GUELEWAR afro-psych ήχοι από την Γκάμπια

Όπως είχα γράψει και παλαιότερα http://is.gd/GvI8EX, η Γκάμπια είναι η μικρότερη χώρα της αφρικανικής ηπείρου. Ο αγγλογαλλικός ανταγωνισμός στην περιοχή τον 19ον αιώνα, δημιούργησε, κατά βάση, αυτό το κράτος, το οποίο σήμερα, αν και ανεξάρτητο, ανήκει στο στέμμα. Στην ουσία πρόκειται για μία λωρίδα ξηράς που, δυτικά, βρέχεται από τον Ατλαντικό, ενώ απ’ όλες τις άλλες πλευρές συνορεύει με τη Σενεγάλη. Λογικό λοιπόν να πει κανείς πως η Γκάμπια, εθνοτικώς, είναι μία σενεγαλέζικη επαρχία (κάποια παλαιότερα στοιχεία αναφέρουν πως το 45% του πληθυσμού της ανήκει στη φυλή των Mandingo, το 19% στη Fula, το 17% στη Wolof).
Η σύγχρονη μουσική στην Γκάμπια συνδέεται, ήδη από τα late sixties και τα early seventies, με μερικά ονόματα μουσικών, τα οποία στην πορεία αποδείχθηκαν καθοριστικά στη διαμόρφωση ενός νέου, από πάσης απόψεως, ήχου. Ένας απ’ αυτούς ήταν ο κιθαρίστας βασικά Bai Janha (ή Bye Janha) ηγέτης των συγκροτημάτων The Black Star, The Whales, The Fabulous Eagles (χωρίστηκαν στους Super Eagles, που έκαναν το θρυλικό για τα δεδομένα της χώρας LP “Viva Super Eagles” στην Decca το 1969 και τους Supreme Eagles), Gambia Police, The Lords, The Alligators και The Super Alligators, οι οποίοι το 1972 μετονομάστηκαν σε Guelewar. O Janha μένει στους Guelewar μέχρι το 1975, οπότε και μεταπηδά στους Ifang Bondi, οι οποίοι δίνουν το δεύτερο ιστορικό LP τής χώρας, το ανεπανάληπτο Saraba [Disques Griot, 1976 ή ’77]. Οι Guelewar στα χρόνια 1972-75 δεν ηχογράφησαν κάτι, όμως τότε, εκείνη την εποχή, ετοιμάζουν το υλικό τους (συνθέσεις του Bai Janha και του τραγουδιστή-κιμπορντίστα Laye N’gom) έχοντας στη line-up τον σενεγαλέζο κιθαρίστα Pape Seck και ως βασικό τραγουδιστή τον Moussa N’gom. (Ο μεν Laye απέδιδε τα κομμάτια με τον αγγλικό στίχο, ο δε Moussa εκείνα που ήταν γραμμένα στη wolof). Κάποια στιγμή το συγκρότημα διαλύεται, όταν ο Bai Janha την κάνει για Λονδίνο, αφήνοντας μόνο του τον Laye N’gom. Με την επιστροφή του, ο N’gom, τού ζητά να ξαναφτιάξουν τους Guelewar, αλλά εκείνος (ο Bai Janha) προσχωρεί στους Ifang Bondi (όπως ήδη ανέφερα), με τον Laye N’gom να βάζει μπροστά μία νέα μορφή των Guelewar, παίζοντας και ηχογραφώντας αυτή τη φορά τα κομμάτια που είχε φτιάξει με τον Janha στο διάστημα 1972-75.
