ΕΛΕΝΑ ΚΑΚΑΛΙΑΓΚΟΥ ασκήσεις για improv κόρνο

Πριν λίγες ημέρες έλαβα δύο CD από το Βερολίνο, από την κορνίστα Έλενα Κακαλιάγκου. Κάποιος μου είχε μιλήσει τον τελευταίο καιρό (δεν μπορώ να θυμηθώ ποιος) για την ελληνίδα μουσικό που διαπρέπει στο εξωτερικό, στους χώρους της σύγχρονης μουσικής και του αυτοσχεδιασμού (είχα ήδη ένα άλμπουμ της), με αποτέλεσμα τα δύο CD, που έφθασαν στα χέρια μου με την μεσολάβηση του Κωστή Δρυγιανάκη (τον ευχαριστώ), να τ’ ακούω πάνω στην ώρα (όπως λέμε). Στο πρώτο συναντάμε την Κακαλιάγκου ως μέλος του φινλανδικού κουαρτέτου Rank Ensemble, ενός σχήματος που τύπωσε προσφάτως το άλμπουμ “Papilio Noblei” στη γνωστή μας βρετανική Leo, ενώ στο δεύτερο ως μέλος του τρίο Para, το CD του οποίου “PARAphore” κυκλοφόρησε κι αυτό εσχάτως από την αυστριακή Listen Closely.

Οι Rank Ensemble είναι κουαρτέτο με μια κάποια ιστορία, αφού το υλικό του “Papilio Noblei” αφορά σε εγγραφές των ετών 2009-2013. Το σχήμα αποτελείται από τον Νορβηγό Solmund Nystabakk κιθάρες, φωνή, την Έλενα Κακαλιάγκου κόρνο, φωνή, την Φινλανδή Saara Rautio άρπα, ukulele, spring drum (κρουστό που πάλλεται μέσω της δόνησης ενός ελατηρίου) και τον επίσης Φινλανδό(μάλλον) James Adean σε πιάνο, ηλεκτρονικά, φλάουτο και μελόντικα. Το υλικό του σχήματος που καταγράφεται στο CD της Leo είναι πρωτότυπο – και το σημειώνω τούτο επειδή στο ρεπερτόριο των Rank Ensemble ανήκουν έργα των John Cage, David Toop, αλλά και άλλων περισσότερο σύγχρονων (σημερινών) συνθετών και πειραματιστών (Andrew Bentley, Alejandro Olarte, Shinji Kanki κ.ά.). Το “Papilio Noblei” ξεκινά με το μικρής διάρκειας (2:27) “Janner”, μία αυθόρμητη κατασκευή πλημμυρισμένη από τα ανορθόδοξα timbre των οργάνων (βόμβοι, σφυρίγματα, σειρήνες και ό,τι άλλο σε μία μάλλον «λογική» ακολουθία, με συνεπείς στιγμές «εκπλήξεων). Στο 6λεπτο “The promise” πάνω σ’ ένα πρωτόλειο, αλλά κάπως σταθερό ρυθμικό υπόβαθρο απλώνονται μερικές νότες στο πιάνο (εξωτερικές και εσωτερικές), οι οποίες στην πορεία γίνονται… περισσότερες (πρόκειται για ένα πιανιστικό βασικά κομμάτι, που μπορεί να χρωστά στον Cecil Taylor και σε άλλους διαφόρους αβαντγκαρντίστες της jazz και του αυτοσχεδιασμού). Το τρίλεπτο “Papilio noblei” ξεκινά ορίζοντας ένα noisy περιβάλλον, εκεί όπου ηλεκτρονικά και μικροκρουστά τεντώνουν στην διαδρομή την ακουστική αίσθηση. Στα τρία επόμενα tracks, που έχουν γενικώς μεγάλες διάρκειες, οι Rank Ensemble φανερώνουν το ταλέντο τους στην οικοδόμηση ενός «αφηρημένου» ηχητικού κόσμου, ικανού να σε παρασύρει σ’ ένα περιπετειώδες ταξίδι. Αναφέρομαι στο χαμηλών τόνων 9λεπτο “My lucky star” (εδώ η μελόντικα του Adean έχει πρωταγωνιστικό ρόλο), στο σχεδόν 20λεπτο “Huget” (ένας αυτοτελής όσο και συναρπαστικός ηχητικός κόσμος, φυσικής και… μηχανικής απλότητας, εντός του οποίου συνωθούνται από απλές «συμβατικές» κιθαριστικές μελωδίες και αρχετυπικά αρπίσματα, μέχρι εξώκοσμοι-αλλόκοτοι θόρυβοι και επίμονα ρυθμικά υποστρώματα, που αποτελούν βάσεις για μια σειρά παρεμβάσεων από το κόρνο, το πιάνο κ.λπ.) και ακόμη το 17λεπτο “Weitersfeld” (ένα λιγότερο εικονοκλαστικό πλαίσιο του αυθόρμητου, με τις μικρο-μελωδικές φράσεις του κόρνου και τις άρπας να δημιουργούν ένα «φιλικό» περιβάλλον, το οποίο μετά τα μέσα της διαδρομής διαλύεται μέσα σ’ ένα ρευστό σκηνικό). Το άλμπουμ θα ολοκληρωθεί με το 3λπετο σχεδόν “Revenge”, ένα κάπως ελεγειακό κομμάτι με πρωταγωνιστή το κόρνο της Έλενας Κακαλιάγκου.

Οι Para, όπως έγραψα και στην αρχή είναι τρίο το οποίο αποτελούν η Έλενα Κακαλιάγκου κόρνο, φωνητικά, η Αυστριακή Ingrid Schmoliner πιάνο και ο συμπατριώτης της Thomas Stempkowski κοντραμπάσο. Το “PARAphore” είναι μάλιστα το δεύτερο CD του σχήματος, αφού έχει προηγηθεί το “para-ligo” [creative sources recordings, 2012], ένα άλμπουμ που μπορεί να βρίσκεται στα χέρια μου από τότε που κυκλοφόρησε, αλλά για έναν αδιευκρίνιστο λόγο δεν πρόλαβα να γράψω κάτι ούτε στο Jazz & Τζαζ, ούτε στο δισκορυχείον. Εν αντιθέσει με τα εκτεταμένα γενικώς στο χρόνο θέματα των Rank Ensemble, τα θέματα των Para στο εν λόγω CD είναι γενικώς μικρά σε διάρκεια, ενώ και το… συμπυκνωμένο setting βοηθά, όπως και να το κάνουμε, προς μιαν άλλου είδους ηχητική κατεύθυνση. Στο “PARAphore”, επιπλέον, οι «όγκοι» είναι περισσότερο προσπελάσιμοι, με τα τρία βασικά όργανα να μεριμνούν για όλες τις μεταλλαγές. Υπάρχει, πάντα, το πείραμα, η έκπληξη, το μη αναμενόμενο, αλλά υπάρχουν και στιγμές με τις οποίες μπορεί να ταυτιστεί ακόμη κι ένα μη εξοικειωμένο αυτί. Και τούτο γιατί οι μουσικές των Para ακούγονται περισσότερο ως φυσικά αποκυήματα, παρά ως στουντιακές μετατροπίες. Πολλοί τίτλοι (“Zygoptera”, “Uroboros”, “Neδa”, “Nuku Hiva”…) αφορούν σε κάπως αρχαϊκά ή εν πάση περιπτώσει απομακρυσμένα τοπία, μέρη ή περιβάλλοντα, μα ακόμη και σε παμπάλαιες οργανικές μορφές (δέντρα, έντομα κ.ά.), και είναι αλήθεια πως με την ακρόαση των συγκεκριμένων κομματιών αναπτύσσεται εντός σου ένα είδος φυσικής (γιατί όχι και φυσιολογικής) αντίστασης απέναντι σε κάθε τι που θα επιχειρήσει να διασπάσει τούτη την ατμόσφαιρα της… βράζουσας ηρεμίας. 
Επαφή:www.elenakakaliagou.com, www.rankensemble.com, www.leorecords.com, www.listenclosely.at