Πριν κάποιο καιρό (μπορεί και τώρα) συνέβαινε το εξής…
μυστήριο. Παρακολουθώντας διάφορες playlists ευρωπαίων κυρίως DJs, που υπήρχαν διάσπαρτες
στο δίκτυο, παρατηρούσα μία συχνή, συχνότατη αναφορά σε ορχήστρες ενός
«αλλοπρόσαλλου» swing από το πρώην κομμουνιστικό μπλοκ. Ενώ, ας πούμε, σπανίως
συναντούσες τα κλασικά αμερικανικά ονόματα (Duke Ellington,
Count Basie κ.ά.
– αν και που και που πεταγόταν κανένας Stan Kenton…), έβλεπες την ίδιαν ώρα να δίνουν και να παίρνουν οι
μεσαίες ή οι μεγάλες μπάντες του Gustav Brom, του Karel Krautgartner και του Vaclav Zahradnik
από την πρώην Τσεχοσλοβακία, οι ορχήστρες της Λοτζ ή της Κατοβίτσε από την
Πολωνία, η Sofia Orchestra και η Variety Orchestra
της Βουλγαρικής Ραδιοτηλεόρασης, τα πολυμελή σχήματα του Ανατολικογερμανού Manfred Krug κ.ο.κ. Ποιοι να ήταν, άραγε,
οι λόγοι, για τους οποίους συνέβαινε κάτι τέτοιο; Θα απαντούσα αμέσως-αμέσως…
δύο ειδών. Εξωκαλλιτεχνικοί και αμιγώς καλλιτεχνικοί. Στους πρώτους θα έβλεπα
μία γενικότερη νοσταλγική διάθεση, που πάντα θα βασανίζει (ενίοτε και με τη σωστή έννοια...) ένα κομμάτι του λαού
και ακόμη, τα πιο πρόσφατα χρόνια, το παγκόσμιο μάρκετιν το σχετικό με τα
παλαιοκομμουνιστικά προϊόντα ύλης και πνεύματος, τα gadgets κ.λπ. Ας πούμε, υπάρχουν
πολλοί ανά τον κόσμο που δεν είναι νοσταλγοί του Erich Honecker, και οι οποίοι θα έδιναν αμέσως κάμποσες χιλιάδες
ευρώ για ένα καλοδιατηρημένο Trabant.
Όσον αφορά στους δεύτερους (λόγους), που μας ενδιαφέρουν τώρα περισσότερο, θα
έλεγα κάτι που θα ακουστεί παράξενο ή ίσως και αιρετικό. Το ανατολικοευρωπαϊκό swing δεν έχει όμοιό του στα
παγκόσμια τζαζ χρονικά. Γιατί συνέβαινε/συμβαίνει αυτό; Γιατί βρέθηκε να έχει τεράστια
άνθηση σε μιαν εποχή, στα sixties
και τα seventies, όταν το αμερικανικό είχε περίπου σβήσει.
Νωρίτερα από πολλούς άλλους οι Ανατολικοευρωπαίοι
αντιλήφθηκαν πως οι πολυμελείς τζαζ μπάντες δεν θα είχαν κανένα μέλλον αν δεν
σουίνγκαραν τα ποικίλα παραδοσιακά ηχοχρώματα (των διαφόρων χωρών) και, επίσης, αν δεν δανείζονταν,
ενσωματώνοντάς τον μαγικά στις ενορχηστρώσεις, τον τύπο και τη φόρμα του rock (ή του jazz-rock αν προτιμάτε). Έβλεπες λοιπόν μια κλασική μπάντα
αποτελούμενη από 5-6 σαξόφωνα, τις ανάλογες τρομπέτες και τα τρομπόνια, πιάνο,
κρουστά και τα λοιπά, να πλαισιώνεται από ηλεκτρικές κιθάρες και bass guitars, fender rhodes, hammond, συστοιχίες ντραμς,
δημιουργώντας έναν ήχο απρόσμενα groovy.
Επειδή το θέμα δεν θέλω να το τραβήξω περισσότερο θα πω απλώς,
και ορθά-κοφτά, πως το διπλό LP της (πρώην) γιουγκοσλαβικής Jazz Orkestar
Radio-Televizije
Beograd υπό τον τίτλο “(1948-1978) Dirigent
Vojislav Simić”
[YUG RTB LP
4203/4204, 1979], που επανεκδόθηκε τόσο σε CD όσο και σε 2LP από την Cosmic Sounds το 2005, δεν
επιβεβαιώνει μόνον όσα προανέφερα, αλλά κατατάσσεται κιόλας μεταξύ των
ωραιότερων «μπιγκμπαντικών» εκδόσεων ανεξαρτήτως εποχής και προέλευσης. Milan Stojanović (φλάουτο,
τρομπέτα), Slobodan Marković
(όργανο), Zoran Jovanović
(ηλεκτρικές κιθάρες), Duško Gojković (τρομπέτα), Borislav Roković (πιάνο)
και καμμιά δεκαπενταριά ακόμη μουσικοί (ανάμεσά τους και ο βρετανός τενορίστας Alan Skidmore!) σ’ ένα ανελέητο
πρεσάρισμα διάρκειας 75 λεπτών, στον ίδιο βαθμό χορευτικό και… συγκινητικό, που
μόνον οι Βαλκάνιοι έχουν τα κότσια να παρουσιάσουν.
Την περίοδο της μεγάλης δόξας της η Jazz Orkestar του
RTB έρχεται
για εμφανίσεις στην Αθήνα. Το τριήμερο 11-13 Δεκεμβρίου 1979 η ορχήστρα δίνει
συναυλίες στο Θέατρο Αλίκη (στα πλαίσια της Έκφρασης ’79) με σύνθεση φοβερή.
Πάντα υπό την διεύθυνση του Vojislav Simić θα βρεθούν στο
αθηναϊκό πάλκο οι Eduard Sađil, Milan
Stojanović, Georgi
Dimitrovski,
Predrag Krstić και πολλοί άλλοι, ανάμεσά τους δε και
μία από τις μεγαλύτερες τραγουδίστριες της jazz που ανέδειξε η παλαιά Γιουγκοσλαβία, η Nada
Knežević. Ο Μέμνων Κωττάκης στη Μουσική
(τεύχος 26, 1/1980) μας πληροφορεί πως το πρόγραμμα είχε αρχίσει με μια σύνθεση
του Simić
γραμμένη για μια big band
17 μουσικών, πως στη συνέχεια ακούστηκε ένα folk τραγούδι της Γιουγκοσλαβίας (αυτό ήταν!)
προσαρμοσμένο στους ήχους της τζαζ, ένα επαναστατικό(;) τραγούδι παιγμένο με
δύναμη (αυτό ξαναήταν!), ένα blues στο οποίο αυτοσχεδίασε ο γέρος
Milan Stojanović στο σαξόφωνο «βγάζοντας έναν ήχο που γέμισε όλη την αίθουσα»,
πως η Nada Knežević τραγούδησε Ray Charles,
“Round
midnight”, “Love for sale” και τέτοια και πως το
πρόγραμμα είχε κλείσει με Ellington,
Basie, Glen Miller και
τα σχετικά.
Προσπαθώ να φανταστώ τι μπορεί να συνέβη στο Αλίκη, όταν η Jazz Orkestar του
RTB (θα) έπαιξε το “Prolećna Etida”…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου