Οι Arbete & Fritids (ή Arbete och Fritid ή Arbete & Ftitid όπως υπέγραφαν τα πιο πολλά τους άλμπουμ) υπήρξαν ένα από τα καλύτερα σουηδικά συγκροτήματα της δεκαετίας του ’70. Ηχογράφησαν εξαιρετικούς δίσκους, με ξεκάθαρο προοδευτικό προφίλ (συνέπεσαν με την άνθηση της σοσιαλδημοκρατίας επί πρωθυπουργίας Olof Palme στο διάστημα 1969-1976), οικοδομώντας έναν ήχο μοναδικό, ανακατεύοντας rock, jazz, ethnic και avant-garde στοιχεία με εντελώς προσωπικό τρόπο. Ελπίζω κάποια στιγμή να βρω το χρόνο, ώστε να γράψω περισσότερα… καθότι, εδώ, θέλω να επικεντρωθώ μόνο σε κάτι…
Όταν άκουσα, για πρώτη φορά, το 1997, το δεύτερο άλμπουμ τους, που είχε τον σαφή τίτλο “andra lp” (δεύτερο LP δηλαδή) ηχογραφημένο για την Sonet [SLP-2526] το 1971, δεν πίστευα στ’ αυτιά μου. Ήταν ο τρόπος με τον οποίον έπαιζαν οι Σουηδοί, ανακαλώντας στη μνήμη μου συγκροτήματα που παρακολουθούσα εκείνη την εποχή (στα late 90s) όπως ήταν οι Mode Plagal ας πούμε ή οι Pachora (λίγο αργότερα), προτείνοντας έναν progressive, ethnic ήχο (όταν ήταν ethnic), που δεν σχετιζόταν επ’ ουδενί μ’ εκείνον των Αμερικανών Kaleidoscope φερ’ ειπείν – ή και άλλων υπερατλαντικών σχημάτων, που είχαν βεβαίως προϋπάρξει εντός αυτού του πλαισίου τού ethnic ανακατώματος. Τέλος πάντων. Για όλα υπάρχουν εξηγήσεις.
Οι Arbete och Fritid, όπως και πάμπολλα άλλα σκανδιναυικά συγκροτήματα της περιόδου, αφομοίωσαν με τρόπο δημιουργικό (και) τον ήχο των μεταναστών από τα Βαλκάνια (τ.Γιουγκοσλάβοι, Έλληνες και Τούρκοι βασικά), που κατέκλυζαν τη χώρα, ως εργατικό δυναμικό, στη δεκαετία του ’60, εντάσσοντας αυτόν τον ήχο στις μουσικές τους – όταν δεν διασκεύαζαν, φυσικά, αυτούσια θέματα βαλκανικά ή και ανατολικο-ευρωπαϊκά. Πιο χαρακτηριστικό άλμπουμ τους σ’ αυτό το στυλ υπήρξε το “Arbete och Fritid” [MNW 39 P, 1973], στο οποίο καταπιάστηκαν με τουρκικούς (“Elâzig-dans”), βουλγαρικούς (“Dagen lider”) και λιθουανικούς σκοπούς (“The european way”), ενώ και στο “andra lp” (που εμάς μας ενδιαφέρει περισσότερο) μπήκε ένα κομμάτι, που είχε τίτλο “Två grekiska låtar”, «Δύο ελληνικά τραγούδια» δηλαδή…
Ρίχνοντας μια ματιά στο δίκτυο παρατήρησα πως ελάχιστοι μένουν, λίγο παραπάνω, σ’ αυτό το track· κι αυτοί είναι κυρίως Σουηδοί, οι οποίοι, το 1980, συμπεριέλαβαν το κομμάτι και στη συλλογή “Music in Sweden 7/ Alternative instrumental music” [Caprice CAP 1163], μαζί με συνθέσεις των Kebnekaise, Fläsket Brinner, Samla Mammas Manna, Archimedes Badkar (όχι το “Tzivaeri”...), Ramlösa Kvällar κ.ά. Ακόμη και το Mutant Sounds (από το οποίο κατεβάζεις ολάκερο το άλμπουμ) δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία στο κομμάτι (απλώς το αναφέρει). Σε κανέναν δηλαδή δεν έκαναν εντύπωση οι εναρμονίσεις των μελωδιών στην «Καραγκούνα» και εν συνεχεία στον «Πηδηχτό» (μετά το 5:20), που ηχούν (τουλάχιστον στα δικά μου αυτιά) εντελώς αυτόνομα, έτη μπροστά απ’ την εποχή τους.
Τι άλλο; Arbete & Fritids το 1971 ήταν οι: Bengt Berger ντραμς, κρουστά, Torsten Eckerman τρομπέτα, Ove Karlsson μπάσο, Roland Keijser τενόρο, κλαρινέτο, φλάουτο, πιάνο και Kjell Westling βιολί, πιάνο, κιθάρες, σαξόφωνα.
Όταν άκουσα, για πρώτη φορά, το 1997, το δεύτερο άλμπουμ τους, που είχε τον σαφή τίτλο “andra lp” (δεύτερο LP δηλαδή) ηχογραφημένο για την Sonet [SLP-2526] το 1971, δεν πίστευα στ’ αυτιά μου. Ήταν ο τρόπος με τον οποίον έπαιζαν οι Σουηδοί, ανακαλώντας στη μνήμη μου συγκροτήματα που παρακολουθούσα εκείνη την εποχή (στα late 90s) όπως ήταν οι Mode Plagal ας πούμε ή οι Pachora (λίγο αργότερα), προτείνοντας έναν progressive, ethnic ήχο (όταν ήταν ethnic), που δεν σχετιζόταν επ’ ουδενί μ’ εκείνον των Αμερικανών Kaleidoscope φερ’ ειπείν – ή και άλλων υπερατλαντικών σχημάτων, που είχαν βεβαίως προϋπάρξει εντός αυτού του πλαισίου τού ethnic ανακατώματος. Τέλος πάντων. Για όλα υπάρχουν εξηγήσεις.Οι Arbete och Fritid, όπως και πάμπολλα άλλα σκανδιναυικά συγκροτήματα της περιόδου, αφομοίωσαν με τρόπο δημιουργικό (και) τον ήχο των μεταναστών από τα Βαλκάνια (τ.Γιουγκοσλάβοι, Έλληνες και Τούρκοι βασικά), που κατέκλυζαν τη χώρα, ως εργατικό δυναμικό, στη δεκαετία του ’60, εντάσσοντας αυτόν τον ήχο στις μουσικές τους – όταν δεν διασκεύαζαν, φυσικά, αυτούσια θέματα βαλκανικά ή και ανατολικο-ευρωπαϊκά. Πιο χαρακτηριστικό άλμπουμ τους σ’ αυτό το στυλ υπήρξε το “Arbete och Fritid” [MNW 39 P, 1973], στο οποίο καταπιάστηκαν με τουρκικούς (“Elâzig-dans”), βουλγαρικούς (“Dagen lider”) και λιθουανικούς σκοπούς (“The european way”), ενώ και στο “andra lp” (που εμάς μας ενδιαφέρει περισσότερο) μπήκε ένα κομμάτι, που είχε τίτλο “Två grekiska låtar”, «Δύο ελληνικά τραγούδια» δηλαδή…
Ρίχνοντας μια ματιά στο δίκτυο παρατήρησα πως ελάχιστοι μένουν, λίγο παραπάνω, σ’ αυτό το track· κι αυτοί είναι κυρίως Σουηδοί, οι οποίοι, το 1980, συμπεριέλαβαν το κομμάτι και στη συλλογή “Music in Sweden 7/ Alternative instrumental music” [Caprice CAP 1163], μαζί με συνθέσεις των Kebnekaise, Fläsket Brinner, Samla Mammas Manna, Archimedes Badkar (όχι το “Tzivaeri”...), Ramlösa Kvällar κ.ά. Ακόμη και το Mutant Sounds (από το οποίο κατεβάζεις ολάκερο το άλμπουμ) δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία στο κομμάτι (απλώς το αναφέρει). Σε κανέναν δηλαδή δεν έκαναν εντύπωση οι εναρμονίσεις των μελωδιών στην «Καραγκούνα» και εν συνεχεία στον «Πηδηχτό» (μετά το 5:20), που ηχούν (τουλάχιστον στα δικά μου αυτιά) εντελώς αυτόνομα, έτη μπροστά απ’ την εποχή τους.
Τι άλλο; Arbete & Fritids το 1971 ήταν οι: Bengt Berger ντραμς, κρουστά, Torsten Eckerman τρομπέτα, Ove Karlsson μπάσο, Roland Keijser τενόρο, κλαρινέτο, φλάουτο, πιάνο και Kjell Westling βιολί, πιάνο, κιθάρες, σαξόφωνα. 
Μιλάμε για κορυφαίο σύνολο. Πολύ μπροστά από την εποχή του όπως πολύ σωστά έγραψες.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚάποτε είχα πέσει μπροστά σ’ ένα από τα τελευταία τους άλμπουμ – μπορεί και το τελευταίο – το “Håll Andan” από το 1979. Ξέρεις, άμα έχεις ακούσει τα παλαιότερα LP από ένα γκρουπ πολλές φορές λες «άσε, να πάρω κάτι άλλο καλύτερα, αφού από αυτούς έχω». Τελικώς, δεν είχα βρει κάτι άλλο κι «αναγκάστηκα» (ευτυχώς!) ν’ αγοράσω ένα ακόμη άλμπουμ των Arbete & Fritid. Όταν πήγα σπίτι και το άκουσα δεν πίστευα στ’ αυτιά μου. Εξωφρενικός δίσκος – μέχρι punk παίζουν στο “Jag föddes en dag” – ποτισμένος από ένα γνήσιο αναρχικό πνεύμα, το οποίο δεν διαπερνά μόνο τις μουσικές, αλλά και τους στίχους· τα χώνουν στις ρυπογόνες βιομηχανίες, στον ανταγωνισμό των πυρηνικών, στην υστερία του κέρδους! Και να σκεφθείς πως από την πρώτη line-up του γκρουπ είχε μείνει μόνον ο μπασίστας Ove Karlsson. ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ. Το “Håll Andan” είναι ίσως ο κορυφαίος τους δίσκος. Θα τον αποκαλούσα συγκλονιστικό. Επειδή τον ξανάκουσα τώρα το λέω.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπό το συγκεκριμένο εξαίρετο album λατρεύω ιδιαίτερα το "Kalvdans". Πάντα οι Arbete och Fritid φρόντιζαν σε κάθε album να ξαναανακαλύπτουν τον εαυτό τους. Γιατί, μήπως (το κατοπινό και αυτό) προτελευταίο "Se Upp För Livet", όπου πρωτοενέταξαν punk στοιχεία, δεν είναι μοναδικό; 9 albums, το καθένα είναι διαφορετικό από το προηγούμενο και τους θεωρώ από τα κορυφαία εθνολογικά με την ευρεία έννοια, σύνολα διεθνώς.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠράγματι, εξαιρετικό συγκρότημα. Μήπως ξέρετε πώς λέγεται το παραδοσιακό που έχουν διασκευάσει ως "Finsk sorgmarsch"; Γνωστή μελωδία, αλλά έχει κολλήσει το μυαλό μου. Ευχαριστώ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΦινλανδικό εμβατήριο είναι, νομίζω.
Διαγραφή