OI ROLLING STONES ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΟΥ ’67 μη βαρούτε όλοι μαζί ρε…

Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί κάθε τρεις και λίγο γράφουμε και ξαναγράφουμε για την εμφάνιση των Rolling Stones στην Αθήνα του ’67, δίχως να προσθέτουμε τίποτα καινούριο. Και καλά, όταν υπάρχει κάποια πρόδηλη αφορμή (μουσικής φύσεως βασικά), όταν όμως δεν υπάρχει τότε πώς αιτιολογείται; Τι είδους κόλλημα είναι αυτό; Μήπως επειδή η εν λόγω συναυλία τυγχάνει… εμβληματική; (Σας ζητώ συγγνώμη επειδή θα χρησιμοποιήσω δις αυτή την ηλίθια λέξη). Και για την άλλη… εμβληματική συναυλία του ’67, γιατί δεν μιλάει κανείς ποτέ; Γιατί ποτέ δεν γράφουμε για την παρουσία του κορυφαίου Stan Getz στο Λυκαβηττό, τον Ιούλιο του ’67; Όλα εγώ θα τα κάνω; Γιατί δεν αναδημοσιεύονται φωτογραφίες του Getz (με Chick Corea, Walter Booker και Roy Haynes – γκρουπάρα) από το λόφο ή από την Βιβλιοθήκη Αδριανού; Ζούμε σε έθνος ανάδελφων ροκάδων απ’ ό,τι φαίνεται και, δυστυχώς, δεν το έχω πάρει ακόμη χαμπάρι…

η αφίσα της συναυλίας - αρχείο Νεκτάριου Παπαδημητρίου

Στη χθεσινή LiFO (#333, 28/3/2013) o Γιάννης Πετρίδης ξαναθυμάται τους Stones της Λεωφόρου με αφορμή το αφιέρωμα του περιοδικού υπό τον τίτλο «Αθήνα, Ιστορία μιας πόλης». Και τι γράφει; Τα εξής (οι εμφάσεις πάντα δικές μου): «Το στάδιο το βράδυ ήταν σχεδόν γεμάτο. Πρώτα βγήκαν κάποια ελληνικά συγκροτήματα (Loubogg, MGC, Idols, Τάσος Παπασταμάτης, Δάκης και We Five). Θυμάμαι ότι έτρεχα από δω και από κει προσπαθώντας να βρω άκρη για να μπω στα παρασκήνια. Κάποια στιγμή βγήκαν οι Stones. Πρέπει να έπαιξαν περίπου μισή ώρα. Απ’ όσα έχει συγκρατήσει η μνήμη μου, ο Τζάγκερ πλησίασε προς την κερκίδα που κάθονταν συνήθως οι φανατικοί φίλοι του Παναθηναϊκού (Θύρα 13). Εκεί δημιουργήθηκε μια αναστάτωση, στο πλαίσιο πάντα μιας συναυλίας. Δηλαδή σήμερα δεν θα μας έκανε εντύπωση. Πριν παίξουν το ‘Satisfaction’, ο μάνατζερ της μπάντας άρχισε να πετάει στο κοινό κόκκινα τριαντάφυλλα. Αυτό εκνεύρισε κάποιους αστυνομικούς, που έσπασαν στο ξύλο τον μάνατζερ και απώθησαν τον Τζάγκερ. Η μπάντα αποχώρησε και δεν ξαναβγήκε ποτέ. Υπήρξε κάποια αναστάτωση, ακούστηκαν γιουχαΐσματα και για να ηρεμήσουν τα πλήθη η διεύθυνση του σταδίου έκλεισε τον γενικό. Μέσα στο σκοτάδι φυγαδεύτηκε η μπάντα».

Κι άλλες αναμνήσεις εν συνεχεία (όχι από τη LiFO), από διάφορα άλλα έντυπα που ανέσυρα από το αρχείο…

Δημήτρης Πουλικάκος. Συνέντευξη στον Γιώργο Βιδάλη για την Ελευθεροτυπία (8/8/1998): «Είχα δει τους Ρόλλινγκ Στόουνς στην Αθήνα πριν 31 χρόνια, στις 17 Απριλίου του ’67, τέσσερις μέρες πριν το παραξικόπημα. Έγινε στο γήπεδο κι ένα επεισόδιο. Ξεκίνησε ένας πιτσιρικάς να πάει μερικά λουλουδάκια στον Τζάγκερ και πέσαν 50 πάνω του. Έριξε ένα χαστούκι ο Τζάγκερ σ’ έναν αστυνομικό, έγινε ένα τζέρτζελο, πάντως η συναυλία έγινε στο μεγαλύτερο μέρος της».

