πέρα από τα «ΝΑΙ» και «ΟΧΙ»

Τις τελευταίες 4-5 μέρες έχω παρακολουθήσει τόση τηλεόραση, όση δεν είχα παρακολουθήσει τον τελευταίο χρόνο – βασικά τα αντιδραστικά κανάλια MEGA και ΣΚΑΪ. Ξενυχτώ μπροστά στο γυαλί, με αποτέλεσμα να μένουν άλλα κείμενα πίσω. Επειδή το έχω συζητήσει μ’ ένα δυο-φίλους, που γράφουν, λέω πως… και μ’ εκείνους το ίδιο συμβαίνει. Μας έχει πάρει όλους η μπάλα. Οι μέρες και οι ώρες είναι κρίσιμες ή περίπου κρίσιμες, και λίγοι πλέον ενδιαφέρονται να ακολουθήσουν (στην πράξη ή στις κουβέντες) την προ-δημοψίσματος καθημερινή ατζέντα τους. Εντάξει, ο καθείς διαμορφώνει το χρόνο του όπως εκείνος θέλει, κι εγώ, μέσα σ’ αυτόν τον πανικό, βρήκα τη διάθεση και το κέφι, χθες βράδυ, να τσιτώσω το στερεοφωνικό (στη μέση του volume εννοώ) ακούγοντας προπολεμικά τραγούδια του Μάρκου Βαμβακάρη. Ήταν κάθαρση!

Όπως έγραψα και σε προηγούμενο κείμενο («ο Τσίπρας άργησε») το δημοψήφισμα αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, ένα άκαιρο επεισόδιο στο σίριαλ της διαπραγμάτευσης των τελευταίων μηνών. Έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα, υπό σοβαρές προϋποθέσεις, κάτω από λιγότερο εκβιαστικά διλήμματα και όχι, τώρα, υπό την πίεση του διαμορφωμένου εκρηκτικού σκηνικού (κλείσιμο τραπεζών κ.λπ.). Παρά ταύτα, εγώ θα πω πως ποτέ δεν είναι αργά για μιαν αλλαγή πλεύσης συνολική, που θα μπορούσε κάποια στιγμή να μας βγάλει από το αδιέξοδο. Να γίνουμε δηλαδή ένα κανονικό κράτος, με κανονικούς πολίτες, με δημόσιο τομέα που να δικαιολογεί την αποστολή του (γιατί τώρα δεν την δικαιολογεί) και μ’ έναν ιδιωτικό τομέα, ο οποίος, στα υψηλά κλιμάκιά του, να μην νταραβερίζεται με το κράτος ξεπουπουλιάζοντας το δημόσιο χρήμα, και στα χαμηλά του να διαπνέεται από ένα αίσθημα αποστολής και αλληλεγγύης (μέσα στα πλαίσια τού «με σκοπό το κέρδος»). Μιαν υγιή επιχειρηματικότητα, δηλαδή, που να υπακούει σε γραπτούς και άγραφους νόμους.

Με το δημοψήφισμα –ακόμη κι έτσι όπως γίνεται, κάτω απ’ αυτές τις εξαιρετικά τεταμένες συνθήκες– έχω την αίσθηση πως αχνοφέγγει στο βάθος κάτι πολύ σοβαρό και κρίσιμο. Ένας απαραίτητος όσο και ποθούμενος κοινωνικός μετασχηματισμός. Ένα ξεβόλεμα των πάσης φύσεως βολεμένων.

Δεν ξέρω τι νόημα δίνει ο καθένας στο «ΝΑΙ» και στο «ΟΧΙ», αλλά το «ΝΑΙ» δεν μπορεί να είναι με τίποτα ένα «ναι» στο κράτος της Μεταπολίτευσης (έτσι όπως το διαμόρφωσαν η Δεξιά και το ΠΑΣΟΚ). Σ’ αυτό το «τέρας», που διαλύεται, μέρα με τη μέρα, με πάταγο (το σοκ με τα 60άρια είναι μεγαλύτερο για τους ΔΥ, παρά για τους συνταξιούχους). 

Αν οι δημόσιοι υπάλληλοι από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο δεν καταθέσουν στο… ταμείο όλα μα όλα τα προνόμιά τους (που είναι ακόμη, θεωρητικώς, άπειρα) τίποτα καλό δεν πρόκειται να συμβεί σ’ αυτόν τον τόπο, στο άμεσο μέλλον. Και παράλληλα, αν η αστική τάξη, που έχει ρίξει στην τηλεοπτική αρένα για το «ΝΑΙ» όλα τα ατάιστα «σκυλιά» της (υιός Μητσοτάκης, Άδωνις, Βορίδης, ορισμένοι ποταμίσιοι πολιτευτές και κάποιοι σώγαμπροι «οικογενειών»), δεν αποφασίσει, με το καλό ή με το κακό, να φέρει πίσω τα κλεμμένα των τελευταίων 40 χρόνων (ό,τι μορφή και αν έχουν πάρει, πλέον, αυτά) δεν πρόκειται να δούμε, ποτέ, θεού πρόσωπο.

Φοβάμαι, δηλαδή, πως η Ελλάς επιβάλλεται να φθάσει άμεσα στον πάτο, ώστε να μπορέσει κάποια στιγμή να ξανασηκωθεί και να ξαναπερπατήσει. Πρέπει να καταστρέψεις για να χτίσεις, όταν όλα είναι παντού χτισμένα… Οφείλουμε να βοηθήσουμε, όσο επώδυνο κι αν είναι για τον καθέναν από εμάς, να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Άμεσα, γιατί ο χρόνος τελείωσε. Και αυτό απαιτεί πλατιά όσο και πάνδημη κοινωνική συμφωνία, που θα στέκεται υπεράνω των κυριακάτικων «ΝΑΙ» και «ΟΧΙ».

«Ο στείρος αρχαϊσμός, η φορμαλιστική προγονοπληξία που κυριάρχησε σ’ όλο το Γένος, λυτρωμένο και αλύτρωτο, ύστερα από το ’21, είναι αποτέλεσμα της λαϊκής αδυναμίας. Ανάσταση της Αρχαίας Ελλάδας, Βυζαντινο-χριστιανική παράδοση και Μεγάλη Ιδέα, δηλαδή πολιτική ανασυγκρότηση της βυζαντινής αυτοκρατορίας, είτανε το παράξενο ιδεολογικό τρίπτυχο(…). Κάτω από την γοητευτική ακτινοβολία του κρύβονταν υψηλά συμφέροντα…».

Δ. Αλεξάνδρου (Δημήτρης Γληνός) «Πλάτωνος “Σοφιστής”» [Εκδοτικός Οίκος Ιωάννου & Π. Ζαχαροπούλου, Αθήναι 1940] 

Αυτά πληρώνουμε ακόμη. Τη «λαϊκή αδυναμία» και τα «υψηλά συμφέροντα». Έως πότε;