Κυριακή 25 Ιουλίου 2010

ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ The Postwar Years… απλή γνωστοποίηση

Πριν από δύο χρόνια, αν θυμάμαι καλά, είχε κυκλοφορήσει η 5πλή CD-έκδοση “Vassilis Tsitsanis, 1936-1940, All the pre-war recordings of the most important figure in Greek Popular Music” [JSP]. Το πακέτο με τα 101 προπολεμικά τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη, που επιμελήθηκε ο άγγλος fan των ρεμπέτικων Charles Howard· ο οποίος, τους περισσότερους μήνες του χρόνου διαμένει στην Ελλάδα (έχει σημασία αυτό). Τώρα – δηλαδή πριν από μερικούς μήνες – ο Howard ξαναχτυπά μ’ ένα πακέτο τεσσάρων CD, πάλι από τη βρετανική JSP, εστιάζοντας στον μεταπολεμικό Τσιτσάνη· εκείνον της περιόδου 1946-1954. Τίτλος της νέας σειράς: “Vassilis Tsitsanis, The Postwar Years 1946-1954, Classic sides from a master of traditional greek music”. Αναφερόμαστε, δηλαδή, σ’ ένα σύνολο 92 τραγουδιών, χωρισμένα ανά 23 σε κάθε ένα από τα τέσσερα CD, 37 εκ των οποίων καταχωρίζονται με αυστηρή χρονολογική σειρά και αφορούν στα πρώτα μεταπολεμικά τραγούδια του Τσιτσάνη, τη διετία 1946-47.Είναι η εποχή κατά την οποίαν ο Τσιτσάνης δίνει τα, κατά το κοινώς λεγόμενον, αριστουργήματά του· ό,τι αποτέλεσε τη βάση του λαϊκού τραγουδιού που μέσα από δάφνες – χλωρές και ξερές – έφθασε έως τις μέρες μας. Οι τίτλοι των τραγουδιών δεν αφήνουν κανένα περιθώριο, για αβασάνιστες κουβέντες. «Ο σεριάνης», «Δεν με στεφανώνεις», «Της μαστούρας ο σκοπός», «Το πρωί με τη δροσούλα», «Χατζή-μπαξές» (Πάμε τσάρκα πέρα στο Μπαξέ-Τσιφλίκι), «Μάγκας βγήκε για σεριάνι», «Βάρκα γιαλό», «Αραπίνες», «Κάτσε ν’ ακούσεις μια πενιά», μα ακόμη και το όχι πολύ γνωστό – εννοώ πως δεν το έχουν πολυ-ανακαλύψει οι διάφορες κομπανίες, για να το καταστρέψουν –, αλλά first class «Μαζί μου δεν ταιριάζεις», με την Νταίζη Σταυροπούλου. Στα υπόλοιπα κομμάτια οι Στράτος, Στελλάκης, Κερομύτης, Μάρκος, Τσαουσάκης, Παπαϊωάννου, Γεωργακοπούλου, Πολυμέρης κ.ά. Άπαντα στο πρώτο CD.
Στο δεύτερο (1946-47) ακούγονται ανάμεσα σε άλλα τα «Τρέχα μάγκα να ρωτήσεις», «Κάποια μάνα αναστενάζει» (Στέλλα Χασκήλ, Μάρκος, Τσιτσάνης), «Αράπικο λουλούδι», «Αχάριστη», «Ο τρελλός τσιγγάνος», «Χωρίσαμε ένα δειλινό» και άλλα διάφορα – γνωστά και λιγότερο γνωστά.
Το τρίτο CD καταπιάνεται με τα χρόνια 1947-1950. «Γιατί να φύγεις μακρυά» (Χασκήλ), «Το ρημαγμένο σπίτι» (Τσαουσάκης), «Μπορεί να το έχουν πλανέψει (ακρογιαλιές δειλινά)» (Χασκήλ), «Γιατί με ξύπνησες πρωί», «Συννεφιασμένη Κυριακή» (Τσαουσάκης-Μπέλλου), «Η σατράπισσα, Αραμπάς περνά», «Για τα μάτια π’ αγαπώ» (Φέρτε μου να πιω…) – η… ιστορία αυτοπροσώπως.
Τέταρτο CD (τα έτη 1950-1954) και στο player τα: «Γεια σου καΐκι μου Άη Νικόλα» (Μοσχονάς, Νίνου), «Στρώσε μου να κοιμηθώ» (Τσαουσάκης, Ντάλια), «Όμορφη Θεσσαλονίκη» (Τσαουσάκης, Ντάλια, Γιαννόπουλος), «Η φωτιά» (Τσαουσάκης), «Τα διαλεχτά παιδιά» (Νίνου, Τσαουσάκης, Ευσταθίου), «Η Σεράχ» (Νίνου), «Τα νειάτα τα μπερμπάντικα» (Ευγενικός, Χασκήλ), «Βόλτα μέσα στην Ελλάδα» (Λαμπίρη, Τσιτσάνης), «Έλα όπως είσαι» (Νίνου»), «Ζαΐρα» (Νίνου) κ.ά.
Αν πρέπει κάτι να τονιστεί – γνωστό, εν πάση περιπτώσει, στις εκδόσεις που επιμελείται ο Charles Howard – τούτο έχει να κάνει με την «άψογη» ηχητική του συγκεκριμένου υλικού. Δύο είναι οι λόγοι. Πρώτον, η δυνητικά «καλύτερη κατάσταση» του αυθεντικού δίσκου 78 στροφών και δεύτερον η προσεκτική επεξεργασία, ώστε να μην αλλοιωθούν τα λεπτά, αλλά «κρυμμένα» ηχοχρώματα. Και στα δύο καταβλήθηκε η μέγιστη δυνατή προσπάθεια.
(Γνωρίζω μουσικόφιλους, που προτιμούν τις σκονισμένες αποτυπώσεις με τα σκρατς και το θόρυβο, από τις καθαρές, με ή χωρίς εισαγωγικά, των CD. Τους καταλαβαίνω. Όπως μάθει ο καθείς. Καταλαβαίνω όμως και όσους θέλουν ν’ ακούσουν, δίχως τα ενοχλητικά παράσιτα και τα φυσήματα, που είναι… επίκτητα, μερικά από τα τραγούδια της Ελλάδας που δεν θα ξαναγραφούν ποτέ. Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκω κι εγώ).

8 σχόλια:

  1. Έχεις υπ'όψιν σου ποιοι ήταν οι πρώτοι που ηχογράφησαν στη χώρα μας και πότε;
    Αλέξανδρος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Εννοείς ποιο ήταν το πρώτο ελληνικό τραγούδι που ηχογραφήθηκε κάπου στην επικράτεια ή μήπως ποιο ήταν το πρώτο τραγούδι που ηχογραφήθηκε στην Ελλάδα, για να τυπωθεί αμέσως μετά σε ελληνικό δίσκο; Και στις δύο, περιπτώσεις δεν μπορώ να σου απαντήσω (θέλει ψάξιμο). Πάντως, στη δεύτερη, το όλον πράγμα φαίνεται να σχετίζεται με το άνοιγμα της Columbia το 1930...
    Δες κι αυτό http://www.asda.gr/hgianniris/AIWNdat.htm

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ok κατατοπίστικα, ευχαριστώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Διαβάζω στο ¨ΒΗΜΑ" για το βιβλίο του Γεράσιμου Αλεξάτου "Οι Έλληνες του Γκαίρλιτς 1916-1919". Το 1914 παραμονές του Α παγκοσμίου υπήρχε ο λεγόμενος "εθνικός διχασμός" βενιζελικών-μοναρχικών, Αντάντ ή Γερμανία. Στη Θεσσαλονίκη έβαλε πόδι η Αντάντ, ενώ μεγάλο μέρος της Μακεδονίας καταλήφτηκε με έγκριση των Γερμανών από τους Βούλγαρους. Το Δ' Σώμα Στρατού που βρισκόταν εκεί κινδύνευε να περιπέσει σε βουλγαρικη αιχμαλωσία. Τη λύση έδωσε έτσι μια πρωτοφανής στα πολεμικά χρονικά ιδέα που είχαν οι Έλληνες αξιωματικοί μας. Την αιχμαλώτιση ενός στρατεύματος από ένα άλλο που δεν ήταν παρόν στο πεδίο των μαχών-το γερμανικό. Οι Γρμανοί την αποδέχθηκαν προσδοκώντας όφελος από μια τέτοια εθελοντική αιχμαλωσία. Έτσι λοιπόν οι Γερμανοί υποδέχθηκαν 7.000 Έλληνες στρατιώτες με πολύ φιλική διάθεση.Οι εξωτικοί μουσαφίρηδες ήταν για τους γερμαναράδες το καλύτερο υλικό για λαογραφικές μελέτες. Εκατοντάδες φωνογραφήσεις ελληνικών διαλέκτων πραγματοποιήθηκαν (φυλάσσονται σήμερα στο πανεπιστήμιο Χούμπολντ του Βρολίνου). Εκεί έγινε για πρώτη φορά παγκοσμίως και η ηχογράφηση μπουζουκιού (έτσι λέει στο βιβλίο). Έχει μάλιστα μια φωτο του λυράρη κ βιολάτορα Μιχάλη Πολυχρονάκη ενώ τον ηχογραφούν! το ενδιαφέρον είναι πως λίγο αργότερα κάποιοι απ' τους δικούς μας μπλέχτηκαν με την εξέγερση των Σπαρτακιστών ενώ οι υπόλοιποι φύγαν άρον άρον για Ελλάδα. Αυτά εν τάχει σ' ένα βιβλίο που θα σπεύσω να προμηθευτώ (εκδόσεις Αφοι Κυριακίδη 337σελ 24 ευρώ).

    Κώστας Παπ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Την έχω ακούσει κι εγώ αυτή την ιστορία. Πρέπει, μάλιστα, να είχα κόψει και τη σελίδα από την εφημερίδα που την είχα διαβάσει. Θα ρίξω μια ματιά μπας και τη βρω... Σημειώνω, πάντως,το βιβλίο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Το βιβλίο είναι του 2010 και δείχνει καλοδουλεμένο. Στο σημερινό ΒΗΜΑ το διάβασα.

