ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ / ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ

Τις τελευταίες ημέρες, ψάχνοντας σε μια κούτα με κινηματογραφικά προγράμματα, θυμήθηκα τον μακαρίτη Βασίλη Ραφαηλίδη. Έτσι, είπα να χαζέψω μερικές τηλεοπτικές εμφανίσεις του από την δεκαετία του ’90 που έχουν ανεβεί στο YouTube (χαμός γίνεται!), αφού τα βιβλία του (όσα μ’ ενδιαφέρουν εν πάση περιπτώσει) τα έχω διαβάσει και ξαναδιαβάσει από χρόνια. Είχα γνωρίσει και προσωπικώς τον Βασίλη Ραφαηλίδη (στην ατζέντα μου υπάρχει ακόμη το τηλέφωνό του και η διεύθυνση του σπιτιού του, κάπου στην Ιπποκράτους), ενώ είχαμε συνεργαστεί κιόλας και κατά μίαν έννοια, τον Απρίλιο του 1997, στο Jazz & Τζαζ. Τον είχα πάρει τηλέφωνο και του είχα ζητήσει να αναδημοσιεύσουμε στο περιοδικό ένα κείμενό του από τον Φεβρουάριο του 1974 για τον γερμανό σκηνοθέτη Georg Wilhelm Pabst (υπήρχε λόγος), το οποίον (κείμενο) είχα εντοπίσει σ’ ένα ωραίο 30σέλιδο πρόγραμμα-αφιέρωμα του Ινστιτούτου Goethe. «Κανένα πρόβλημα» μου είχε πει ή κάτι ανάλογο, παρότι δεν το θυμόταν (το κείμενο), ζητώντας μου μόνο το τεύχος του περιοδικού, όταν εκείνο θα κυκλοφορούσε…

Ένα από τα διάφορα βίντεο που είδα (μερικά τα πήγαινα στο γρήγορο…) αφορούσε στο πρώτο μέρος μιας εκπομπής του MEGA υπό τον τίτλο Εκπομπή, την οποίαν παρουσίαζε ο Νάσος Αθανασίου. Ήταν Ιούνιος 1998, βάσει των στοιχείων του «χρήστη», και σ’ εκείνο το επεισόδιο εκτός από τον Βασίλη Ραφαηλίδη ήταν καλεσμένη και η Μαλβίνα Κάραλη. Θέμα; Η ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου Μια Αιωνιότητα και μια Μέρα. Κάποια στιγμή ο Αθανασίου, λίγο μετά την αρχή, αναφέρεται σε κάποιο παλαιό περιοδικό (που δεν το κατονομάζει) στο οποίο… υπήρχε μια συζήτηση ανάμεσα στον Ραφαηλίδη και τον Αγγελόπουλο σχετική με τον ελληνικό κινηματογράφο. Ο Αθανασίου μιλάει για το πρώτο ή το δεύτερο τεύχος εκείνου του περιοδικού, το οποίον, κατά τον Ραφαηλίδη ήταν πλέον… συλλεκτικό αντικείμενο, που πουλιόταν τότε (το 1998) 500 χιλιάδες δραχμές!!

Μόλις άκουσα το συγκεκριμένο νούμερο, παραλίγο να κάτσει μια ρόγα (σταφύλι) στο λαιμό μου! Η αλήθεια είναι πως ο Ραφαηλίδης, εκείνη την περίοδο, όντας περιζήτητος «πέταγε» ό,τι ήθελε στα κανάλια (τα οποία τον πολιορκούσαν για μιαν εμφάνισή του) και θα ’πρεπε κάποιος να είχε πολύ μεγάλη υπομονή… ώστε να πάρει την κρησάρα κατακρατώντας από τον πληθωρικό λόγο, ενός πράγματι σοφού ανθρώπου, εκείνο που άξιζε. Και δεν αναφέρομαι σ’ ένα λανθασμένο από μνήμης ντοκουμεντάρισμα ή σε μια μπαρούφα, αλλά στα πιο σοβαρά ζητήματα.

Το '69 10 δραχμές, τώρα μέχρι 10 €

Τέλος πάντων. Το περιοδικό, βεβαίως, ήταν ο Σύγχρονος Κινηματογράφος, και μάλιστα το τρίτο τεύχος του (από τον Νοέμβριο του ’69) και όχι το πρώτο ή το δεύτερο. Το πιο πιθανόν είναι, δηλαδή, ο Ραφαηλίδης να είχε πει off the record του Αθανασίου πως γνωριζόταν με τον Αγγελόπουλο από την εποχή του περιοδικού (και νωρίτερα) και πως στα πρώτα τεύχη του είχαν κάνει μια συζήτηση για το μέλλον του ελληνικού κινηματογράφου και όλα τα σχετικά… Έτσι, κατά την διάρκεια της εκπομπής, είναι λογικό να υποθέσεις πως ο δημοσιογράφος εμφάνισε για δικά του –μέσω μιας προσυνεννοημένης ερώτησης– όσα του είχε πει (πριν το «γύρισμα») τσάτρα-πάτρα ο Ραφαηλίδης. Τούτο δεν συνηθίζεται (ερώτηση κάνω), όταν δημοσιογράφος και συνεντευξιαζόμενος τα λένε πριν βγουν «στον αέρα» προβάροντας διάφορες ερωτήσεις; «Α πολύ ενδιαφέρον αυτό που είπες… Αυτό θα σε ρωτήσω, μόλις ξεκινήσουμε…»…

Δεν θα έγραφα τίποτα απ’ όλα τούτα –ούτε για την γνωριμία μου με τον μακαρίτη Ραφαηλίδη, ούτε, εννοείται, είχα την οποιαδήποτε καΐλα να κάνω κριτική σε μια τηλεοπτική εκπομπή του 1998– αν δεν έψαχνα να βρω το συγκεκριμένο τεύχος του Σύγχρονου Κινηματογράφου (ναι αυτό των… 500 χιλιάδων) να το ξεφυλλίσω, να προσέξω… και να σκανάρω για εσάς μια ωραία φωτογραφία από μια σπανιότατη ταινία του Νίκου Νικολαΐδη, την οποία δεν έχει δει «κανείς». Η ταινία, που ήταν η δεύτερη του σκηνοθέτη, είχε τίτλο Άνευ Όρων, ήταν μεσαίου μήκους και είχε προβληθεί στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1968 (σε πολλά sites –και στον imdb.com– αναφέρεται ως ταινία του 1964, αλλά είναι λάθος).

Η συμπαραγωγός, σεναρίστα και πρωταγωνίστρια της ταινίας Έλλη Λοΐζου...

Ο Γιάννης Σολδάτος γράφει στην Ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου [Αιγόκερως, Αθήνα 1982] αναφερόμενος στο Φεστιβάλ του ’68: «Ο Νίκος Νικολαΐδης παρουσιάζει τη δεύτερη μικρού μήκους ταινία του, το “Άνευ Όρων”. Πρόκειται για μια άνευ όρων παράδοση στον κόσμο της ρεκλάμας. Η δημόσια προβολή της ταινίας απαγορεύτηκε». Επίσης, στην Μακεδονία της 20/9/1968 διαβάζουμε πως... «Την 10.30 μ.μ. προεβλήθη η ελληνική ταινία μικρού μήκους “Άνευ Όρων”. Παραγωγή: Νίκος Νικολαΐδης, Έλλη Λοΐζου. Σκηνοθεσία: Νίκος Νικολαΐδης. Σενάριο: Έλλη Λοΐζου. Φωτογραφία: Χρήστος Μάγκος. Πρωταγωνιστεί η Έλλη Λοΐζου. Το εικοσιτετράωρο ενός κοριτσιού που κινείται μέσα στην επικαιρότητα»..., ενώ από το site του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης πληροφορούμαστε για το εξής ευτράπελο... «Ανάμεσα στις γραφικότητες του 9ου Φεστιβάλ ήταν ο καβγάς του Τζαίημς Πάρις με την Έλλη Λοΐζου, πρωταγωνίστρια του “Άνευ Όρων”, που με την τολμηρή μίνι φούστα της, περιφερόταν σαν γνήσια στάρλετ στους παρασκηνιακούς χώρους του Φεστιβάλ. Σε μια στιγμή έντονων αντεγκλήσεων η Λοΐζου δηλώνει ότι θα κάνει δημόσιο στρηπ-τηζ για διαμαρτυρία και ο Τζαίημς Πάρις αδράχνει την ευκαιρία να θεσμοθετήσει έπαθλο 20.000 δρχ. σε όποια στάρλετ ξεντυθεί την ώρα της απονομής των βραβείων!». Τέλος, από το blog Λευκός Θόρυβος (5/9/2011) έχουμε και τα λόγια του ιδίου του Νικολαΐδη, τα οποία πρέπει να ειπώθηκαν μάλλον σε κάποιον… φίλο μου από την Πάτρα το 1990: «Το ΑΝΕΥ ΟΡΩΝ για την ακρίβεια είναι μια ταινία μεσαίου μήκους γύρω στα 40-45 λεπτά. Ήταν ένα ψάξιμο και δεν την θεωρώ ολοκληρωμένη ταινία. Ψάξιμο κυρίως πάνω στην αφήγηση, γιατί εκείνο που με απασχολούσε ήταν πώς θα μπορέσεις να αφηγηθείς μια ιστορία με βάση ένα κακό σενάριο.(…)».

Εγώ πάντως θα ήθελα κάποια στιγμή να δω αυτή την ταινία του Νίκου Νικολαΐδη που απαγορεύτηκε (όπως λέει ο Σολδάτος)…