πηγή: Κυριακάτικη 20/9/1998

Στέλιος Ελληνιάδης «Τα πολλά πρόσωπα των Ρόλινγκ Στόουνς», Ελευθεροτυπία 23/4/2006. Έχω την εντύπωση ότι το συγκεκριμένο κείμενο έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό &7. Δυστυχώς δεν το βρήκα, παρότι το έχω. Η πηγή είναι λοιπόν ιντερνετική: «Απρίλιος 1967. Ήμουν 16 στα 17.(…) Η έλευση ενός ροκ συγκροτήματος του βεληνεκούς των Στόουνς ήταν κάτι το ασύλληπτο σε μια εποχή που ακόμα κι ένας δίσκος εισαγωγής αποτελούσε σπάνιο είδος. Η ίδια η συναυλία ήταν για μας πράξη επαναστατική. Κι αυτό επιβεβαιώθηκε όταν οι αστυνομικοί έπεσαν πάνω στον Μικ Τζάγκερ την ώρα που προσπάθησε να πετάξει στις κερκίδες μερικά λουλούδια. Γιουχαΐζαμε όλοι μαζί την αστυνομία, όρθιοι, αδιαφορώντας πια για τις συνέπειες. Έτσι, και το βίαιο τέλος της συναυλίας ήταν ηρωικό».

Επίσης από το δίκτυο (www.musicouch.com) αλιεύω μία άλλη αναφορά, αυτή τη φορά στην αγγλική: “Only a few minutes past and Loubogg, M.G.C., Idols, Tasos Papastamatis, Dakis and We Five played as support in that order. The highlight of the first part was the appearance of Guidone and his band. The Stones started their set by ‘Last Time’ and continued with ‘Lady Jane’, ‘19th Nervous Breakdown’, ‘Ruby Tuesday’ and ‘Let’s Spend The Night Together’.”Satisfaction” followed and Jagger had the idea to give red carnations to the fans, but since he could not walk himself the distance between the stage and the tiers, he asked the group’s road manager Tom Keylock to do it. Keylock, who had broken his arm three days ago while trying to protect Jagger from a fan attack during the band’s concert in Zurich, took the flowers and ran to the tiers. Immediately six policemen fell over and started beating him. The stadium lights turned off after police orders, and the concert ended in deep darkness. Stones returned to Hilton, unable to understand why any of this had happened”.

Νίκος Μαστοράκης - Mick Jagger

Ο Νίκος Μαστοράκης τώρα (Ήχος & Hi-Fi, #243, 6/1993): «Η συναυλία έγινε στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, που είχε γεμίσει κατά τα τρία τέταρτα.(…) Πήρε κάποια στιγμή ο Μικ Τζάγκερ κάτι κόκκινα γαρύφαλλα που του είχαν στείλει να τα δώσει στον κόσμο, χωρίς να ξέρει ότι το κόκκινο ήταν απαγορευμένο χρώμα εκείνη την εποχή… Πήγαν οι αστυφύλακες να τον πιάσουν να τον κατεβάσουν από τη σκηνή και γω από πάνω με κουστουμάκι, να φωνάζω ‘να φύγουν οι μπάτσοι’ κ.λπ. Και αυτοί μου φωνάζανε, ‘σκάσε θα σε εξαφανίσουμε!’.(…) Ο κόσμος ήταν εκστατικός, τους κοίταζε λες και δεν πίστευε στα μάτια του. Και παρά το γεγονός ότι η αστυνομία δεν άφηνε τους πιτσιρικάδες να χορέψουν (τον καθένα που σηκωνόταν, τον πλάκωνε και τον χτυπούσε) έγινε το σώσε από πλευράς κερκίδας».

Πάμε και στους πρωταγωνιστές. Ο Mick Jagger στον Φώτη Απέργη (στο Έψιλον τον Ιανούαριο του ’93, αναδημοσίευση στην Κυριακάτικη της 6/9/1998): «Τη θυμάμαι πολύ καλά τη συναυλία. Η σκηνή ήταν στη μέση ενός γηπέδου και ήμαστε πολύ μακριά απ’ το κοινό. Έτσι, όταν προσπάθησα να δώσω στον κόσμο μια ανθοδέσμη και κάποιοι έτρεξαν να την παραλάβουν, οι αστυνομικοί το παρεξήγησαν και άρχισαν να τους χτυπάνε. Ήταν βλέπετε λίγες μέρες πριν από το πραξικόπημα των συνταγματαρχών. Ήταν λοιπόν μια παράξενη συναυλία – αλλά δεν ήταν η μόνη παράξενη συναυλία που δώσαμε την εποχή εκείνη».