    κώστας παπ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Πάντως η ιστορία με το Γκαίρλιτς είναι παλιότερη. Εννοώ ότι εγώ τουλάχιστον πρωτοδιάβασα γι' αυτήν πριν 4-5 χρόνια. Δε θυμάμαι τώρα αν ήταν ο ίδιος ο συγγραφέας, που είχε κάνει λόγο. Πιθανώς...
    Κάνω copy paste κάτι που βρήκα στο ρεμπέτικο forum, από το 2007. Ξέρεις Κώστα, όλα αυτά δεν μπορείς να τα πάρεις τοις μετρητοίς, γιατί άλλοι ερευνητές μπορεί να έχουν άλλα στοιχεία. Η λίστα όμως έχει ενδιαφέρον. Είναι από τους Φωνογραφητζήδες του Διονύση Μανιάτη...

    Ακολουθεί το χρονικό της πορείας του μπουζουκιού στη δισκογραφία που έχει ως εξής.
    1) Το 1910 περίπου, στο τσιφτετέλι «Εχθές το βράδυ», σε δίσκο X-54734 Odeon Record με τη Σμυρναϊκή Εστουδιαντίνα, όπου στο τέλος ακούγεται η αντιφώνηση «Παίξει μπουζούκι».
    2) Το 1917 στο «Χήρα ν' αλλάξεις τ' όνομα» σε μη εμπορεύσιμο δίσκο με αριθμό ΡΚ-1004 της Πρωσσικής φωνογραφικής «Κομισιόν» όπου τραγουδά ο Απόστολος Παπαδιαμάντης από τη Σκιάθο και παίζει θαυμάσιο μπουζούκι ο Κώστας Καλαμαράς από τη Σύρο και ηχογραφήθηκε στο Γκαίρλιτς (Βερολίνο).
    3) Στις 16 Σεπτεμβρίου 1926 στα Δημοτικά τραγούδια «Τρεις λυγερές» και «Οι Τσεκουραίοι» σε δίσκο νΐ-68776 Victor Αμερικής όπου παίζει μπουζούκι ο Κώστας Νοκότης και ακορντεόν ο Γιάννης Σφοντίλιας.
    4) Τον Μάρτιο του 1928 στα δημοτικά τραγούδια «Καπετάν Λουκάς» και «Καστοριανό νυφιάτικο», σε δίσκο 56108F Columbia Αμερικής με την κομπανία Γιώργου Κασσάρα, όπου παίζει μπουζούκι κάποιος χγνωστος.
    5) Στις 14 Αυγούστου 1928 στο «Λημνέικο Ζεϊμπέκικο» σε δίσκο νί 38003 Victor Αμερικής, όπου ο Γιώργος Δεληγιώργης σφυρίζει τη μελωδία και παίζει μπουζούκι κάποιος άγνωστος.
    6) Στο τέλος του 1928, στα ρεμπέτικα τραγούδια «Από κάτω απ' τις ντομάτες» και «Τούτοι μπάτσοι πούρθαν τώρα» σε δίσκο 56137F Columbia Αμερικής, όπου τραγουδά ο Γιαννάκης Ιωαννίδης και παίζει μπουζούκι ο Μανώλης Καραπιπέρης.
    7) Στις 29 Απριλίου 1929 στα κομμάτια «Αϊδίνικο» και «Αϊβαλιώτικο» σε δίσκο νϊ-58028 Victor Αμερικής, όπου τραγουδά και παίζει μπουζούκι ο Μανώλης Καραπιπέρης.
    8) Το 1929 στα οργανικά κομμάτια «Χορός χασάπικος» και «Αναμνήσεις της Σάμου» σε δίσκο ΟΚ-82558 Οkey Αμερικής, παίζουν μπουζούκι και ακορντεόν κάποιοι άγνωστοι (πιθανόν κάποιος Βασίλης Ντηνιακός).
    9) Το Δεκέμβριο του 1929 στο ζεϊμπέκικο του Σωτήρη Γαβαλά «Ο Μεμέτης» σε δίσκο Β-21562 Ρarlofon, όπου τραγουδά ο Ζαχαρίας Κασιμάτης και παίζει μπουζούκι ο Σπύρος Περιστέρης (Γεια σου Σπυράκι με το μπουζούκι σου).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Πάντως έχει ενδιαφέρον το θέμα. Και βλέπεις τα πανεπιστήμια της Γερμανίας τι δουλειά έκαναν από τότε. Με αρχεία οργανωμένα και ενδιαφέρον για το κάθε τι. Ένας φίλος είναι σε Πανεπιστήμιο του Βερολίνου υπεύθυνος τμήματος του αρχείου Αριστοτέλη και με ενημερώνει σχετικά. Υπάρχει άπειρο υλικό προς εξερεύνηση.
    Όρεξη να' χεις.

    Κώστας Παπ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή