δυτικο-αφρικανικά…

Το άλμπουμ “Mali” της Network, με ηχογραφήσεις των Kandia Kouyate, Mah Damba, Lansine Kouyate, Sali Sidibe και Oumou Sangare είναι παλαιότερο (1997), αλλά το ξανάκουσα προσφάτως. Αν και ο υπότιτλος “divas from Mali” είναι παντελώς άστοχος, δεν εμποδίζονται, γενικώς, οι γερμανοί παραγωγοί ώστε να προτείνουν ένα απολύτως ωραίο ακρόαμα. Τα τραγούδια της Kandia Kouyate προέρχονται από ένα ακόμη παλαιότερο άλμπουμ (1987) του Sidiki Diabate (ο ίδιος, όπως και ο γιος του Toumani παίζουν kora και συμμετέχουν στις εγγραφές), καθώς και από μια παράσταση στην Κολονία, το 1991. Το “Samba sike” αναφέρεται σε κάποια γυναίκα που δεν μπορεί να συλλάβει (πιθανώς από μόλυνση, λόγω του γνωστού βάρβαρου «εθίμου» της κλειτοριδεκτομής). Μελαγχολική ατμόσφαιρα με κάτι από συγκρατημένη οργή. Τα τραγούδια των Mah Damba (κόρη του Djeli Baba Sissoko) και Lansine Kouyate προέρχονται επίσης από live στην Κολονία το 1996. Το “Jarabi”, με την Mah Damba και τον Djeli Moussa Diawara στην kora, είναι «άλλο πράγμα». Επίσης στην Κολονία, το 1990, είναι γραμμένα τα δύο κομμάτια με την Sali Sidibe. Εδώ, με πλήρες γκρουπ (kamelen-ngoni, soukou – ήχος βιολιού – balaphon, dundun και djembe) και με αίσθημα «εκλεπτυσμένο». Κι έτσι όμως τα “Dunia djamou” και “Djana djani” είναι «άπαιχτα». Η Oumou Sangare είναι, ίσως, η πιο γνωστή απ’ όλες τις συμμετέχουσες στο “Mali”. Τα δύο δικά της άσματα, που ακούγονται εδώ, είναι δανεισμένα από τα άλμπουμ της “Moussulo” (rec.1989) και “Ko Sira” (rec.1992), που κυκλοφόρησαν από την World Circuit. Lead και chorus φωνητικά και ακόμη kamelen-ngoni σε, μάλλον απρόβλεπτους, funky εξτρεμισμούς. Για την Γκάμπια έχω γράψει σε παλαιότερο post (12/10/2009), όταν αναφέρθηκα στους Super Eagles και τους Ifang Bondi, δύο κορυφαία συγκροτήματα της χώρας. Όπως έλεγα κι εκεί, η Γκάμπια είναι μία καθαρή «σενεγαλέζικη» περίπτωση ή, για να πάμε πολύ πίσω στο χρόνο, για μια περιοχή της αυτοκρατορίας των Mande· κάτι το οποίο αποδεικνύει και το άλμπουμ “Salam - New Kora Music” [Network, 1994] του Ebraima “Tata Dindin” Jobarteh. Ηχογραφημένος στη γερμανική πόλη Oberursel, o γκαμπιανός jeli τραγουδά και παίζει 22χορδη kora (έχει προσθέσει μία επιπλέον μπάσα χορδή), προσφέροντας σειρές σκοπών προσαρμοσμένες σε τοπικές αλλά και ευρύτερες ανάγκες. (Το “Kele” έχει τη δύναμη του αντιπολεμικού άσματος).Η Αφρική είναι η ήπειρος του ηχητικώς απρόσμενου, αφού είναι παντελώς αδύνατον να περιγραφεί έστω κι ένα μέρος των παραδόσεων που «ευδοκιμούν» σ’ αυτήν την αρχαία γη. Τούτο δε μάς το υπενθυμίζει το άλμπουμ της Smithsonian Folkways “Por Por, Honk Horn Music of Ghana”, ένα παντελώς ουρανοκατέβατο CD με τραγούδια και ήχους κλάξον(!) κυρίως, πατημένα (τα κλάξον) από μια ένωση φορτηγατζήδων της Accra (πρωτεύουσα της Γκάνα), που έχουν ως έδρα τους την περιοχή La. Χονδρικώς, θα έλεγα πως τα κλάξον por por συνοδεύουν, σήμερα, στην «τελευταία τους κατοικία» τους αποθανόντες φορτηγατζήδες της Ένωσης, αν και το ξεκίνημα αυτής της ιστορίας τοποθετείται 53 χρόνια πίσω, στο 1957, όταν η χώρα απέκτησε την ανεξαρτησία της από το «στέμμα», με τον κόσμο να βγαίνει στους δρόμους και να πανηγυρίζει. Το 40σέλιδο(!) ένθετο, μέσα από τα πολλά διαφωτιστικά που αναφέρει, μάς δίνει να καταλάβουμε πως οι άνθρωποι αυτής της περιοχής της Accra, υπήρξαν, ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα, απείθαρχοι έναντι του αποικιοκρατικού καθεστώτος, αρνούμενοι να πληρώνουν φόρους και να υποτάσσονται στις... γενικότερες διατάξεις. Το έφαγαν το κεφάλι τους πολλές φορές, ποτέ δεν συνεμορφώθησαν και ακόμη θεωρούν τους εαυτούς τους ως μήτρα αντίστασης και αγώνων. Θα τό’χει το νερό...Τέταρτο άλμπουμ του Μαλινέζου Issa Bagayogo (χειρίζεται kamelen ngoni) για την εταιρία Six Degrees από το San Francisco, το “Mali Koura” (2008) είναι η σύγχρονη άποψη, για έναν global ήχο, με μαλινέζικα στοιχεία βεβαίως, αλλά και με το χέρι ανοιχτό προς την jazzy και τη funky electronica. Ευχάριστο άκουσμα που θα ενθουσιάσει τα... fusion ακροατήρια, δυσαρεστώντας, μάλλον, τους πιουρίστες. Ο N’Faly Kouyate είναι ο kora player των Afro Celt Sound System. Προέρχεται από τη Γουινέα (Conakry) και ανήκει και αυτός στην εθνική ομάδα των Mande. Στο Βέλγιο από το 1994, o N’Faly έχει το δικό του γκρουπ, τους Dunyakan, με τους οποίους μάς παραδίδει το “Tunya” στην γερμανο-ισπανική εταιρία Galileo MC. Όχι αναγκαστικώς ευχάριστο άκουσμα, που πιθανώς να ενθουσιάσει τα... fusion ακροατήρια, δυσαρεστώντας σίγουρα τους πιουρίστες.Τ’ όνομά του Hermas Zopoula. Ο τίτλος τού διπλού CD του “Espoir” [Asthmatic Kitty, 2009]. Τόπος καταγωγής και ηχογράφησης του άλμπουμ η πρωτεύουσα της Burkina Faso, η Ouagadougou. Αν βγαίνει κάποιο συμπέρασμα από την ακρόαση του “Espoir”, τούτο έχει να κάνει με την αίσθηση ενός εξελιγμένου κονγκολέζικου soukous, που φαίνεται να διαπερνά την τραγουδοποιία του Zopoula – τουλάχιστον στο πρώτο CD, στο οποίο παρατάσσονται keyboards, γυναικεία chorus vocals, μπάσο και ηλεκτρική κιθάρα. Πιο «απόμακρο» το δεύτερο μέρος· στην ουσία μία field recording (ακούγονται πουλιά, τα αυτοκίνητα που περνούν) με τη φωνή και την ακουστική κιθάρα του καλλιτέχνη, σε κάτι σαν βιβλικούς ύμνους, μια και, από τα λίγα που διάβασα στο ένθετο, ο Zopoula πρέπει να είναι Χριστιανός. Έχει ενδιαφέρον, αυτό το δεύτερο μέρος. Μάλιστα, αν τραγουδούσε στ’ αγγλικά, θα νόμιζες πως είχες να κάνεις με κάποια xian ηχογράφηση του αμερικανικού underground.