ο JACKIE MITTOO στα 60s και τα early 70s

Άκουσα ξανά, πριν λίγες ημέρες, εγγραφές ενός μάγου των πλήκτρων, του τζαμαϊκανού οργανίστα Jackie Mittoo (1948-1990) κι είπα να γράψω λίγα λόγια για την εντυπωσιακή περίπτωσή του. Ας ξεκινήσω λοιπόν από το άλμπουμ “Tribute to Jackie Mittoo” [Heartbeat, 1995]…

Το συγκεκριμένο 2CD δεν είναι ένας φόρος τιμής, με τη συνήθη δισκογραφική έννοια του όρου. Δεν μαζεύτηκαν, δηλαδή, φίλοι του τζαμαϊκανού μουσικού, προκειμένου να ξαναπαίξουν τα κομμάτια του, να ανασυστήσουν το groovy πλαίσιο των συνθέσεών του, να τον θυμηθούν εν πάση περιπτώσει ή να τον «κλάψουν». Είναι απλώς μια διπλή συλλογή με την φροντίδα του Coxsone Dodd (1932-2004) –ο άνθρωπος που ανέδειξε το ταλέντο του Jackie Mittoo (και όχι μόνον αυτού) μέσω του Studio One στο μεγαλύτερο μέρος των sixties/early seventies– μία από τις πρώτες (συλλογές) που επανέφεραν το όνομα του άσσου μουσικού σε καθημερινή χρήση. Τριάντα ένα θέματα λοιπόν και είκοσι σελίδες σημειώσεων συνθέτουν ένα πρώτης τάξεως best, ίσως το καλύτερο που κυκλοφόρησε ποτέ υπό το όνομα του τζαμαϊκανού οργανίστα.

Και θα μου πείτε, εύλογα, οι συλλογές της Universal Sound “The Keyboard King at Studio One” (2000) και της Soul Jazz “Last Train to Skaville” (2003) τι ρόλο παίζουν τελικώς; Σε τι κοντράρουν, που υπερτερούν ή που χάνουν εν σχέσει μ’ εκείνη της Heartbeat; Οι απαντήσεις μοιάζουν εύκολες. Κατ’ αρχάς και στις τρεις συλλογές δεν συναντάμε επικαλύψεις. Έπειτα, τα compilations της Soul Jazz/Universal Sound έχουν πιο «τραβηχτική» σχεδίαση –είναι πολύ προσεγμένο το εικαστικό μέρος τους δηλαδή– και όχι εις βάρος της ουσίας, το tribute όμως στον Jackie Mittoo έχει γίνει υπό την πλήρη εποπτεία του Dodd, πράγμα που σημαίνει ότι η ιστορία στην περίπτωσή μας είναι γραμμένη από πρώτο χέρι. Βεβαίως και τα CD/LP της Soul Jazz είχαν τις ευλογίες του Dodd, δεν ήταν όμως παραγωγές δικές του. Συμπέρασμα; Heartbeat... και ακούστε άφοβα (αδιαφορώντας για το μέτριο, ή μάλλον κακό εξώφυλλο της). 

Μένοντας ακόμη λίγο στα… διαδικαστικά θα έλεγα πως ένα μόνιμο πρόβλημα των ηχογραφήσεων του Jackie Mittoo αποτελεί ο υπομνηματισμός τους. Ποτέ ακριβώς έγιναν οι εγγραφές, ποιοι βρέθηκαν δίπλα του στα υπόλοιπα όργανα, πού εκδόθηκαν για πρώτη φορά (Τζαμάικα ή Μεγάλη Βρετανία), σε ποιες ετικέτες και άλλα τέτοια... Αυτή η ασάφεια, που, αν θέλουμε να είμαστε εντελώς ουσιαστικοί, μικρή σχέση έχει με την αλήθεια (μ’ εκείνο το θεσπέσιο που ακούμε εννοώ) εξηγείται από τη γενικότερη στάση του Dodd και τον τρόπο με τον οποίο δούλευε στο στούντιο. In house μπάντες, άπειρα sessions, εκατοντάδες δίσκοι (45άρια βασικά) – αδύνατον να καταγράψεις με κάποιες λεπτομέρειες ή πολύ περισσότερο να τις θυμάσαι. Έτσι λοιπόν, κι εδώ, μην περιμένετε κάτι διαφορετικό. Ας επιχειρήσω απλώς κάποιες προσεκτικές υποθέσεις…

Κατ’ αρχάς πρέπει να μιλάμε για υλικό, που στην συντριπτική πλειονότητά του προέρχεται από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’60. Ο Mittoo βρίσκεται ψυχή τε και σώματι στον αστερισμό της Stax, γκρουβάροντας σ’ ένα ύφος reggae/soul θυμίζοντας τον Booker T και τους MG’s. Όχι σπανίως, για να μην νομιστεί ότι κάτι πάει λάθος, προσθέτει στις συνθέσεις του πνευστά και ενίοτε φωνή, ευρισκόμενος έτσι ακόμη πιο κοντά στον αμερικανικό ήχο της εποχής, περισσότερο ίσως από οποιονδήποτε άλλο τζαμαϊκανό performer της γενιάς του. Βεβαίως, και εδώ βρίσκεται η ιδιαιτερότητά του, ενώ οι επιρροές του είναι σαφείς αποκλείεται να τον μπερδέψεις με Αμερικανό. Τα ρυθμικά του 2/4, είτε σε ska, είτε σε πιο αργό reggae tempo, διαπερνούν σχεδόν όλα τα κομμάτια του – έτσι ως υπόστρωμα, επί των οποίων απλώνει με σιγουριά τους αυτοσχεδιασμούς του στο hammond.

Η φαντασία του, δε, δεν έχει όρια, αφού κατορθώνει να κάνει κάθε τι διαφορετικό, ξεκινώντας πάντα από το σημείο μηδέν, καταλήγοντας κάπου σε κάποια άλλη αισθητική περιοχή ανεξερεύνητη. Να γιατί οι συνθέσεις του, συχνά δίλεπτες ή τρίλεπτες, αγαπήθηκαν όσο λίγες από τη γενιά των breakbeats και των funky parties, επηρεάζοντας βεβαίως μέσα στα χρόνια, ολόκληρα κινήματα όπως εκείνα της acid jazz ή της soul-funk. Ο Jackie Mittoo είτε με τους Soul Brothers, είτε με τους Skatalites, είτε με τους Soul Vendors, είτε με τους Sound Dimension έπλασε εκπληκτικά οργανικά (και κάποια άσματα) τριάντα ένα εκ των οποίων ανθολογούνται στη συλλογή της Heartbeat (σχεδόν όλα πρωτότυπα). Υπάρχει ανάμεσα ένας Lennon/McCartney, αλλά κυρίως υπάρχει ένα απίστευτο “Nature boy” (Eden Ahbez), που κινείται σ’ ένα στυλ… reggae-exotica.

Δίνω στον ήχο μια ευκαιρία… και ξεχνάω προς ώρας την Ειρήνη…