η ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΓΛΕΖΟΥ στη Lyra

Αγόρασα πριν από λίγες μέρες το 2CD «Η Δέσποινα Γλέζου στη Λύρα» (2010). Δεν ξέρω γιατί, αφού όπως διαπίστωσα, μ’ ένα γρήγορα κοίταγμα στο track list, τα περισσότερα από τα τραγούδια που μ’ ενδιέφεραν τα είχα. Εν πάση περιπτώσει… το πήρα. Όπως έγραφα και με αφορμή ένα ανάλογο CD του Γιώργου Ρωμανού, που είχε βγει πριν από μερικούς μήνες, η Lyra δε σκοπεύει να δώσει σ’ εκείνες τις παλαιές ηχογραφήσεις της την όποιαν αξία έχουν. Κατά βάση, στην έκδοση, δεν υπάρχει ένθετο παρά μόνον οι τίτλοι των κομματιών (κάποιοι γραμμένοι με λάθη), ενώ απουσιάζει, όπως αντιλαμβάνεστε, το κείμενο που θα επιχειρούσε να τοποθετήσει την καλλιτέχνιδα μέσα στον ευρύτερο χώρο του νέου κύματος (στην αρχή) και του ελληνικού ροκ (στη συνέχεια) – δεν θα το κάνω εγώ τώρα. Περιττό να πω πως όλα τα κομμάτια είναι ατάκτως ερριμμένα, δίχως καν, δίπλα τους, τη χρονολογία έκδοσής τους, πράγμα που σημαίνει ότι είναι δύσκολο να εκτιμηθεί η πορεία της καλλιτέχνιδας - με τις παράλληλες αλλαγές των στυλ - από τον κάθε ακροατή. Εντάξει, μαντεύεις, αλλά εκεί είναι το ζήτημα; Η Δέσποινα Γλέζου ξεκίνησε από τις μπουάτ και τα πρώτα τραγούδια που ηχογράφησε – κατ’ ουσίαν τα τρία πρώτα 45άρια της – ήταν νεοκυματικά, παρά τις rock ή κάπως rock ενορχηστρώσεις. Αναφέρομαι στα: «Ποιος ξέρει/ Είναι απέραντη η γη» [Zodiac ZS 8140, 1968], «Ο νερόμυλος/ Η Μαργκώ» [Zodiac ZS 8157, 1969], «Το ζευγαράκι/ Στης νύχτας απόψε τα πράσινα νερά» [Zodiac ZS 8164, 1969]. Τα δύο πρώτα ήταν συνθέσεις του αδελφού της Γιάννη Γλέζου και δεν έλεγαν πολλά πράγματα. Στίχοι… νεοκυματικοί (των Γιάννη Κιούρκα και Γιάννη Γλέζου αντιστοίχως) και κάτι σαν rock στην ορχήστρα, την ευθύνη της οποίας είχε ο Γλέζος. Το δεύτερο 45άρι ήταν καλύτερο. Ο «Νερόμυλος» του Γιάννη Γκούμα είναι καλό τραγούδι και το rock break (με ηλεκτρική κιθάρα και hammond) κάτι λέει (την ορχήστρα διηύθυνε ο Γιώργος Κοντογιώργος), ενώ κι η «Μαργκώ» (όχι «Μάργκω», όπως διαβάζω στα credits) δεν είναι για πέταμα (κλασικό «νέο κύμα»). Η Γλέζου, πάντως, δεν είχε ακούσει ακόμη Janis Joplin… Στο τρίτο δισκάκι η Δέσποινα Γλέζου δοκιμάζει να γράψει μόνη της τραγούδια. Τα καταφέρνει. Ενώ και η φωνή της ξεφεύγει από το… νεοκυματικόν άχαρο, πιάνοντας κάτι από την pop αφέλεια της περιόδου (μου θυμίζει τη Μαρίνα). Αν και, προσωπικώς, νομίζω πως η μεγάλη της επιρροή είναι ο Ρωμανός. Πάντως, και τα δύο τραγούδια της, «Το ζευγαράκι» και το «Στης νύχτας απόψε τα πράσινα νερά» είναι καλά. Την περίοδο 1969-70, όταν το πράγμα στη σκηνή άρχισε κάπως να χοντραίνει, η Γλέζου μπλέκει με το rock και εμφανίζεται με το Σαββόπουλο στο Ροντέο. Ήταν η εποχή που συνεργάζεται και με το Γιώργο Ρωμανό, ο οποίος τις δίνει το καλύτερό της τραγούδι μέχρι τότε, το «Στις 15 Ιουλίου θα γίνη έκλειψις ηλίου» (σε στίχους Δημήτρη Ιατρόπουλου), το οποίο ζευγαρώθηκε με το «Ο Φίλιππος, ο Αλέκος και η Λόλα», για να κυκλοφορήσουν, αμφότερα, σε 45άρι από την Zodiac [ZS 8190], το 1970. Στην «έκλειψη» ο Ρωμανός έχει κάνει σωστή δουλειά (το τραγούδι εντάσσεται στο κλίμα τού «Δυο Μικρά Γαλάζια Άλογα»), αλλά η Γλέζου δεν πείθει ως ερμηνεύτρια. Ακόμη δεν είχε ακούσει Joplin…
Το φθινόπωρο του '71 τη βρίσκει στο Κύτταρο όπου συμμετέχει στην ηχογράφηση του «Ζωντανοί στο Κύτταρο» [Zodiac SYZP 88023] με δύο δικά της καλά τραγούδια, τα «Αποσμητικά» και «Τα επίκαιρα» (ιδίως αυτό) σε στίχους Δέσποινας Τριανταφύλλου. Η Γλέζου, που έχει ακούσει πλέον Joplin, βρίσκει ερμηνευτικό προφίλ, βοηθούμενη βεβαίως και από την μπάντα συνοδείας (Άρης Τασούλης όργανο, Βασίλης Ρούσης μπάσο, Άκης Σημηριώτης ντραμς).
Κάποια στιγμή, μέσα στο ’72 οι Poll, που είχαν φτιάξει ήδη όνομα στη σκηνή, αποτελούν βασική ατραξιόν στο club Ελατήριον (Χέυδεν και Αριστοτέλους), σ’ ένα πρόγραμμα το οποίο είχε επιμεληθεί ο Γεράσιμος Λαβράνος (είναι ο «Γεράσιμος Ντο Ρε Μι» στο κόμικ του δεύτερου LP τους). Συμμετείχαν ακόμη ο Γιάννης Κιουρκτσόγλου, η Δέσποινα Γλέζου και τα Ανάκαρα. (Γλέζου, Ουίλιαμς, Λογαρίδης, Τουρνάς, Παπαϊωάννου - Poll)
Προφανώς από ’κει η Γλέζου τακιμιάζει με τους Poll και γίνεται το πέμπτο μέλος τους. Δεν είμαι σίγουρος αν έγραψε κάτι μαζί τους – πιθανώς ν' ακούγεται στο 45άρι "Η γενειά μας/ Αετοί" από την άνοιξη του '72 (στα chorus vocals). Συμμετείχε όμως με το γκρουπ στην ταινία του Οδυσσέα Κωστελέτου «Ο Άγνωστος Εκείνης της Νύχτας» (1972). Στο clip, που λογικώς είναι μαγνητοσκοπημένο στο Ελατήριον (κάποια στιγμή σκάει κι ο Τόλης...), το γκρουπ ναι μεν το βλέπουμε, το ακούμε δε playback. (To “Στην πηγή μια κοπέλλα» είναι όπως στο «ταγάρι», και στο «ταγάρι» δεν συμμετείχε η Γλέζου).
Το επόμενο βήμα λέγεται… Νοστράδαμος. Στο γκρουπ μπαίνει τον Αύγουστο του ’72 με σκοπό να τους συνοδεύσει στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης εκείνης της χρονιάς. Εν τέλει, θα μείνει μαζί τους 3 χρόνια ηχογραφώντας LP και singles. Στο «Η Δέσποινα Γλέζου στη Λύρα» ακούγεται το «Του χωριού το πανηγύρι», ως… «Πανηγύρι του χωριού», βγαλμένο από κάποιο μεταγενέστερο δίσκο της (ίσως από το «Επιμένω Ελληνικά» – ας το τσεκάρει κάποιος). (Ψαριανός, Μπονάτσος, Γλέζου - από την "Καινούργια Μέρα")
Το 1975 καταγράφονται οι τελευταίες παρουσίες της Δέσποινας Γλέζου, λίγο πριν αναχωρήσει για το εξωτερικό. Εμφανίζεται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με το τραγούδι του Νίκου Λύρα «Κυριακή», στην ίδια διοργάνωση που ακούγονται ο «Κάιν» της Εύης Ρουμελιώτη με τον Βλάσση Μπονάτσο και ο «Παλιάτσος» του Στέλιου Φωτιάδη με τον Δημήτρη Ψαριανό (η πληροφορία από το blog του Λευτέρη Κογκαλίδη). Τα δύο τελευταία, μαζί με άλλα 9 κομμάτια, θα συμπεριληφθούν στο LP του Στέλιου Φωτιάδη «Καινούργια Μέρα» [Lyra 3281, 1975]. Τέσσερα τραγούδια απ’ αυτό το δίσκο, το «Θα τραγουδάω», η «Ζωή», το «Μα πως φοβάμαι (Χιλιάδες πράξεις)» και το «Εσύ που μιλάς» ακούγονται στο 2CD της Lyra. Τo «Θα τραγουδάω» – που δεν αποκλείεται να το δείτε σε καμία funky συλλογή από την Αμερική… – είναι ένα από τα καλύτερα τραγούδια του Φωτιάδη. Όπως και το «Χιλιάδες πράξεις», που το θυμάμαι, πιτσιρικάς, απ' το ραδιόφωνο.
Εκείνη την εποχή (1975), η Δέσποινα Γλέζου δίνει ακόμη δύο τραγούδια στις 45 στροφές, τη «Χοντροκέφαλη» και «Το ντέφι μου» (και τα δύο των Ψαριανού - Ιατρόπουλου). Το δεύτερο είναι blues(!) και είναι αρκετά καλό, παρά τα κάπως ξεκάρφωτα γεμίσματα από φλάουτο. Αμφότερα στο 2CD.
Εδώ, κανονικά, θα έπρεπε να κλείνει η ιστορία. Και γιατί έχει οριστικοποιηθεί ένας κύκλος δράσης, και γιατί όλο το υπόλοιπο «κομμάτι» δεν αφορά στη... Δέσποινα Γλέζου στη Lyra. Εννοώ πως τα δύο CD γεμίζουν με θέματα από το άλμπουμ που ηχογράφησε η τραγουδοποιός στα χρόνια του ’80, το «Επιμένω Ελληνικά» [Atlantis, 1986]· κάποια τα θυμάμαι, όπως το φερώνυμο και το αυτοβιογραφικό «Είμαι ροκ εν ρολ», από το ραδιόφωνο. Νομίζω, δηλαδή, πως όλα είναι από ’κει. (Λέω "νομίζω", γιατί το συγκεκριμένο LP δεν το έχω, παρότι το έχω δει δεκάδες φορές μπροστά μου…).