για τον MICK FARREN

Την 27η Ιουλίου, πριν λίγες ημέρες  δηλαδή, πέθανε ο Mick Farren (ήταν 70 ετών). Μουσικός, τραγουδοποιός, δημοσιογράφος και συγγραφέας, ο Farren συνδέθηκε με το βρετανικό underground στο δεύτερο μισό των sixties μέσω των Deviants, ένα από τα γκρουπ που καθόρισαν τη συγκεκριμένη μουσική (και όχι μόνο) σκηνή.

Πρέπει να ήταν προς τα τέλη του 1983, όταν είχα διαβάσει για πρώτη φορά κάτι σχετικό με τους Deviants σ’ ένα άρθρο του Νίκου Κοντογούρη στο ετήσιο Ποπ & Ροκ του ’83-’84, που είχε τίτλο Η Εξέλιξη του Βρετανικού Underground στη δεκαετία του ’60. Ο Κοντογούρης κατέγραφε πλείστα όσα γεγονότα της εποχής, ανάμεσά τους δε και τούτο: «Οι Deviants τραγούδαγαν “Let’s loot the supermarket” (ας “γδύσουμε” τα supermarket) και οι οπαδοί τους από κάτω απαντούσαν: “Γιατί να σταματήσουμε όμως εδώ;”». Μπορεί, βεβαίως, αυτή την ίδια παράγραφο, με... ακριβώς τα ίδια λόγια, να την ξαναδιάβασα λίγα χρόνια αργότερα, όταν έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο του Richard Neville Playpower [Paladin, London 1972, πρώτη έκδοση Jonathan Cape Ltd 1970] –έγραφε ο Neville: “The Deviants, a London rock group, sing ‘Let’s Loot the Supermarket’ and many fans ask ‘Why stop there?’”– όμως εκείνο το κείμενο του Κοντογούρη ήταν η αφορμή για να ψάξω όχι μόνον τους Deviants (που προέβαλλαν, ως γνήσια... αναρχοτέκνα, την απαλλοτρίωση των σουπερμάρκετ ήδη από το ’67-’68), αλλά και τους Purple Gang, και τους Nirvana του Alex Spyropoulos, και τους Tomorrow, ακόμη και τους Blossom Toes (που ποτέ δεν κατόρθωσα να τους ακούσω με όρεξη). Ήταν, ακόμη, η περίοδος των επανεκδόσεων των δίσκων του ’60, με την βρετανική Psycho να ξανατυπώνει το πρώτο LP των Deviants “Ptooff!” από το 1967 [Psycho 16, 1983] και μάλιστα με το ωραίο εξώφυλλο-poster, αλλά και το προσωπικό άλμπουμ του Mick Farren “Mona/ The Carnivorous Circus” [Psycho 20, 1984], που είχε πρωτοβγεί στην Transatlantic το 1970 κι ήταν εγκεκριμένο από τους… Hells Angels του Ανατολικού Λονδίνου.

Οι Βρετανοί Hells Angels ήταν γενικώς… καλά παιδιά, παρέχοντας προστασία σε αναρχο-underground εκδηλώσεις της εποχής, και κυρίως στο Phun City rock festival (24-26/7/1970) που είχε οργανώσει ο Farren –συμμετείχαν, όπως διαβάζω στην Wikipedia, οι MC5, Pretty Things, Kevin Ayers, Steve Took's Shagrat, Edgar Broughton Band, Mungo Jerry(!), Mighty Baby, Pink Fairies, αλλά και ο William Burroughs– όπως και στα free concerts στο Hyde Park (ίσως όχι στο περιώνυμο Stones in the Park, την 5/7/1969, με Rolling Stones, Third Ear Band, King Crimson, Screw, Alexis Korner, Family και Battered Ornaments, αλλά σ’ ένα επόμενο, την 20/9/1969, με Soft Machine, Deviants, Al Stewart, Quintessence και Edgar Broughton Band). Όπως διαβάζω και στο http://www.ukrockfestivals.com/hyde-park-9-20-69.html: «Οι Deviants εμφανίστηκαν με μαύρa δερμάτινα μπουφάν προσφέροντας ένα rock σετ που ‘έστειλε’ τον κόσμο, ιδιαίτερα τους Hells Angels. Υπήρχαν πολλές αναφορές στη μαριχουάνα και το LSD και ήταν προφανές πως… κάτι ήξερε κι η μπάντα, όπως και οι περισσότεροι από τους θεατές». 

Μία μυθιστορηματική εικόνα εκείνων των κονσέρτων παρουσίασε ο Mick Farren στο βιβλίο του The Tales of Willy’s Rats [Mayflower, London 1975], ένα απόσπασμα του οποίου δημοσιεύτηκε στο περιοδικό/fanzine του Νίκου Κοντογούρη Ψυχαγωγός (#7, Οκτώβριος 1989), σε μετάφραση Σπύρου Χυτήρη. Εκείνη την εποχή (1988-89) είχα βρει σε πειρατική unipak έκδοση τόσο το δεύτερο άλμπουμ των Deviants, που είχε τίτλο “Disposable” (είχε πρωτοβγεί σε ετικέτα Stable το 1968 και σ’ αυτό ακουγόταν το “Let’s loot the supermarket”), όσο και το τρίτο, την «Καλόγρια» (όπως το λέγαμε), που ήταν το ωραιότερο όλων (επανέκδοση στην Demon/Drop Out το 1988, πρώτη έκδοση στην Transatlantic το 1969). Θυμάμαι, μάλιστα, πως με το “Billy the Monster”, lead track στην «καλόγρια με το παγωτό», γινόταν χαμός στο στρατό…

Με το… απολελέ και τρελελέ σκάει μύτη και η πραγματεία του Mick Farren για Το Μαύρο Δερμάτινο Μπουφάν [Στύγα, Αθήνα 1991] και εξ όσων θυμάμαι είχα τρέξει αμέσως να την αγοράσω (το βιβλίο είχε κυκλοφορήσει για πρώτη φορά στην αγγλική το 1985). Οι εκδόσεις Στύγα ανήκαν στον Μάκη Μηλάτο (τον ξάδελφο τού συντάκτη τής Athens Voice με το ίδιο ονοματεπώνυμο), κατορθώνοντας να τυπώσουν μερικά βιβλιαράκια πριν βάλουν λουκέτο. Το Μαύρο Δερμάτινο Μπουφάν ήταν, σίγουρα, το πιο ενδιαφέρον (και η Αυτοκαταστροφική Φύση του Ροκ το πιο αδιάφορο). Ένα πολύ καλό βιβλίο, το οποίον όμως ατύχησε στη μετάφραση και την επιμέλεια. Ο Farren ασχολείται με την πορεία του μαύρου δερμάτινου μπουφάν μέσα στην pop κουλτούρα, κάνοντας από την αρχή σχεδόν την πιο σωστή παρατήρηση: «Λυπάμαι που πρέπει να το πω, αλλά οι Ναζί παίζουν δυστυχώς έναν κύριο ρόλο στην όλη ιστορία του μαύρου δερμάτινου τζάκετ». Από ’κει και πέρα… Κόκκινος Βαρόνος, Marlon Brando, Horst Buchholz, Gene Vincent και κάτι λίγο από Vince Taylor, Diana Rigg, Jim Morrison, punk κ.λπ, κ.λπ., μία πολύ ωραία λαϊκή καταγραφή της διαδρομής του ρούχου, που θα κόλλαγε γάντι, ως επίμετρο να πούμε, στην περισσότερο επιστημονική (σημειολογική) Υποκουλτούρα: Το νόημα του στυλ [Γνώση, Αθήνα 1981] του Dick Hebdige. Δυστυχώς, όμως, το ξαναλέω, το βιβλίο δεν προσέχθηκε. Υπάρχουν πολλά ορθογραφικά λάθη και πρόχειρες-κακές διατυπώσεις, που δεν δικαιολογούνται από το γεγονός της… πειραματικής έκδοσης (έτσι αναφέρεται στις πρώτες σελίδες). Τι σημαίνει… πειραματική έκδοση; Πειραματική μουσική ή πειραματικός κινηματογράφος το αντιλαμβάνομαι. Αλλά… πειραματική μετάφραση (άσε το έκδοση) αδυνατώ να το καταλάβω. Ή κάθεσαι και ασχολείσαι σοβαρά για να μεταφράσεις ένα βιβλίο, ή το παρατάς· σε τέτοια θέματα δεν νοούνται… πειραματισμοί.

