και πάλι αυτά τα λόγια…

Ακούγοντας, χθες, το ποίημα του Μανόλη Πολέντα στο YouTube http://is.gd/FZG6Uu, που μας πρότεινε ο αναγνώστης Ataktos, θυμήθηκα κάποια από τα ποιήματα του Wolf Biermann, που είχε μεταφράσει ο Δημοσθένης Κούρτοβικ κι είχαν κυκλοφορήσει σε βιβλίο ως Στους παλιούς συντρόφους μου, από τις εκδόσεις Κάλβος το 1974. (Να πω, πριν προχωρήσω, πως για τον Biermann έχω ήδη κάνει μιαν ανάρτηση http://is.gd/xhXz5W, την οποία και σας προτείνω να κοιτάξετε).

Έξι από ’κείνα τα ποιήματα («Έτσι πρέπει να γίνει – Έτσι θα γίνει», «Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα», «Μπαλάντα για τους ασφαλίτες», «Η μπαλάντα του οπερατέρ», «Ο σύντροφος Χουλιάν Γκριμάου», «Αυτούς τους έχω βαρεθεί!») μελοποιήθηκαν, ως γνωστόν, την επόμενη χρονιά από τον Θάνο Μικρούτσικο, καταλαμβάνοντας την πρώτη πλευρά στο δίσκο του «Πολιτικά Τραγούδια» [Lyra SYLP 3719, 1975]. Ας πω λοιπόν, επί τη ευκαιρία, πως ο Μικρούτσικος δεν μελοποίησε ολάκερα τα συγκεκριμένα ποιήματα.
Αναλυτικότερα: στο «Έτσι πρέπει να γίνει – Έτσι θα γίνει» μελοποιήθηκαν οι πέντε από τις δέκα στροφές και όχι με τη σειρά που έδωσε σ’ αυτές ο Biermann, στο «Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα» δεν ακούστηκε η τρίτη στροφή, ενώ υπήρχαν και μικρο-παραλείψεις, στη «Μπαλάντα για τους ασφαλίτες» από τις οκτώ στροφές μελοποιήθηκαν (με μια-δυο προσαρμογές) μόλις οι δύο πρώτες, στη «Μπαλάντα του οπερατέρ» παραλείφθηκε η πρώτη στροφή, μελοποιήθηκαν οι επόμενες τρεις και δεν μελοποιήθηκαν οι υπόλοιπες τρεις, το «Σύντροφο Χουλιάν Γκριμάου» τον ακούμε όπως ακριβώς τον μετέφρασε ο Κούρτοβικ, ενώ στο «Αυτούς τους έχω βαρεθεί!» έχουν γίνει μικροαλλαγές και δεν ακούγεται κι η τελευταία στροφή… Και γενικά είναι για να ουρλιάζεις/ Της Γερμανίας την κατάντια σαν κοιτάζεις/ Τούτης της γης που τριπλά έχει χωριστεί/ Κι αν ευτυχία γνώρισα σ’ αυτή/ Αυτό άλλο τραγούδι ας το πει/ - τα έχω βαρεθεί.
Αντιγράφω από το βιβλίο δύο ποιήματα, τα οποία έχουν σημερινό λόγον ύπαρξης, πέραν των συνθηκών για τις οποίες γράφτηκαν…

δε φτάνει η ειρωνεία
Δε φτάνει; Μα ούτε
κι οργή φτάνει, ούτε
η κατανόηση, η λύπη
δε φτάνει καθόλου, ούτε η προσοχή!

Μα δε φτάνει η
βία, ούτε οι προφητείες
ούτε η σύνεση, τα ιερά
ψέματα δε φτάνουν
δε φτάνει να κλείνουμε τ’ αυτιά
ούτε να σωπαίνουμε ούτε να μιλάμε

Σεμνότητα δε φτάνει
ούτε υπεροψία, το θάρρος δεν
φτάνει, ούτε η δειλία, ενάντια
σε τούτη την τρέλα δε φτάνει
η τρέλα, ενάντια σ’ ανθρώπους δε βοηθάνε
οι άνθρωποι, ούτε οι φωνές ενάντια σ’ αυτούς που φωνάζουν
μα ούτε κι η σιωπή ενάντια στις φωνές

Οι λέξεις διαστρέφουν τις λέξεις
οι λέξεις διαστρέφουν τα στόματα
τραβηγμένες απ’ τα μαλλιά της γνώσης
έτσι κι εμείς τραβιόμαστε απ’ τα μαλλιά-μας
για να βγούμε από καινουριοκαταχτημένους βούρκους
Ο κόσμος, Θεέ-μου, εύκολο είναι να σωθεί!
Αλλά άνθρωποι, ποιος θα σώσει τους σωτήρες;!

ασήμαντο τραγούδι για τις αξίες που μένουν 
Οι μεγάλοι ψεύτες – τι λοιπόν τι
Θα μείνει απ’ αυτούς;
Απ’ αυτούς θα μείνει
ότι τους πιστέψαμε
Οι μεγάλοι υποκριτές – τι λοιπόν τι
Θα μείνει απ’ αυτούς;
Απ’ αυτούς θα μείνει
ότι στο τέλος τους ξεμασκαρέψαμε

Οι μεγάλοι τύραννοι – τι λοιπόν, τι
Θα μείνει απ’ αυτούς;
Απ’ αυτούς θα μείνει
ότι απλούστατα ανατράπηκαν
Και οι αιώνιοί-τους καιροί – τι λοιπόν, τι
Θα μείνει απ’ αυτούς;
Απ’ αυτούς θα μείνει
ότι συντόμεψαν πολύ

Βουλώνουν το στόμα της Αλήθειας με ψωμί
Και τι θα μείνει απ’ το ψωμί;
Θα μείνει απ’ αυτό – τι λοιπόν; -
ότι φαγώθηκε
Και τούτο το κακόφωνο τραγούδι – τι λοιπόν
Θα μείνει απ’ το τραγούδι;
Αιώνια απ’ αυτό θα μείνει
ότι ξεχάστηκε