Ο Δάκης επίσης από την Κυριακάτικη της 6/9/1998: «Χριστός κι Απόστολος. Να ξέρατε πόσα χρόνια πίσω με γυρνάτε. Αλήθεια, πότε είχε γίνει εκείνη η συναυλία; Θυμάμαι ότι τραγουδούσα εγώ και ο Ρόμπερτ Ουίλιαμς. Όταν ολοκλήρωσα την εμφάνισή μου έφυγα. Να φανταστείτε ότι δεν έκατσα καν να τους ακούσω τους Ρόλινγκ Στόουνς. Δεν με ενδιέφεραν καν. Μου ήταν αδιάφοροι και οι ίδιοι και η μουσική τους».

Και δύο δημοσιεύματα της εποχής. Η Λιλάντα Λυκιαρδοπούλου μάλλον από το Έθνος της επομένης (αναδημοσίευση από την Κυριακάτικη της 6/9/1998): «Η Αστυνομία φρόντισε να σβήσει κάθε σπίθα ενθουσιασμού των Ελλήνων γιε γιε. Ακούσαμε αξιωματικό να συμβουλεύει αξιωματικούς να ‘σπάσουν στο ξύλο’ όποιον θα χορέψει ή θα χειροκροτήσει με περισσότερον ενθουσιασμό. Και… εγένετο. Το γήπεδον του Παναθηναϊκού ήταν γεμάτο από αστυνομικούς, σαν οι νέοι που παρακολούθησαν το ρεσιτάλ να ήσαν κρατούμενοι. Δεν επέτρεψαν ούτε την ευγενική χειρονομία του Μικ Τζάγκερ να χαρίση την ανθοδέσμη που του προσεφέρθη στους θαυμαστές του. Ο άνθρωπος που τη μετέφερε ‘έφαγε ξύλο’. Εκδηλώσαμε την αποδοκιμασία μας και αστυνομικό όργανο που ευρίσκετο δίπλα μας έσπευσε να απειλήσει. ‘Θα σου σπάσουμε τα μούτρα… Λαμπράκισσα’».

Τέλος, οι Μοντέρνοι Ρυθμοί (#80, 10/5/1967) κάνουν γαργάρα τα των Rolling Stones, γράφοντας μόνον για τα support γκρουπ, τονίζοντας τη σφριγηλή παρουσία των Guidone e i Suoi Amici (για «καταπληκτικό σώου» και «μάγους του σώου» γράφουν οι Αλέκος Συργιάννης και Θόδωρος Σαραντής).

Τι συμπεραίνουμε απ’ όλα τούτα; Πως ο καθένας λέει ό,τι του κατέβει. Προσπαθήστε να θυμηθείτε επεισόδια σε συναυλίες ή σε γήπεδα δέκα και είκοσι χρόνια πίσω, για να μην πω τριάντα και σαράντα και θα διαπιστώσετε πως θυμόσαστε ελάχιστα πράγματα. Πώς είναι δυνατόν ο Πετρίδης να θυμάται τον Jagger να πλησιάζει προς την κερκίδα, όταν ο Jagger λέει πως η σκηνή ήταν στη μέση του γηπέδου; Υπήρχε ποτέ περίπτωση ο Jagger να διένυσε το μισό γήπεδο για να πλησιάσει προς την κερκίδα; Πώς είναι δυνατόν ο Πετρίδης να θυμάται «κόκκινα τριαντάφυλλα», ο Πουλικάκος «λουλουδάκια», οι Εγγλέζοι και ο Μαστοράκης «κόκκινα γαρύφαλλα», «ανθοδέσμη» ο Jagger και η Λυκιαρδοπούλου και όλοι να έχουν δίκιο; Προσωπικώς, αυτό με το «κόκκινο» (κι έτσι όπως επεξηγείται) δεν μου φαίνεται σόι, αλλά ok. Περαιτέρω, ποιος έριξε ξύλο και σε ποιους; Ο Jagger έριξε χαστούκι στον αστυνομικό, όπως ισχυρίζεται ο Πουλικάκος (αδελφέ μου, αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, δεν θα έβγαινε σώος από τη Λεωφόρο), οι αστυνομικοί «έπεσαν πάνω στον Τζάγγερ», όπως λέει ο Ελληνιάδης ή τις άρπαξε τελικά ο μάντατζερ, όπως λέει ο Πετρίδης και υπονοεί η Λυκιαρδοπούλου; Αν οι αστυφύλακες πλακώνανε και χτυπούσαν όποιον πήγαινε να χορέψει, όπως σημειώνει ο Μαστοράκης, τότε πως εξηγείται το «άνετο» στιγμιότυπο της φωτογραφίας παρακάτω; Αν προσέξετε τους αστυφύλακες… πίσω από το κάγκελα, θα δείτε πως μόνον ένας κοιτάζει προς την πλευρά του κοριτσιού που χορεύει, αλλά μάλλον για άλλο λόγο… Και αν αυτοί με τις γραβάτες, πίσω, είναι μπασκίνες με πολιτικά, γιατί δεν τρέχουν να πλακώσουν το κοριτσάκι και τον νεαρό; Εκτός και αν είναι γονείς και καμαρώνουν…

