MAY ROOSEVELT μουσική σε ποίηση Ντίνου Χριστιανόπουλου

Το… αιώνιο ερώτημα (και όχι… παράπονο) παραμένει. Τι σχέση μπορεί να έχει η ποίηση (όταν δεν είναι μελοποιημένη) με τη μουσική; Τι σημαίνει, δηλαδή, απαγγελία ποίησης με συνοδεία μουσικής; Και κυρίως τι σημαίνει «μουσική σε ποίηση…», όταν η ποίηση παύει να υφίσταται; Πώς είναι δυνατόν ένα ποίημα, η απαγγελία του οποίου διαρκεί ολίγα δευτερόλεπτα, να επενδύεται με μουσικές τεσσάρων και πλέον λεπτών; Υπάρχουν, τέλος πάντων, κάποιοι κανόνες που να διατρέχουν μια τέτοια σχέση; Ποιες είναι οι δυνάμεις συνάφειας ανάμεσα στη μουσική και σε μια ποίηση που γράφεται ερήμην της μουσικής και των κανόνων της (ή της ανατροπής των κανόνων της); Για την επικοινωνία beat ποίησης και jazz π.χ. έχει χυθεί πολύ μελάνι – και όσον αφορά στην περίπτωση του Jack Kerouac, και άλλων ενδεχομένως, έχουν διατυπωθεί ικανοποιητικότατες προσεγγίσεις-απαντήσεις. Για πλείστες άλλες, όμως, περιπτώσεις απαγγελίας ποίησης και μουσικής τα ερωτήματα παραμένουν· και πάντα θα παραμένουν, και διαρκώς θα τίθενται σε νέα… διαβούλευση.

Είναι γνωστή σε όλους η ποίηση του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Είναι γνωστός ο λιτός, αφαιρετικός, σχεδόν επιγραμματικός χαρακτήρας της. Επίσης είναι γνωστή και η θεματολογία τoυ συγκεκριμένου ποιητή, ή ακόμη και το ειρωνικό-χλευαστικό ύφος του (όταν είναι τέτοιο). Γνωστή είναι επίσης η σχέση του Χριστιανόπουλου με τις λαϊκές μουσικές, και κυρίως η αγάπη και το πάθος του για την τραγουδοποιία του Τσιτσάνη· κάτι, εν πάση περιπτώσει, που θα πρέπει να το έχουμε διαρκώς υπ’ όψιν μας. Ο Τσιτσάνης, καθώς και άλλα τινά –άλλες εκφάνσεις της λαϊκής Θεσσαλονίκης του ’40 και του ’50 (κυρίως) εννοώ–, συναποτελούν έναν κώδικα, μία γραμμή, η οποία στοιχειώνει την ποίηση του Χριστιανόπουλου (έτσι φρονώ). Σε ποιο βαθμό, λοιπόν, μπορεί μία ενδεχόμενη μουσική επένδυση να τα υπερβεί όλα τούτα ή ακόμη και να τα παραβλέψει;

Το άλμπουμ της May Roosevelt «Μουσική σε Ποίηση Ντίνου Χριστιανόπουλου» [IANOS, 2013] τοποθετεί την εν λόγω ποίηση, σ’ ένα άλλο, σ’ ένα εντελώς διαφορετικό βάθρο. Και η αλήθεια είναι πως η αντίστιξη ανάμεσα στον λόγο αυτόν καθ’ αυτόν –αλλά και στον λόγο έτσι όπως απαγγέλλεται από τον ίδιον τον ποιητή– και τη μουσική είναι και σαφής και υπαρκτή· όσο και αν η συνθέτιδα (συντοπίτισσα του Χριστιανόπουλου να υπενθυμίσω), έχει τον τρόπο να υπερβαίνει τους σκοπέλους. Βασικά, τα όργανα που χρησιμοποιούνται για την επένδυση των στίχων είναι το πιάνο και η θερεμίνη – για να μην πω κυρίως το πιάνο. Και το λέω τούτο υπό την έννοια πως σε επτά από τις δέκα συνοδείες, ήτοι στα ποιήματα «Βγάλε τη στολή σου», «Όταν σε περιμένω», «Στάξε μου το σάλιο σου», «Το έγκλημα της μοναξιάς», «Ρήμαγμα», «Καινούριο χιόνι πέφτει», καθώς και στο... αχώνευτο τετράστιχο «Καημένε Μακρυγιάννη να ’ξερες/ γιατί το τζάκισες το χέρι σου/ το τζάκισες για να χορεύουν σέικ/ τα κωλόπαιδα» το πιάνο είναι εκείνο που έχει τα πρωτεία στην «ένδυση» της φωνής του ποιητή, για ν’ ακολουθήσει η θερεμίνη (μαζί με το πιάνο) στον απομένοντα (πέραν του λόγου) χρόνο. Είναι οπωσδήποτε μία αποδεκτή «λύση» το πιάνο, κυρίως γιατί ακολουθεί τον λόγο του ποιητή, άγεται και διαμορφώνεται συχνά από την προσωδία του. Απεναντίας, στο δεύτερο μέρος (ας το πω έτσι) των μελοποιήσεων, εκεί όπου ο λόγος δεν υπάρχει, με την μουσική να παίρνει αφορμή από εκείνον αναπτυσσόμενη ερήμην του (ή, έστω, με την αύρα του), η May Roosevelt δείχνει για μιαν ακόμη φορά πως γνωρίζει να χειρίζεται τους «όγκους» της θερεμίνης, δημιουργώντας αυτοδύναμα downtempo περιβάλλοντα

Πάντως, αν είναι αλήθεια πως η θεσσαλονικιά μουσικός συγκινήθηκε από την ποίηση, όπως και από τη γενικότερη κοσμοθεωρία του Ντίνου Χριστιανόπουλου (πώς αλλιώς θα προέβαινε σε μια τέτοια κίνηση;), τότε θα πρέπει να είναι άλλο τόσο αλήθεια το γεγονός πως, στον ίδιο βαθμό ή και περισσότερο, πρέπει να συγκινήθηκε και ο Χριστιανόπουλος από τo πιάνο και ιδίως από τη θερεμίνη της. Και αυτό ακριβώς είναι, για μένα, το απροσδόκητο.

Επαφή: www.ianos.gr