βλέπετε που κλαίω» (Μ. Πολυδούρη) και «Μαντινάδες» (Ν. Μαμαγκάκης) στη δεύτερη.

Ακόμη και από τους τίτλους των EP είναι ολοφάνερη μια βασική διαφορά, αφού τα πρώτα κομμάτια περιγράφονται ως «λαϊκά» (αν και, προσωπικώς, θα τα χαρακτήριζα περισσότερο… ελαφρολαϊκά), ενώ τα δεύτερα ως απλώς «ελληνικά». Μία από τις καλές φωνές της εποχής, ο Μανώλης Καναρίδης (που είχε ήδη τραγουδήσει το «Όταν θα λάβης αυτό το γράμμα» των Ζαμπέτα-Μητσάκη) θα ανελάμβανε να μεταφέρει κάτι από την «θεοδωρακική» αύρα στα τέσσερα εκείνα κομμάτια, παρότι οι ενορχηστρώσεις του Μαμαγκάκη, αλλά και η φωνή του Καναρίδη ακουμπούσαν και στο ελαφρύ στυλ. Αντιθέτως, πιο σαφή ήταν τα πράγματα στα τέσσερα τραγούδια με την Γιοβάννα, αφού τόσο το ηχόχρωμα όσο και η έκταση της συγκεκριμένης φωνής έδιναν άλλη κατεύθυνση. Και οι μελοποιήσεις του Μαμαγκάκη, δηλαδή, ήταν πιο επιτυχείς. Το «Ω! μη με βλέπετε που κλαίω» για παράδειγμα ήταν, και είναι, ένα πράγματι ωραίο τραγούδι.