Και περαιτέρω. Το τζέρτζελο έγινε πριν παίξουν το “Satisfaction” όπως λέει ο Πετρίδης (μα αν είναι έτσι πώς μπορείς να ξέρεις τι θα ακολουθήσει;), μήπως κατά τη διάρκεια του (ή μήπως μετά το τέλος του), όπως μαθαίνουμε από τους Εγγλέζους; Η συναυλία διακόπηκε μετά από 5-6 τραγούδια (άντε 20 λεπτά δηλαδή) όπως ισχυρίζονται οι Εγγλέζοι, διήρκησε μισή ώρα όπως θυμάται ο Πετρίδης, ή «έγινε στο μεγαλύτερο μέρος της», όπως λέει ο Πουλικάκος; Πώς είναι δυνατόν ο Δάκης να θυμάται τον Robert Williams το ’67 (το ’67, τον Williams δεν τον ήξερε ούτε η μάνα του, που λέει ο λόγος) και ο Πετρίδης να θυμάται ένα κάρο support με τη σειρά εμφανίσεώς τους(!) και να ξεχνάει το καλύτερο, δηλαδή τον Guidone; Είναι ποτέ δυνατόν, το 1993, ο Jagger να θυμάται πως η συναυλία έγινε «λίγες μέρες πριν από το πραξικόπημα των συνταγματαρχών»; Μα αν είναι έτσι, τότε μπορεί να θυμάται ακόμη και το επώνυμο του Αττικάρχη ή και της καμαριέρας του στο Hilton…

Για δε εκείνο το περί «επαναστατικής πράξης» που λέει το 2006 ο 16χρονος το 1967 Ελληνιάδης (είναι ο μόνος που χρησιμοποιεί τη λέξη «καραμέλα»), το ακούω βερεσέ. Σε λίγο θα μας πουν πως οι Μοντέρνοι Ρυθμοί, που έγραφαν και ξαναέγραφαν για τους Rolling Stones (με αφορμή τη συναυλία, αλλά και πριν απ’ αυτήν), ήταν ο... δάκτυλος της ΕΔΑ στα σχολεία. Εγώ, που είχα δει τον Σαββόπουλο πιτσιρικάς, το 1979 ή το ’80, δεν έχω διανοηθεί ποτέ να πω πως έκανα κάποια «επαναστατική πράξη». Η μόνη «επαναστατική πράξη» που έκανα σ’ εκείνη την ηλικία ήταν να φιλήσω ένα κορίτσι που μου άρεσε στο πάρτι ενός ξαδέλφου. Και μην νομίσετε πως το 1980 τα πράγματα ήταν τόοοσο πολύ καλύτερα, απ’ ό,τι φερ’ ειπείν στην περίοδο πριν τη χούντα. Θυμάμαι πως ούτε Ελευθεροτυπία δεν μπορούσες να διαβάσεις στο σχολείο, ενώ για τη φαβορίτα μου (πια μαλλιά; – δεν τολμούσες να πας σχολείο με μαλλιά λίγο κάτω από το σβέρκο), με είχε καλέσει ο Λυκειάρχης στο γραφείο του, για να την περιορίσω. Αφήνω δε το γεγονός πως το Πολυτεχνείο του ’80 θα αποδεικνυόταν δυο φορές πιο αιματοβαμμένο, από τις πορείες στα Ιουλιανά, το 1965. Τέλος πάντων… δεν θέλω να συγκρίνω.

Για να καταλήξω λοιπόν, λέω ότι αυτό το κεφάλαιο, των Stones στην Αθήνα του ’67, θα πρέπει να το κλείσουμε οριστικώς, επειδή έχει καταντήσει αηδία. Αν είναι να συμβουλευόμαστε περιοδικά, sites και ό,τι άλλο πριν μιλήσουμε, αναπαράγοντας τα ίδια και τα ίδια (που «μπάζουν» πανταχόθεν) δεν έχει νόημα. Όπως δεν έχει νόημα και το να μπαλαμουτιάζουμε συνεντεύξεις «ξένων». Είπαμε, να στοιχειοθετούνται κάποια πράγματα όταν μιλάμε για 45 χρόνια πριν, αλλά αν είναι να μην λέμε τίποτα καινούριο, τότε εγώ προτιμώ –μα τω Θεώ δηλαδή– την πιο ανθρώπινη αντίδραση τού Δάκη («Χριστός κι Απόστολος»), που, ενώ ήταν στη Λεωφόρο, σηκώθηκε κι έφυγε και δεν θυμάται τίποτα.