Δεν μπορώ να θυμηθώ πότε άκουσα για πρώτη φορά τα ονόματα της Martha και της Tena Elefteriadu. Πιθανώς να πρωτοδιάβασα γι’ αυτά σ’ ένα παλαιό γερμανικό mail-order με δίσκους από την Ανατολική Ευρώπη. Ίσως να μου τα ανέφερε κάποτε ένας φανατικός «χατζιδακικός» συλλέκτης. Πιθανώς και να τα ονειρεύτηκα… Τι σημασία έχει; Πάντως, όταν έπεσα στα χέρια μου εδώ και καμιά 15αριά χρόνια το… δικό τους “River deep, mountain high” γνώριζα την περίπτωσή τους. Μέσω του internet αργότερα θα κατορθώσω να μάθω περισσότερα για την πολύ επιτυχημένη καλλιτεχνική πορεία τους, στην παλαιά Τσεχοσλοβακία, ενώ κι ένας τσέχος, φίλος εξ αποστάσεως, ο Karel S., Θα βοηθήσει με χαρά, ώστε να συμπληρωθεί κάπως το πληροφοριακό puzzle. 
Η Martha Elefteriadu γεννήθηκε το 1946 στο Bulkes της Γιουγκοσλαβίας (το χωριό-κράτος του Δημοκρατικού Στρατού, στη Βοϊβοντίνα, στο οποίο κατέφυγαν έλληνες κομμουνιστές μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας), ενώ η Tena, στο ίδιο μέρος, δύο χρόνια αργότερα. Ποιος ξέρει πώς, οι έλληνες γονείς των κοριτσιών (προφανώς, γλίτωσαν των ενδο-κομμουνιστικών εκκαθαρίσεων, που κατέστησαν το Μπούλκες τόπο μαρτυρίου), μετά τη διάλυση του χωριού (οι Ζαχαριάδης-Στάλιν, ως γνωστόν, βρέθηκαν στα μαχαίρια με τον Τίτο) θα προωθηθούν στην Τσεχοσλοβακία και πιο συγκεκριμένα στην Brno, εκεί όπου τα κορίτσια θα πάνε σχολείο, ερχόμενα σ’ επαφή, συν τω χρόνω, με την pop κουλτούρα του ’60. 
Το beat στις δόξες του στην παλαιά Τσεχοσλοβακία, και οι δύο αδελφές, που είχαν εν τω μεταξύ καλές φωνές, δεν θ’ αργήσει να κάνουν εντύπωση. Μετά τα μέσα της δεκαετίας, όπως αρκετοί γνωρίζουν, η χώρα θα γνωρίσει μεγάλη rock άνθηση, κάτι που δεν επηρεάστηκε βεβαίως ούτε από τη σοβιετική εισβολή, ούτε απ' οτιδήποτε άλλο. Τα μεγάλα γκρουπ της εποχής οι Mefistos, οι Olympics, οι Matadors και οι Framus Five ακούγονταν απ’ άκρη σ' άκρη στη χώρα, ενώ οι ορχήστρες με brass section, κάποια rock περιβολή και μπροστάρη τραγουδιστή δεν ήταν λίγες (Ferdinand Havlik Orchestra, Karel Duba Orchestra, Gustav Brom Orchestra κ.ά.). Μία απ’ αυτές, οι Vulkan, που είχε μεγαλύτερη rock συνείδηση (μιλάμε για γκρουπ δηλαδή), ήταν πίσω από τις αδελφές Elefteriadu, ήδη από το 1967 - οι οποίες αφές τραγουδούσαν στο club Slunicko στην Πράγα, έχοντας γράψει τη φωνή τους για το ραδιόφωνο της Brno, της μοραβικής μητρόπολης στην οποίαν είχαν μεγαλώσει. Κι ήταν εκεί, στο Slunicko, όταν τις ανακάλυψαν οι άνθρωποι της εταιρίας Panton, οι οποίοι και θα τις οδηγήσουν αμέσως στο στούντιο, προκειμένου να τυπώσουν τα πρώτα τους τραγούδια. 
Ήταν το 7ιντσο [04 0213] με το “Dancing in the street” στην πρώτη πλευρά, που το έλεγαν άψογα και το “Nejvic ma kdo se umi smat” του Ales Sigmund στη δεύτερη – του συνθέτη, που θα τους παρείχε έκτοτε ουκ ολίγες επιτυχίες.
Πάντα με τους Vulkan δίπλα τους και πάντα μέσα στο 1969 θα δώσουν τουλάχιστον 3 ακόμη 45άρια, στα οποία ακούγονται μερικά πολύ ωραία τραγούδια (originals και διασκευές) σ’ ένα soul-rock ύφος, με πολλά πνευστά, αλλά και αξιοσημείωτα κιθαριστικά soli.
Αναφέρομαι στo “Zivot je jen nahoda/ Prijd” [Panton 04 0250], στο “Prani derave lodky/ Kdyz ma srdce pust” [Disacnt 0 43 0002] και, κυρίως στο τεσσαράκι “Rescue me, Soul of the man/ Saturday nights, It’s always ever the same” [Panton 03 0216]. Αυτό το τελευταίο ήταν εξαιρετικό. 
H Martha και η Tena λάτρευαν τη soul κι έχοντας ως πρότυπα την Aretha Franklin, την Fontella Bass και την Tina Turner αποδίδουν με άνεση τις τραγουδάρες της Fontella Bass, αν και είναι ακόμη καλύτερες στο “It’s always ever the same” του Ales Sigmund (τσιτωμένα φωνητικά κι ένα όντως εξαιρετικό guitar break σ’ ένα σπουδαίο τραγούδι). 
Η διασκευή του κλασικού “River deep, mountain high” [Phil Spector/ Ike & Tina Turner] πάσχει λίγο στην αγγλική, αν και έχει δύναμη, ενώ το τσέχικο κομμάτι (“Posledni zavej”), σύνθεση και πάλι του Ales Sigmund, με τα blues-maniac vocals σκίζει. Σ’ αυτό το single, η Martha εμφανίζεται χωρίς την Tena πλάι της, πάντα όμως με τους Vulkan.
Τον Ιούνιο του ’69 η Martha και η Tena πήραν μέρος στο Panton-show, που συνέβαινε μέσα στο Pop-Song-Festival της Μπρατισλάβα. Τον Μάιο του 1970 τραγούδησαν στο Golden Anchor Festival στην Decin και λίγο αργότερα στο Golden Lyra Festival στην Μπρατισλάβα. Η επιτυχία τους, τις έφερε σε TV-εκπομπές στην Ελβετία και την πρώην Δυτική Γερμανία, κάνοντας καριέρα πέραν των ορίων…
Τo 1970 βγαίνει το πρώτο τους LP “Dal Nez Slunce Vstava” [Panton 01 0251] στο οποίο τραγουδούν “Midnight special”, “El condor pasa”, αλλά και Μάνο Χατζιδάκι (“Never on Sunday”). Στην μπάντα συνοδείας, δίπλα τους, και ο Emanuel Sideridis μπάσο, φωνή (τότε έπαιζε στους The Progress Organization, ενώ λίγο αργότερα θα έμπαινε στους Albatros). Παρένθεση. Ο Σιδερίδης θα έρθει στην Ελλάδα στα τέλη των seventies και θα γίνει μέλος των Zαντέ, συνοδεύοντας τον Βλάσση Μπονάτσο (μαζί θα γράψουν το LP «Γενικά»). Πιο μετά θα παίξει στο «Χαράτσι» του Παπάζογλου και αλλού. Στο μέλλον θα πούμε περισσότερα... Κλείνει η παρένθεση.
Η επιτυχία των Martha & Tena είναι αξιοσημείωτη, και οι ηχογραφήσεις συνεχείς. Ας πούμε το EP “Srdce na dlani, Horke slzy/ Vecerni ukolebavka, Dnes vecer nejsem k mani” [Panton 03 0242], αλλά και το “Zpivej tu pisen kouzelnou/ Madona” [Panton 04 0280], το τελευταίο σε συνεργασία με τον Bob Fridl (αυτός λεγόταν Josef Fridl, αλλά επειδή γούσταρε τον Dylan, άλλαξε το όνομά του σε Bob - κάπου διάβασα, μάλιστα, πως προς τα τέλη του ’80 ζούσε στην Ελλάδα!).
Το 1971 βγαίνει το δεύτερο LP της Martha και της Tena. Ο τίτλος του “Hrej Dal/ Play On” [Panton 01 0309]. Εδώ, τραγούδια των John Fogerty, Bee Gees, Beatles αλλά και ηνωραιότερη version του «Μύθου» του Μάνου Χατζιδάκι.
Έκτοτε η καριέρα των δύο τραγουδιστριών – για να μην επεκταθώ – θα εξελιχθεί όπως έπρεπε. Το ελληνικό ρεπερτόριο θα μπαίνει όλο και περισσότερο στη ζωή τους (κομμάτια των Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Μαρκόπουλου, Λοΐζου…), ενώ η Martha, το 1980, θα γράψει κι ένα πολύ ενδιαφέρον vocal jazz LP, το “Kresby Tusi” [Panton 8113 0039] σε συνεργασία με διάσημα ονόματα της τσεχοσλοβακικής σκηνής (Dezo Ursiny, Milan Ulrich, Laco Deszi, Jiri Stivin, Marton Kratochvil και άλλους). 
