ÖZDEMİR ERDOĞAN… οθωμανικό συρτό

Οι Τούρκοι νοιώθουν πολύ κοντά τους την ελληνική λαϊκή μουσική, είναι γνωστό αυτό. Ήδη από τα χρόνια του ’60 τραγούδια του Καζαντζίδη, του Μενιδιάτη, του Αγγελόπουλου, του Γαβαλά μεταφράζονταν στην τουρκική και ερμηνεύονταν από τα δικά τους ανάλογα αστέρια. Για ένα απ’ αυτά τα αθάνατα ελληνικά λαϊκά γίνεται εδώ κουβέντα. Πρόκειται για το “Duyduk duymadιk demeyin” που δεν είναι άλλο από το κλασικό συρτό «Έφυγε, έφυγε» των Βασίλη Βασιλειάδη-Πυθαγόρα, που είχε πρωτοπεί ο Στέλιος Καζαντζίδης το 1966 (δεύτερη φωνή η Λίτσα Διαμάντη), και που έγινε τρανή επιτυχία στην Τουρκία, τρία χρόνια αργότερα, με τον Özdemir Erdoğan.

Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη το 1940, ο Erdoğan γνώρισε μεγάλη φήμη στα τέλη του ’60 και κυρίως στη δεκαετία του ’70, ηχογραφώντας πολυάριθμα singles και LP, ανακατεύοντας δυτικά (jazz, rock, soul-funk) και τοπικά στοιχεία, προτείνοντας και αυτός (ιδίως με το παίξιμό του στην κιθάρα) το γνωστό μας anadolu pop ιδίωμα. Πριν επικεντρωθώ στο τραγούδι και το 45άρι “Duyduk duymadιk demeyin/ Uzaklasma benden öyle” [EMI/ Sahibinin Sesi 45-AXAS 3375, 1969], ας πω ακόμη (διευρύνοντας τις… ελληνικές σχέσεις τού Τούρκου) πως ο Erdogan είχε στείλει τη σύνθεσή του “Gurbet” (Ξενητειά) να διαγωνιστεί στην 5η Ολυμπιάδα Τραγουδιού στο Παναθηναϊκό Στάδιο (7-9/7/1972) με ερμηνεύτρια τη σύζυγό του Ayşen Erdoğan. Το τραγούδι δεν διακρίθηκε, αλλά πέρασε στη δισκογραφία ερμηνευμένο από τον ίδιο στο 45άρι “Gurbet/ El ele” [Yonca, 1972]· το “El ele” ήταν το “Jesahel” των Ιταλών Delirium, που είχαν πει στην Ελλάδα και οι Daltons.

Το ζεύγος Erdoğan μπροστά από τον Άγνωστο Στρατιώτη...

Αν κάτι εντυπωσιάζει στην τουρκική εκτέλεση τού «Έφυγε, έφυγε» τούτο είναι η ενορχήστρωση του μπασίστα τής Özdemir Erdoğan Orkestrasi, του Günnur Perin. Κυρίως η χρήση του σαζ και του πνευστού (που μοιράζονται τη μελωδία) η οξύτητα του οποίου μοιάζει μ’ εκείνη του τενόρου (δεν παίρνω όρκο ότι είναι – πάντως το παίξιμο είναι εντυπωσιακό). Όπως εντυπωσιακό είναι και το hammond τού Ugur Dikmen που παίζει καθ’ όλη τη διάρκεια, αλλά χρειάζεται να στήσεις αυτί για να τ’ ακούσεις. Από την άλλη ο Erdoğan μπορεί να μην είναι Καζαντζίδης, αλλά το τραγούδι το υποστηρίζει με άνεση.

Εκείνο που πρέπει να πω για το “Duyduk duymadιk demeyin” είναι πως έγινε χρυσός δίσκος και πως, μέχρι και τα πρώτα χρόνια του ’70, είχε γνωρίσει απανωτές διασκευές και μάλιστα με τρεις(!) τουλάχιστον διαφορετικούς τίτλους/στίχους. Ως “O gitti” το είχε πει η Nermin Candan (είναι η… ψυχεδελική version) και ως “Nereye” η Ayla Dikmen. Ακόμη, με τους πρώτους στίχους του top τούρκου στιχουργού Sezen Cumhur Önal το τραγούδησαν η Türkan Soray, η Nesrin Sipahi και πριν από μια δεκαετία (2002) η Hande Yener (κορυφαία σημερινή pop icon της γείτονος). Αναφερόμαστε δηλαδή σ’ ένα ελληνικό τραγούδι με απίστευτη εμπορική πορεία στην Τουρκία. Εννοείται, δε, πως τα ακόμη πιο πρόσφατα χρόνια το έχουν περιλάβει και DJs (DJ Senol)…

Ας πω, όμως, λίγα λόγια και για το flip-side, το “Uzaklasma benden öyle”, που είναι και αυτό διασκευή· πρόκειται για το “The harem” των Dorothy Hodas/ Mack Wolfson/ Eddie Cooper, με πρόσθετους τουρκικούς στίχους του Sezen Cumhur Önal και ερμηνεία-ενορχήστρωση από τον Özdemir Erdoğan. Το τραγούδι είναι αμερικανική σύνθεση και πρέπει να το είχαν αποδώσει για πρώτη φορά οι Don Costa and His Orchestra σ’ ένα 45άρι της Columbia, το 1963. Πρόκειται για ένα ψευτο-ανατολίτικο ορχηστρικό, που πέρασε στο διεθνές ρεπερτόριο (το απέδωσε την ίδια περίοδο ο Mr.Acker Bilk, οι Ολλανδοί Explosions και διάφοροι άλλοι) και που κάποια στιγμή πρέπει να έπεσε και στ’ αυτιά του Erdogan, ο οποίος, όλως περιέργως, πιο πολύ το τζαζ-ποποιεί, παρά το οριενταλίζει.