τρία CD της σουηδικής ROTOR – τρία CD του MATTI BYE

Η Rotor είναι μια σουηδική εταιρεία, η οποία, όπως διαβάζουμε στο site της… “record and publish music that might not belong anywhere else – silent film music, furniture music, foreground music, instrumental music and romantic lo-fi music”. Τρία CD τής Rotor έχουμε τώρα στη διάθεσή μας, τα οποία υπογράφει ο σουηδός συνθέτης Matti Bye, για τον οποίον έχουμε γράψει κι άλλες φορές στο δισκορυχείον…

MATTI BYE: Drömt [Rotor Records, 2008]

Το “Drömt” μοιάζει με σάουντρακ, χωρίς στην πραγματικότητα να είναι – παρότι ακόμη και το εξώφυλλο σε παραπέμπει σε κάτι τέτοιο. Ηχογραφημένο κάπου στη Στοκχόλμη το 2007, το “Drömt” εμφανίζει στοιχεία… βόρειας κινηματογραφικής μουσικής και ακόμη ελαφρά μονοτονία, εμφανή, αλλά πάντοτε cool, λυρισμό, δάνεια από την παράδοση της πόλκας, σκοτεινά passages κ.λπ., καθώς βιολιά, τσέλα, κόρνα, βιόλες και όμποε συνδυάζονται με τα πλήκτρα τού Matti Bye (πιάνο, hammond, wurlitzer…) και ακόμη μπάσο, ντραμς και ηλεκτρονικά. Το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό. Οι μουσικές του Matti Bye έχουν και πάθος και υψηλό αισθητικό επίπεδο, ενώ με το να μοιάζουν κάπως παλιομοδίτικες, χωρίς στην πραγματικότητα να είναι, κατορθώνουν και το κυριότερο. Να απευθύνονται σε ακροατές εντελώς διαφορετικών γούστων. Προνόμιο των όχι απλώς ταλαντούχων είναι αυτό.

THE PANOPTIKON ORCHESTRA: The Joyless Street [Rotor Records, 2004]

Πιο παλιά δισκογραφική δουλειά του Matti Bye, το άλμπουμ “The Joyless Street” εμφανίζει τον σουηδό μουσικό ως μέλος μιας τριάδας, την οποίαν αποτελούν ο ίδιος (πιάνο, όργανο, ακορντεόν, μέλοτρον, κρουστά), η Lotta βιολί, μουσικό πριόνι και ο Kristian κιθάρες, τσέλο, μαντολίνο, μέλοτρον, όργανο. Το όνομα του τρίο; The Panoptikon Orchestra. Οι τρείς αυτοί βρέθηκαν μαζί για να κάνουν κάτι σύνηθες (περισσότερο σύνηθες εκείνα τα χρόνια). Να τοποθετήσουν εκ των υστέρων μουσική, πάνω σ’ ένα κλασικό γερμανικό φιλμ, από το 1925, το Die freudlose Gasse του Georg Wilhelm Pabst (αγγλικός τίτλος: The Joyless Street), που είχε ως πρωταγωνίστρια την Greta Garbo.

Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η μουσική του Matti Bye και της Panoptikon Orchestra, σίγουρα… κινηματογραφική –χοντρικά θα την χαρακτήριζα ως «σύγχρονη δωματίου», παρότι και τούτο είναι ασαφές, καθώς δεν πιάνει το εύρος των χρωμάτων που συνοδεύουν το The Joyless Street– αν και δεν μπορείς εύκολα να την κρίνεις, ως προς τον στόχο της. Το προφανές λέμε. Χωρίς την ταυτόχρονη θέαση του φιλμ και της ακρόασης της μουσικής, όλα μοιάζουν μετέωρα. Μάλλον η μουσική –όχι «όλα»– καθώς η ταινία είναι αυτή που είναι, εδώ κι 100 χρόνια σχεδόν.

MATTI BYE: Music for the Silent Film The Phantom Carriage composed for orchestra by Matti Bye [Rotor Records, 2003]

Πάμε ακόμη πιο πίσω στο χρόνο, στο 2003, για να δούμε μία από τις πρώτες, αν όχι την πρώτη κυκλοφορία του 51χρονου σήμερα Matti Bye. Ήταν κι εκείνη μια εκ των υστέρων τοποθετημένη μουσική πάνω σε μια βωβή ταινία – αυτή τη φορά στην Körkarlen, από το 1921, του συμπατριώτη του Victor Sjöström. Γνωστή και με τον αγγλικό τίτλο της ως The Phantom Carriage η ταινία του Sjöström αποτελεί ένα «μύθο» του σουηδικού σινεμά, ο οποίο προσεγγίστηκε με δέος από τον Bye. Τούτο αφήνει να φανεί ο ίδιος ο συνθέτης, μέσα από τις λιγοστές λέξεις του booklet, καθώς γράφει για τα… μάτια που θα πρέπει να είναι καρφωμένα στην εικόνα και ακόμη πως το δυναμικό στοιχείο, σ’ αυτή τη συνύπαρξη, δεν θα μπορούσε να ήταν άλλο από την ταινία αυτή καθαυτή. 

Τοποθετώντας, τώρα, ο Bye τη μουσική του «πίσω», σ’ ένα δεύτερο πλάνο, δεν σημαίνει πως την υποτιμά. Το λέμε τούτο ακούγοντας, προφανώς, τα θέματά του, όπως το “Disappointment”, και κυρίως το σχεδόν 8λεπτο “At the Salvation Army” που ακολουθεί, και που δείχνουν τις πραγματικά μεγάλες δυνατότητες αυτού του μουσικού, που διαπρέπει (δισκογραφικά τουλάχιστον) εδώ και μια 15ετία. Έχοντας δίπλα του ένα εξαιρετικό ensemble, o Bye (που χειρίζεται, πάντα, πιάνο και αρμόνιο) «εκμεταλλεύεται» ένα σχήμα κουαρτέτου εγχόρδων (δύο βιολιά, βιόλα, τσέλο) και ακόμη κρουστά, τρομπόνι, κλαρίνο, μπάσο-κλαρίνο, hurdy-gurdy, άρπα και cittern, προκειμένου να περιγράψει εκείνου που βλέπει, προτείνοντας μια μουσική χαμηλών, γενικά, τόνων, με ωραίες όμως κορυφώσεις και λεπτές μελωδικές απολήξεις.

Η Rotor Records εισάγεται από την Recordisc, www.recordisc.wordpress.com