MANU DIBANGO africadelic & africavision

Τον θυμάμαι πριν από 16 χρόνια στο Λυκαβηττό (12/6/1996) να βάζει φωτιά στις κερκίδες –που λέει ο λόγος– με το αθάνατο «μαμακό μαμασά μακομακοσά...», αλλά και με την afro version του “Never on Sunday”(!), ποιόν, τον μεγάλο καμερουνέζο διασκεδαστή (ναι) Manu Dibango, τον άνθρωπο που έφτιαξε εγκαίρως το δικό του groovy σύμπαν, μαυρίζοντας για πάντα την όψη της disco πίστας. Αυτά, τότε (όχι το ’96), το μακρινό ’73, όταν όλος ο κόσμος (ακόμη και η πτωχή αλλά... τίμια Ελλάς) ίδρωνε και ξεΐδρωνε υπό τους ήχους της “Soul Makossa” και της “Pepe soup”. Να όμως εδώ δύο εκδόσεις, που έρχονται να φωτίσουν δύο διαφορετικά στιγμιότυπα της καριέρας του Dibango, επιβεβαιώνοντας εκείνο το οποίον όλοι ξέρουμε ή υποπτευόμαστε. Πως ο κύριος αυτός υπήρξε (είναι δηλαδή) ένας ολοκληρωμένος δημιουργός, με το έργο του σκόρπιο και σχετικώς απρόσιτο έτοιμο να ταρακουνήσει.

Τη διετία 1972-73 ο Dibango ήταν ένας… καταζητούμενος performer. Έχει σκοράρει ξεκινώντας από την περιοχή του, τριπλάροντας συμπαίκτες, αντιπάλους, διαιτητές, δοκάρια... Ήταν φυσικό οι δουλειές του να ήταν περιζήτητες παντού· στην TV, το σινεμά, το θέαμα, τη διαφήμιση, τις διοργανώσεις (αθλητικές ή μη). Παραχωρείται... Και ευτυχώς. Δύο library άλμπουμ που έγραψε εκείνη την εποχή αποτελούν σήμερα απόλυτα funky opus, για τα οποία DJs και λοιποί ενδιαφερόμενοι χώνουν κάμποσα ευρά.

Το πρώτο είχε τίτλο “African Voodoo” [FR. Ψ/PSI 3036, 1972], είχε, περαιτέρω, ένα πανέμορφο ασπρόμαυρο εξώφυλλο (με τα παρατεταγμένα ειδώλια σε πρώτο πλάνο) και κυρίως ήταν γεμάτο από αφρικανικούς ρυθμούς, αναμειγμένους με soul/ funky και spiritual υλικά. Δυστυχώς, 40 χρόνια μετά, το άλμπουμ αυτό φαίνεται πως δεν έχει επανεκδοθεί. Απορώ τι περιμένουν…
Την ίδια εποχή ο Dibango ξαναμπαίνει στο στούντιο, για μία ακόμη πιο γκρουβάτη συνέχεια. Ο νέος δίσκος θα είχε τίτλο “Africadelic”, θα πρωτοκυκλοφορούσε και αυτός ως library(;), σε γαλλική ετικέτα Mondiophone [MON 8] και μάλιστα θα έφερε το όνομα African Pop Group(!) στο έμπροσθεν μέρος του εξωφύλλου. Καθαρός Dibango φυσικά (το όνομά του αναγραφόταν και στο οπισθόφυλλο και στο label). Δεκαετίες μετά (2006), το επίσης γαλλικό label hi&fly ξανατύπωσε την… αφρικαδέλια (σε βινύλιο και CD), δίνοντας τότε τη δυνατότητα και στους έλληνες ακροατές (το λέω επειδή η επανέκδοση εμφανίστηκε και στα εγχώρια δισκάδικα) να τη βρουν και να την ακούσουν. (Όσοι, εν πάση περιπτώσει, δεν είχαν την παλαιά έκδοση τής Minos από το 1975!). 

Δεν είναι εύκολο να περιγράψεις τι ακούγεται μέσα στα 32 μόλις λεπτά τού “Africadelic”. Ο καμερουνέζος μουσικός αραδιάζει δώδεκα κομμάτια (το μικρότερο έχει διάρκεια 1:47, ενώ το μεγαλύτερο 4:03), βασισμένα σε εξοντωτικούς ρυθμούς, με σεισμικά breaks από το σαξόφωνό του, την ηλεκτρική κιθάρα ή το hammond, προσφέροντας ένα εξαντλητικό για ’μας, αλλά ανεξάντλητο για ’κείνον, dance-set, με χωνεμένες επιρροές από latin-rock μέχρι boogaloo, από acid-jazz μέχρι tribal-folk και από jazz-rock μέχρι spiritual-psych. Οι τίτλοι είναι προγραμματικοί, δίνοντας πληροφορίες. The panther, Soul fiesta, Africadelic, African battle, Black beauty, African carnaval, Moving waves, Afro-soul, Oriental sunset, Monkey beat, Wa-wa, Percussion storm. Απλώς, έξοχο!

Στο “AfricaVision Vol.3, Le Cinema de Manu Dibango” [Buda Musique, 2007] καθρεφτίζεται η ευρύτητα και το ανάστημα του μεγάλου καλλιτέχνη. Μουσικές για παντελώς άγνωστες αφρικανικές ταινίες, γυρισμένες μεταξύ των ετών 1971-2004. Ένας άλλος Dibango εδώ, σφόδρα προσανατολισμένος στην ανάγκη να επενδυθούν εικόνες, να υπηρετηθούν ιδέες σκηνοθετών πολύ δημοφιλών στις πατρίδες τους, αλλά, μάλλον αγνώστων έξω απ’ αυτές (οι Καμερουνέζοι Jean-Pierre Dikongue-Pipa και Bassek Ba Kobhio, ο Γκαμπονέζος Philippe Maury, ο Idrissa Ouedraogo από την Μπουρκίνα Φάσο, ο Σενεγαλέζος Ousmane Sembene –το “Ceddo”, που κινείται γύρω από την επιβολή του μουσουλμανισμού και του καθολικισμού στη Δυτική Αφρική τον 16ον και τον 17ον  αιώνα υπάρχει στο YouTube με γαλλικούς υπότιτλους– κ.ά.). Τα θέματα εμφανίζουν έναν εξωτισμό, καλύτερα έναν εμπνευσμένο συνδυασμό… πεντατονίας, δυτικών τρόπων, ακόμη και ινδικής ρυθμολογίας, προβάλλοντας ένα ηχητικό μωσαϊκό που ακούγεται πάντα με ενδιαφέρον. Δυστυχώς, δεν μπορεί να πει κανείς περισσότερα όταν αγνοεί τα φιλμ. Και να γράφεις για soundtracks, δίχως να έχεις δει τις αντίστοιχες ταινίες είναι κομματάκι επικίνδυνο. (Στο 36 σελίδων καλαίσθητο booklet κυριαρχεί η μακροσκελέστατη συνέντευξη/αφήγηση του Manu Dibango, στην αγγλική και την γαλλική, στην οποία αναφέρεται με λόγια σοφά/στρωτά στην περιπετειώδη διαδρομή του).