Η Martha και η Tena Elefteriadu συνεχίζει να κάνουν καριέρα μέχρι και σήμερα. Στην Ελλάδα πρέπει να πρωτοήρθαν το 1976 – φωτογραφία τους στην Ακρόπολη υπάρχει στο άλμπουμ «Διακοπές στην Ελλάδα» [Panton 11 0661, 1977]. Παρά ταύτα, στη χώρα μας, ελάχιστοι φαίνεται να τις γνωρίζουν. Τώρα, θα τις μάθουν περισσότεροι...
Η Martha Elefteriadu γεννήθηκε το 1946 στο Bulkes της Γιουγκοσλαβίας (το χωριό-κράτος του Δημοκρατικού Στρατού, στη Βοϊβοντίνα, στο οποίο κατέφυγαν έλληνες κομμουνιστές μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας), ενώ η Tena, στο ίδιο μέρος, δύο χρόνια αργότερα. Ποιος ξέρει πώς, οι έλληνες γονείς των κοριτσιών (προφανώς, γλίτωσαν των ενδο-κομμουνιστικών εκκαθαρίσεων, που κατέστησαν το Μπούλκες τόπο μαρτυρίου), μετά τη διάλυση του χωριού (οι Ζαχαριάδης-Στάλιν, ως γνωστόν, βρέθηκαν στα μαχαίρια με τον Τίτο) θα προωθηθούν στην Τσεχοσλοβακία και πιο συγκεκριμένα στην Brno, εκεί όπου τα κορίτσια θα πάνε σχολείο, ερχόμενα σ’ επαφή, συν τω χρόνω, με την pop κουλτούρα του ’60. Το beat στις δόξες του στην παλαιά Τσεχοσλοβακία, και οι δύο αδελφές, που είχαν εν τω μεταξύ καλές φωνές, δεν θ’ αργήσει να κάνουν εντύπωση. Μετά τα μέσα της δεκαετίας, όπως αρκετοί γνωρίζουν, η χώρα θα γνωρίσει μεγάλη rock άνθηση, κάτι που δεν επηρεάστηκε βεβαίως ούτε από τη σοβιετική εισβολή, ούτε απ' οτιδήποτε άλλο. Τα μεγάλα γκρουπ της εποχής οι Mefistos, οι Olympics, οι Matadors και οι Framus Five ακούγονταν απ’ άκρη σ' άκρη στη χώρα, ενώ οι ορχήστρες με brass section, κάποια rock περιβολή και μπροστάρη τραγουδιστή δεν ήταν λίγες (Ferdinand Havlik Orchestra, Karel Duba Orchestra, Gustav Brom Orchestra κ.ά.). Μία απ’ αυτές, οι Vulkan, που είχε μεγαλύτερη rock συνείδηση (μιλάμε για γκρουπ δηλαδή), ήταν πίσω από τις αδελφές Elefteriadu, ήδη από το 1967 - οι οποίες αφές τραγουδούσαν στο club Slunicko στην Πράγα, έχοντας γράψει τη φωνή τους για το ραδιόφωνο της Brno, της μοραβικής μητρόπολης στην οποίαν είχαν μεγαλώσει. Κι ήταν εκεί, στο Slunicko, όταν τις ανακάλυψαν οι άνθρωποι της εταιρίας Panton, οι οποίοι και θα τις οδηγήσουν αμέσως στο στούντιο, προκειμένου να τυπώσουν τα πρώτα τους τραγούδια. Ήταν το 7ιντσο [04 0213] με το “Dancing in the street” στην πρώτη πλευρά, που το έλεγαν άψογα και το “Nejvic ma kdo se umi smat” του Ales Sigmund στη δεύτερη – του συνθέτη, που θα τους παρείχε έκτοτε ουκ ολίγες επιτυχίες.
Πάντα με τους Vulkan δίπλα τους και πάντα μέσα στο 1969 θα δώσουν τουλάχιστον 3 ακόμη 45άρια, στα οποία ακούγονται μερικά πολύ ωραία τραγούδια (originals και διασκευές) σ’ ένα soul-rock ύφος, με πολλά πνευστά, αλλά και αξιοσημείωτα κιθαριστικά soli.
Αναφέρομαι στo “Zivot je jen nahoda/ Prijd” [Panton 04 0250], στο “Prani derave lodky/ Kdyz ma srdce pust” [Disacnt 0 43 0002] και, κυρίως στο τεσσαράκι “Rescue me, Soul of the man/ Saturday nights, It’s always ever the same” [Panton 03 0216]. Αυτό το τελευταίο ήταν εξαιρετικό. H Martha και η Tena λάτρευαν τη soul κι έχοντας ως πρότυπα την Aretha Franklin, την Fontella Bass και την Tina Turner αποδίδουν με άνεση τις τραγουδάρες της Fontella Bass, αν και είναι ακόμη καλύτερες στο “It’s always ever the same” του Ales Sigmund (τσιτωμένα φωνητικά κι ένα όντως εξαιρετικό guitar break σ’ ένα σπουδαίο τραγούδι). Η διασκευή του κλασικού “River deep, mountain high” [Phil Spector/ Ike & Tina Turner] πάσχει λίγο στην αγγλική, αν και έχει δύναμη, ενώ το τσέχικο κομμάτι (“Posledni zavej”), σύνθεση και πάλι του Ales Sigmund, με τα blues-maniac vocals σκίζει. Σ’ αυτό το single, η Martha εμφανίζεται χωρίς την Tena πλάι της, πάντα όμως με τους Vulkan.
Τον Ιούνιο του ’69 η Martha και η Tena πήραν μέρος στο Panton-show, που συνέβαινε μέσα στο Pop-Song-Festival της Μπρατισλάβα. Τον Μάιο του 1970 τραγούδησαν στο Golden Anchor Festival στην Decin και λίγο αργότερα στο Golden Lyra Festival στην Μπρατισλάβα. Η επιτυχία τους, τις έφερε σε TV-εκπομπές στην Ελβετία και την πρώην Δυτική Γερμανία, κάνοντας καριέρα πέραν των ορίων…
Τo 1970 βγαίνει το πρώτο τους LP “Dal Nez Slunce Vstava” [Panton 01 0251] στο οποίο τραγουδούν “Midnight special”, “El condor pasa”, αλλά και Μάνο Χατζιδάκι (“Never on Sunday”). Στην μπάντα συνοδείας, δίπλα τους, και ο Emanuel Sideridis μπάσο, φωνή (τότε έπαιζε στους The Progress Organization, ενώ λίγο αργότερα θα έμπαινε στους Albatros). Παρένθεση. Ο Σιδερίδης θα έρθει στην Ελλάδα στα τέλη των seventies και θα γίνει μέλος των Zαντέ, συνοδεύοντας τον Βλάσση Μπονάτσο (μαζί θα γράψουν το LP «Γενικά»). Πιο μετά θα παίξει στο «Χαράτσι» του Παπάζογλου και αλλού. Στο μέλλον θα πούμε περισσότερα... Κλείνει η παρένθεση.
Η επιτυχία των Martha & Tena είναι αξιοσημείωτη, και οι ηχογραφήσεις συνεχείς. Ας πούμε το EP “Srdce na dlani, Horke slzy/ Vecerni ukolebavka, Dnes vecer nejsem k mani” [Panton 03 0242], αλλά και το “Zpivej tu pisen kouzelnou/ Madona” [Panton 04 0280], το τελευταίο σε συνεργασία με τον Bob Fridl (αυτός λεγόταν Josef Fridl, αλλά επειδή γούσταρε τον Dylan, άλλαξε το όνομά του σε Bob - κάπου διάβασα, μάλιστα, πως προς τα τέλη του ’80 ζούσε στην Ελλάδα!).
Το 1971 βγαίνει το δεύτερο LP της Martha και της Tena. Ο τίτλος του “Hrej Dal/ Play On” [Panton 01 0309]. Εδώ, τραγούδια των John Fogerty, Bee Gees, Beatles αλλά και ηνωραιότερη version του «Μύθου» του Μάνου Χατζιδάκι.
Έκτοτε η καριέρα των δύο τραγουδιστριών – για να μην επεκταθώ – θα εξελιχθεί όπως έπρεπε. Το ελληνικό ρεπερτόριο θα μπαίνει όλο και περισσότερο στη ζωή τους (κομμάτια των Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Μαρκόπουλου, Λοΐζου…), ενώ η Martha, το 1980, θα γράψει κι ένα πολύ ενδιαφέρον vocal jazz LP, το “Kresby Tusi” [Panton 8113 0039] σε συνεργασία με διάσημα ονόματα της τσεχοσλοβακικής σκηνής (Dezo Ursiny, Milan Ulrich, Laco Deszi, Jiri Stivin, Marton Kratochvil και άλλους). Η Martha και η Tena Elefteriadu συνεχίζει να κάνουν καριέρα μέχρι και σήμερα. Στην Ελλάδα πρέπει να πρωτοήρθαν το 1976 – φωτογραφία τους στην Ακρόπολη υπάρχει στο άλμπουμ «Διακοπές στην Ελλάδα» [Panton 11 0661, 1977]. Παρά ταύτα, στη χώρα μας, ελάχιστοι φαίνεται να τις γνωρίζουν. Τώρα, θα τις μάθουν περισσότεροι...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου