ταφικές συνήθειες στην νεοδημοκρατική Ελλάδα

Η αηδία, με την κυβερνητική επικοινωνιακή διαχείριση του μακεδονικού τάφου στην Αμφίπολη του νομού Σερρών, έχει ξεπεράσει προ πολλού τα όρια. Πρόκειται για μία συντονισμένη και βεβαίως ξιπασμένη εθνικολαϊκή αρλούμπα που επιχειρεί από την μια μεριά να εκμεταλλευτεί προς ίδιον όφελος την σημασία μιας επιστημονικής/ιστορικής ανακάλυψης και από την άλλη, μέσω αυτής, να επικαλυφθούν άλλα καθημερινά ζητήματα, που ταλανίζουν την κοινωνία και που χρήζουν αμέσων χειρισμών και απαντήσεων. Κάθε τέτοιο σχετικό ή λιγότερο σχετικό ζήτημα, τα τελευταία χρόνια, απεικονίζει τον βούρκο και την κακομοιριά της κεντρικής πολιτικής εξουσίας, η οποία, είναι αποδεδειγμένο πλέον, δεν ορρωδεί μπροστά σε τίποτα. Έτσι, εκείνο που ακούγεται πανταχόθεν πως… «το κράτος…» τάχα «δεν λειτουργεί…» είναι μια καφενειακή πομφόλυγα, αφού το «κράτος» μια χαρά λειτουργεί, όταν πρόκειται να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά του και να ασκήσει την ξεδιάντροπη και εμετική πολιτική του.

Ήμουν μεγάλο παιδί, πήγαινα στο Γυμνάσιο δηλαδή το 1977, την… 8η Νοεμβρίου 1977, και θυμάμαι σε γενικές γραμμές το κλίμα που επικρατούσε όταν ο Μανόλης Ανδρόνικος ανακάλυψε τους βασιλικούς τάφους στην Βεργίνα. Ησυχία, τάξη… και πάντα ανασφάλεια. Προεκλογική περίοδος ήταν, δεξιά κυβέρνηση υπήρχε στον τόπο υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, η κρατική τηλεόραση και το κρατικό ραδιόφωνο είχαν τεράστια δύναμη, και βεβαίως ο Τύπος, συμπολιτευόμενος ή αντιπολιτευόμενος, καθόριζε (και αυτός) σε μεγάλο βαθμό την… ατζέντα της ημέρας. Έριξα μια ματιά, λοιπόν, στο ψηφιακό αρχείο των εφημερίδων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος κι άρχισα να… ξεφυλλίζω την Μακεδονία των ημερών εκείνων (μια… μακεδονίτικη εφημερίδα δηλαδή) προκειμένου να επιβεβαιώσω, απλώς, την παλαιά αλλά τόσο έντονη παιδική εντύπωσή μου. Προσέξτε λοιπόν…

Μέχρι την 8/11/1977, την ημέρα που θεωρείται επισήμως ως η… ημέρα των ανακαλύψεων στην Βεργίνα, δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά στην εφημερίδα! Τι σημαίνει τούτο; Απλώς πως οι αρχαιολόγοι (ο Μανόλης Ανδρόνικος και οι συνεργάτες του) δούλευαν όπως δουλεύει ένας επιστήμονας στο (κλειστό) εργαστήριό του. Μόνοι τους, δίχως κάμερες και δημοσιογράφους πάνω από τα κεφάλια τους, δίχως ανακοινώσεις στα Μέσα και τον Τύπο και με το κράτος (ένα δεξιό κράτος, υπενθυμίζω) να κοιτάει την δουλειά του, την όποια δουλειά του τέλος πάντων. Ορίστε και η συνέχεια…

Στο φύλλο τής 9/11/1977, πάντα στην Μακεδονία, υπάρχει, στην πρώτη σελίδα στο κάτω μέρος, ένα απίστευτο μονόστηλο. Διαβάστε τι λέει: «Ανοίχθηκε χθες στη Βεργίνα ασύλητος Μακεδονικός τάφος από την ομάδα αρχαιολογικών ερευνών του καθηγητή της κλασσικής αρχαιολογίας του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Ανδρόνικου». Πιθανώς να πει κάποιος πως η εφημερίδα δεν πρόλαβε την είδηση, και γι’ αυτό οι δυο γραμμές… Δεν είναι όμως έτσι. Την επόμενη ημέρα (10/11/1977) υπάρχει ένα τρίστηλο στην τρίτη σελίδα της Μακεδονίας, (τρίστηλο στην τρίτη, το ξαναλέω…), το οποίον και αυτό φανερώνει τη λιτότητα που απαιτεί στην διαχείρισή της μία τέτοιου είδους αρχαιολογική ανακάλυψη. Να και ο τίτλος εκείνου του άρθρου: «Ο τάφος μακεδόνα ευγενούς με πλούσια κτερίσματα ανακαλύφθηκε στη Βεργίνα. Βρέθηκε ασημένια πανοπλία και στεφάνι. Χρυσή λαβή έχει το ξίφος του νεκρού. Θα ερευνηθεί και θα γίνουν ανακοινώσεις».

Η επόμενη αναφορά στην εφημερίδα είναι την 16/11/1977. Είναι ένα δίστηλο αυτή τη φορά και πάλι στην τρίτη σελίδα, στο οποίο διαβάζουμε: «Συγκεντρώνει διεθνές ενδιαφέρον. Ο τάφος της Βεργίνας ενδέχεται να είναι του βασιλιά Φιλίππου. Θα προκύψουν ιστορικά στοιχεία υψίστης σημασίας. Μπορεί να εντοπιστούν και οι αρχαίες Αιγές». Η λιτότητα και η σοβαρότητα των ανακοινώσεων των συμβάντων στον Τύπο (δεν αναφέρομαι στις επιστημονικές ανακοινώσεις… πόσω μάλλον!) είναι εντυπωσιακή. Δώστε σημασία για λίγο και στη συνέχεια…

Από ’κει, την 16/11/1977, μέχρι και το τέλος του μήνα υπάρχουν σχεδόν καθημερινές ανακοινώσεις στην εφημερίδα, αλλά μόλις μία(!) ημέρα μπαίνουν αυτές στην πρώτη σελίδα. Είναι το πρωτοσέλιδο της 25/11/1977, εκεί που υπάρχει μία όντως εντυπωσιακή κάλυψη (τα 2/3 του φύλλου με κείμενα και φωτογραφίες), στο οποίο διαβάζουμε: «Από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις του αιώνα. Του Φιλίππου είναι ο τάφος που βρέθηκε στη Βεργίνα. Έγινε επίσημη ανακοίνωση στο πανεπιστήμιο παρουσία πολλών Ελλήνων και ξένων επιστημόνων. Ποια ανεκτίμητης αξίας ευρήματα θεμελίωσαν την άποψη ότι ανήκουν στον Μακεδόνα βασιλιά. Τι απέδωσαν οι έρευνες στο Δίο».

Δείτε τη σοφία που κομίζουν αυτοί οι τελευταίοι τίτλοι. Ενώ έχει ανακαλυφθεί ο τάφος από την 8/11, πέρασαν 17 ημέρες ώστε να γίνει «θέμα». Κι έγινε «θέμα» όταν η σκαπάνη είχε φθάσει σ’ ένα όριο. Παραλλήλως, τις επίσημες ανακοινώσεις δεν τις έκανε κάποιος δημοσιογράφος στην τιβί –η… κυβερνητική εκπρόσωπος τάφου (κλεμμένο από τον Πανούση είναι αυτό) Άννα Παναγιωταρέα–, αλλά οι επιστήμονες στο πανεπιστήμιο. Το γεγονός δηλαδή δεν ξεφεύγει από την επιστημονική κοινότητα. Δεν αφήνεται να φθάσει στο στόμα του κάθε ασχέτου και του κάθε βλαμμένου…

Τι άλλο να γράψεις για τα χάλια της νεοελληνικής κυβερνητικής πραγματικότητας; Για την επίσκεψη του ιδίου του πρωθυπουργού στον τάφο, παρουσία της κάμερας, η οποία (κάμερα) ακυρώνει το όποιο (αν υπάρχει κιόλας) ουσιαστικό ενδιαφέρον; Για τις στάγδην επιστημονικές ανακοινώσεις, πάντα μπροστά στις κάμερες, που λειτουργούν κάπως σαν… Τόλμη και Γοητεία; Ή για την… αρχαιολογία της ταβέρνας, με τους διαφόρους βλάκες-αξιωματούχους να μιλάνε δημοσίως για… μεγαλέξαντρους, γοργόνες και κατηραμένους όφιδες; Ένα ξέρασμα.