Από αυτή την ιστορία θα προκύψουν τέσσερα LP, τα οποία θα κυκλοφορήσουν περί το 1980-82, προτείνοντας έναν σπάνιας ομορφιάς afro-psych ήχο, όμοιο του οποίου δεν υπήρχε περίπτωση ν’ ακούσεις σε καμμία άλλη αφρικανική χώρα (ή μη) εκείνη την εποχή. Οι τίτλοι των τεσσάρων LP ήταν: Sama Yaye Demna N’Darr [Valerie], Tasito [Productions Jambaar], Warteef Jigeen [Discafrique] και Dieuf Dieul Khadin Rassoul [Sonafric], με το τελευταίο να είναι κάτι σαν συλλογή, που περιείχε όμως και δύο καινούρια, τότε, tracks. Τέσσερα άλμπουμ λοιπόν σε τέσσερα διαφορετικά labels, μέσα σε δυο-τρία χρόνια, πράγμα που σημαίνει πως οι Guelewar δεν είχαν τον πλήρη έλεγχο του υλικού τους, με τους παραγωγούς να κάνουν βασικά ό,τι ήθελαν. Εκνευρισμένος και απογοητευμένος, ίσως, απ’ όλη αυτή την εξέλιξη ο Laye N’gom αποφασίζει να βάλει τέλος στο γκρουπ, αφού πρώτα δώσει μία τελευταία ηχογράφηση. Όμως, λίγες μέρες πριν μπει στο στούντιο θ’ αναγκαστεί να εγκαταλείψει την Γκάμπια, με τους υπολοίπους – υπό τον Moussa N’gom – να μεταβαίνουν στην πόλη Kaolack της Σενεγάλης δίνοντας ένα live στο κλαμπ Canari (28/9/1982). Ήταν η τελευταία εγγραφή των Guelewar, η οποία, τότε, θα κυκλοφορούσε μόνο σε διπλή κασέτα. Εδώ, παρεμβαίνει ένας έλληνας(!) ερευνητής, ο Αδαμάντιος Καφετζής, προκειμένου να συνεχιστεί η ιστορία…
Ο Καφετζής, μετά από αλλεπάλληλα, περιπετειώδη ταξίδια στη Σενεγάλη και την Γκάμπια, κατορθώνει να εντοπίσει την original tape από τις εγγραφές στο Canari και σε επαφή με τους Bai Janha, Moussa N’gom, Laye N’gom και άλλους επανεκδίδει, στη δική του ετικέτα Teranga Beat, σε 2LP (και CD) υπό τον τίτλο “Halleli N’Dakarou”, το υλικό εκείνων των κασετών, επαναφέροντας κατ’ ουσίαν το όνομα Guelewar στο προσκήνιο. Δέκα μεγάλης διάρκειας θέματα (συνολικός χρόνος περί τα 77 λεπτά), τα οποία αποδίδει ένα 12μελές(!) σχήμα αποτελούμενο από πέντε τραγουδιστές (με τον Moussa N’gom σε ρόλο leader), τέσσερις percussion players, τον μπασίστα N’Diog Malick N’Diaye, τον κιθαρίστα Ousmane Biaye και τον κιμπορντίστα Moussa N’Diaye. Το αποτέλεσμα ως συνολική αίσθηση, ως ηχητική περιπέτεια, ως «χάσιμο» και ως συγκίνηση δε διαφέρει από εκείνο των καλυτέρων tracks των παλαιότερων LP τους. Η ρυθμική μηχανή είναι η βάση, φυσικά, πάνω στην οποία χτίζονται τα κομμάτια και απλώνεται το τραγούδισμα (το mini-Moog τού Moussa N’Diaye έχει την κύρια ευθύνη για τα soli, ακολουθούμενο από την κιθάρα). Το απροσδόκητο, για άλλη μια φορά, είναι ο συνδυασμός τους, ο οποίος δεν μπορεί εύκολα να περιγραφεί. Οι δυτικοί όροι δηλαδή μοιάζουν (και είναι) εντελώς ασαφείς. Ακούς moog ας πούμε, αλλά δεν μπορείς να μιλήσεις για electro, ακούς «κοφτές» πενιές, αλλά δεν μπορείς να γράψεις για soul ή για funk, ακούς περί τεσσάρων κρουστών παικτών, αλλά οι ρυθμοί δεν γειτνιάζουν ούτε με το latin, ούτε με την jazz, ούτε με το rock. Επίσης, ως ηχόχρωμα, οι Guelewar δεν έχουν καμμία ταυτοτική σχέση με το mbalax, που εκείνη την εποχή σάρωνε τη Σενεγάλη και την Γκάμπια. Υπάρχουν κάποια στοιχεία, όσον αφορά στους ρυθμούς και στην περιπέτεια του ανακατέματος, αλλά και πάλι μένουν (πολλά) πράγματα απ’ έξω. Βασικά, η κατεύθυνση μοιάζει ψυχεδελική, με πολλά οργανικά ντεμαράζ (αναφερόμαστε σε κομμάτια έξι, επτά, οκτώ και εννέα λεπτών), ρυθμικές αλλαγές, περίτεχνους συνδυασμούς πλήκτρων-κιθάρας, ιδιόμορφα φωνητικά και εν γένει ομιχλώδη, όσο και συναρπαστική, ατμόσφαιρα. Κι επειδή πρόκειται για live είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις επιμέρους θέματα. Όλα διαμορφώνουν και διαμορφώνονται από το ζωντανό του πράγματος· σε μία επαρχιακή πόλη της Σεναγάλης το 1982.
Άλλος τόπος, άλλος ήχος, άλλος δίσκος!
Επαφή: www.terangabeat.com
Παρακολουθούμε το βίντεο που ανέβασε ο nickivour...