Θα μπορούσε, ενδεχομένως, μία ιστορική πολιτικοκοινωνική επέτειος, όπως η Επανάσταση των Γαρυφάλλων στην Πορτογαλία την 25η Απριλίου 1974 (37 χρόνια πριν δηλαδή), να δώσει αφορμή για ένα μουσικό κείμενο; Φυσικά. Και για διαφόρους λόγους. Ένας, ας πούμε, είναι το άλμπουμ Obrigado Otelo (Σ’ ευχαριστούμε Otelo) αφιερωμένο στον Otelo de Carvalho, έναν από τους ιδρυτές του MFA (Movimento das Forcas Armadas ή επί το ελληνικότερον Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων) και πρωτεργάτη της πορτογαλικής δημοκρατίας. Ο διπλός αυτός δίσκος βινυλίου κυκλοφόρησε την 25η Απριλίου του 1989 στη Γαλλία όχι για να εορτασθεί η 15ετία (τότε) της Revolucao dos Cravos, αλλά γιατί ο Otelo de Carvalho, κατηγορούμενος για τρομοκρατία βρισκόταν ήδη μία 5ετία στη φυλακή. Το άλμπουμ κυκλοφόρησε από την C.E.D.R.I. [LDA 574903.04] δηλ. την Comite European pour la Defense des Refugies et Immigres (Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Υπεράσπιση των Προσφύγων και των Μεταναστών) και συμμετείχαν σ’ αυτό παρέχοντας τραγούδια τους ο Renaud, ο Jacques Higelin και ο Georges Moustaki από την Γαλλία, ο Billy Bragg από την Μεγάλη Βρετανία, ο Μίκης Θεοδωράκης από την Ελλάδα, ο Jose Mario Branco και ο Carlos do Carmo από την Πορτογαλία, ο Lluis Llach και ο Luis Pastor από την Ισπανία, ο Edoardo Bennato από την Ιταλία, ο Konstantin Wecker από την ακόμη τότε Δυτική Γερμανία, ο Pablo Milanes από την Κούβα, ο Chico Buarque από την Βραζιλία, η Gisela May από την τότε Ανατολική Γερμανία, ο Serge Utge-Royo από το Βέλγιο, το γκρουπ Mahaleo από την Μαδαγασκάρη, ο Francis Bebey από το Καμερούν και οι Thomas Gubitsch Trio και Mercedes Sosa από την Αργεντινή. Τα ονόματα κατεδείκνυαν τη σημασία που απέδιδε η Επιτροπή στο εγχείρημα· της πίεσης δηλαδή προς την πορτογαλική Δικαιοσύνη, ν’ απονείμει όντως δικαιοσύνη και να απελευθερώσει τον Carvalho. Πράγμα το οποίον ολοκληρωτικώς συνέβη μόλις το 2001, αφού είχαν μεσολαβήσει εν τω μεταξύ δίκες, καταδίκες και φυλακίσεις (δες κι εδώ http://is.gd/zBJNVk). 
Το 1983, όταν η «επανάσταση των γαρυφάλλων» είχε μείνει πλέον μόνο στα χαρτιά (αξίζει κανείς να διαβάσει τα προγράμματα του MFA, σ’ ένα βιβλιαράκι των εκδόσεων Κάλβος υπό τον τίτλο «Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων Πορτογαλίας» από το 1981, δες κι εδώ http://is.gd/1ImkYr), η Πορτογαλία αναγκάστηκε να προσφύγει για δεύτερη φορά, για οικονομική βοήθεια, στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αποτέλεσμα; Μέσα σε λίγο καιρό η φτώχεια είχε αγγίξει τριτοκοσμικά επίπεδα. Τότε, μια σειρά βομβιστικών ενεργειών άρχισε να πλήττει πορτογαλικούς και μη στόχους, την ευθύνη των οποίων ανελάμβανε η οργάνωση Forcas Populares 25 de Abril ή FP-25 όπως έγινε πιο γνωστή. Η κυβέρνηση Soares, για να αντιμετωπίσει τα νέα δεδομένα, ετοίμασε ένα φωτογραφικό νόμο «καθημερινής χρήσης», που θα την έβγαζε από τη δύσκολη θέση. Λίγο πριν τη ψήφισή του, τον Ιούνιο του ’84, ο Otelo de Carvalho και κάποιοι ακόμη, μέλη όλοι του κόμματος FUP (Forcas se Unidade Popular), συλλαμβάνονται και κλείνονται στη φυλακή με την κατηγορία πως ήταν όλοι τους στελέχη της FP-25. Έτσι κάπως φθάνουμε σιγά-σιγά στην κυκλοφορία αυτού του άλμπουμ, το 1989.
Από τα τραγούδια που επελέγησαν, αρκετά είχαν ως θέμα τους (και) την επανάσταση των γαρυφάλλων. Δύο, μάλιστα, αποτελούν για μένα all time favorites, σπάνιας δύναμης πολιτικές μπαλάντες δηλαδή. Τo “Portugal” με τον Georges Moustaki και το “Abril 74” του Lluis Llach. Τα δύο τραγούδια δεν έχουν μόνο φορτισμένους στίχους, αλλά ακόμη έξοχες ερμηνείες και ακόμη εξοχότερες μελωδίες.
Θα μπορούσαμε να ακούσουμε το “Abril 74” από τον Lluis Llach, όπως καταγράφεται και στο άλμπουμ “A Viatge a Itaca” [Movieplay 17.0710/8, 1975] –ναι σ’ εκείνο στο οποίον ο καταλανός τροβαδούρος μελοποιεί την «Ιθάκη» του Καβάφη–, και να το ξανακούσουμε από κάποιο μεταγενέστερο live του με τον επίσης Καταλανό Jose Carreras. Δυστυχώς το βίντεο του “Portugal” με τον Georges Moustaki (που το έχει τραγουδήσει και ο Αντώνης Καλογιάννης στη γλώσσα μας, σε στίχους Δημήτρη Χριστοδούλου, ως «Γι’ αυτούς που ζήσαν μόνοι») δεν μεταφέρεται στο blog.
Και μία δήλωση του 75χρονου Otelo de Carvalho, που τον τελευταίο καιρό τη διαβάζουμε σε διάφορα sites, μάς φέρνει φάτσα με το τώρα, συνδέοντάς μας με το χθες του πορτογαλικού πολιτικού τοπίου:
«Αν ήξερα πού θα έφτανε σήμερα η Πορτογαλία, δεν θα είχα ξεκινήσει ποτέ την Επανάσταση των Γαρυφάλλων».
Βαριά η κουβέντα, όταν λέγεται μάλιστα από έναν τέτοιον άνθρωπο.
Το 1983, όταν η «επανάσταση των γαρυφάλλων» είχε μείνει πλέον μόνο στα χαρτιά (αξίζει κανείς να διαβάσει τα προγράμματα του MFA, σ’ ένα βιβλιαράκι των εκδόσεων Κάλβος υπό τον τίτλο «Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων Πορτογαλίας» από το 1981, δες κι εδώ http://is.gd/1ImkYr), η Πορτογαλία αναγκάστηκε να προσφύγει για δεύτερη φορά, για οικονομική βοήθεια, στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αποτέλεσμα; Μέσα σε λίγο καιρό η φτώχεια είχε αγγίξει τριτοκοσμικά επίπεδα. Τότε, μια σειρά βομβιστικών ενεργειών άρχισε να πλήττει πορτογαλικούς και μη στόχους, την ευθύνη των οποίων ανελάμβανε η οργάνωση Forcas Populares 25 de Abril ή FP-25 όπως έγινε πιο γνωστή. Η κυβέρνηση Soares, για να αντιμετωπίσει τα νέα δεδομένα, ετοίμασε ένα φωτογραφικό νόμο «καθημερινής χρήσης», που θα την έβγαζε από τη δύσκολη θέση. Λίγο πριν τη ψήφισή του, τον Ιούνιο του ’84, ο Otelo de Carvalho και κάποιοι ακόμη, μέλη όλοι του κόμματος FUP (Forcas se Unidade Popular), συλλαμβάνονται και κλείνονται στη φυλακή με την κατηγορία πως ήταν όλοι τους στελέχη της FP-25. Έτσι κάπως φθάνουμε σιγά-σιγά στην κυκλοφορία αυτού του άλμπουμ, το 1989.Από τα τραγούδια που επελέγησαν, αρκετά είχαν ως θέμα τους (και) την επανάσταση των γαρυφάλλων. Δύο, μάλιστα, αποτελούν για μένα all time favorites, σπάνιας δύναμης πολιτικές μπαλάντες δηλαδή. Τo “Portugal” με τον Georges Moustaki και το “Abril 74” του Lluis Llach. Τα δύο τραγούδια δεν έχουν μόνο φορτισμένους στίχους, αλλά ακόμη έξοχες ερμηνείες και ακόμη εξοχότερες μελωδίες.
Θα μπορούσαμε να ακούσουμε το “Abril 74” από τον Lluis Llach, όπως καταγράφεται και στο άλμπουμ “A Viatge a Itaca” [Movieplay 17.0710/8, 1975] –ναι σ’ εκείνο στο οποίον ο καταλανός τροβαδούρος μελοποιεί την «Ιθάκη» του Καβάφη–, και να το ξανακούσουμε από κάποιο μεταγενέστερο live του με τον επίσης Καταλανό Jose Carreras. Δυστυχώς το βίντεο του “Portugal” με τον Georges Moustaki (που το έχει τραγουδήσει και ο Αντώνης Καλογιάννης στη γλώσσα μας, σε στίχους Δημήτρη Χριστοδούλου, ως «Γι’ αυτούς που ζήσαν μόνοι») δεν μεταφέρεται στο blog.
Και μία δήλωση του 75χρονου Otelo de Carvalho, που τον τελευταίο καιρό τη διαβάζουμε σε διάφορα sites, μάς φέρνει φάτσα με το τώρα, συνδέοντάς μας με το χθες του πορτογαλικού πολιτικού τοπίου:
«Αν ήξερα πού θα έφτανε σήμερα η Πορτογαλία, δεν θα είχα ξεκινήσει ποτέ την Επανάσταση των Γαρυφάλλων».
Βαριά η κουβέντα, όταν λέγεται μάλιστα από έναν τέτοιον άνθρωπο.
Χαίρομαι που θυμηθήκατε τη Revolução dos Cravos. Ας μην ξεχνάμε και το σύνθημά της, το περίφημο "Grãndola, Vila Morena". Μιας και αναφερθήκατε στο άσμα του Μoustaki με τους υπέροχους γαλλικούς στίχους (...A ceux qui ne croient plus / Voir s'accomplir leur idéal / Dis leur qu'un œillet rouge / A fleuri au Portugal ...), έχω την εντύπωση ότι είναι διασκευή του περίφημου Fado Tropical των Chico Buarque και Ruy Guerra - ή μήπως κάνω λάθος;
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν κάνετε καθόλου λάθος. Στον ίδιο δίσκο ο Chico Buarque αποδίδει το “Bancarrota blues” που έχει γράψει μαζί με τον Edu Lobo. Α, και ο Μίκης Θεοδωράκης τραγουδά την «Επιστολή» σε στίχους Μάνου Ελευθερίου.
ΑπάντησηΔιαγραφή