Ξαναδιάβασα εν τάχει το βιβλίο (εκείνο που λέμε… διαγώνια ανάγνωση) και πρόσεξα ουκ ολίγα «μαργαριτάρια» τόσο της μεταφράστριας (Λίλιαν Μπρούζε), όσο και του επιμελητή (Μάκης Μηλάτος). Να μερικά (οι εμφάσεις δικές μου)…

Σελ.16. «Όταν ο Μπομπ Ντύλαν το 1956 αποφάσισε να παίξει ηλεκτρική κιθάρα, γλίστρησε ταυτόχρονα μέσα σ’ ένα μαύρο δερμάτινο μπουφάν». Δεν χρειάζεται σχολιασμός.

Σελ. 78. «Έφτασε πάνω στη σκηνή (σ.σ. ο Jim Morrison) με μούσι και γυαλιά ηλίου βαστώντας μια μικρή άσπρη λάμπα σαν να ήταν κάποιος σκοτεινός προ-Ραφαηλικός μεσσίας». Όλοι, φυσικά, έχουμε δει τη φωτογραφία του Morrison να τραγουδά κρατώντας στην αγκαλιά του ένα μικρό άσπρο αρνί. Προφανώς στο original κείμενο του Mick Farren γίνεται λόγος για lamb (αρνί) και όχι για… lamp (λάμπα).

Σελ. 103. «Κάθε (σ.σ. πανκ) συγκρότημα μέσα σ’ ένα γκαράζ με τρεις χορδές και δυο γιαπωνέζικες κιθάρες ήταν εξίσου καλό με τους Λεντ Ζέππελιν». Εδώ συγχέονται οι χορδές (strings) με τα ακόρντα (chords), ασχέτως αν μιλάμε για (τρία) ακόρντα που παίζονται σε τρεις χορδές.

Σελ.132. «Δε Γουάιλντ Ουάν. Πασίγνωστη κινηματογραφική ταινία του 1953(…) στην Ελλάδα προβλήθηκε με τον τίτλο Η Άγρια Συμμορία». Όλοι ξέρουμε πως το The Wild One, είναι Ο Ατίθασος. The Wild Bunch (Η Άγρια Συμμορία) είναι η ταινία του Sam Peckinpah.

Σελ. 138. «Τεντς. Υποκοριστικό της έκφρασης Τέντυ Μπόυς.(…) Το φαινόμενο εμφανίστηκε (καθυστερημένα όπως πάντα) και στην Ελλάδα και για την αντιμετώπισή του ψηφίστηκε ειδικός νόμος (ο περιβόητος 2000)». Φυσικά μιλάμε για τον Νόμο 4000, του 1958-59, που δεν ήταν καθόλου... καθυστερημένος.

Όπου βρείτε το Μαύρο Δερμάτινο Μπουφάν του Mick Farren αγοράστε το. Εγώ λέω πως αξίζει να διαβαστεί παρ’ όλα τα γλωσσικά, γραμματικά, μεταφραστικά και επεξηγηματικά προβλήματά του.