η Ευρώπη αυτοσχεδιάζει

Δύο αναγνωρισμένοι γερμανοί αυτοσχεδιαστές, ο κλαρινετίστας Theo Jörgensmann και ο βιολιστής-viola player Albrecht Maurer, συνεργάτες στα πάλκα και τη δισκογραφία από 20ετίας, υπογράφουν από κοινού ένα άλμπουμ υπό τον τίτλο “Melencolia” [Nemu, 2011]. 

Ηχογραφημένο στο μεγαλύτερό του μέρος «με τη μία» σ’ ένα στούντιο της Κολωνίας τον Φεβρουάριο του ’11, το “Melencolia” αποτυπώνει όχι μόνο τις αναφορές και τις παρακαταθήκες (jazz, improv, avant, classical ή όποιες άλλες) των δύο μουσικών, όχι μόνο μία συγκεκριμένη ψυχική διάθεση, αλλά και τη συσχέτιση της μουσικής τους αρχικώς μ’ ένα ιστορικό έργο-κόσμημα της γερμανικής Αναγέννησης, την γκραβούρα Melencolia I (1514) του Albrecht Dürer (1471-1528) και εν συνεχεία μ’ ένα γλυπτό ενός νεότερου γερμανού καλλιτέχνη, τού Anselm Kiefer (γενν. το 1944), που έχει τον ίδιο τίτλο (Melencholia I). Η γκραβούρα (εικονίζεται, βασικά, ένας θηλυκός άγγελος που κρατάει το κεφάλι του) και το γλυπτό (ένα αεροπλάνο) έχουν κάτι κοινό μεταξύ τους – ένα τετράεδρο, που, σε κάθε έργο, κάτι διαφορετικό συμβολίζει (στη δεύτερη περίπτωση υπενθυμίζει τις καταστροφές από τις αεροπορικές επιδρομές κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου βάσει των λεγομένων του Kiefer, ενώ για το τετράεδρο της γκραβούρας μόνον υποθέσεις μπορεί να γίνουν). Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο οι Jörgensmann και Maurer παραθέτουν μία σειρά δέκα «ασπρόμαυρων» συνθέσεων-αυτοσχεδιασμών, που αποτελούν, βασικά, έναν αισθητικό συνδυασμό της jazz του Jimmy Giuffre εποχής “Free Fall” (1962) και σπαραγμάτων «δωματίου» τύπου “Contrasts” – γραμμένα, υπενθυμίζω, το 1938 από τον Béla Bartók, για τους Joseph Szigeti βιολί και Benny Goodman κλαρίνο. Το αποτέλεσμα, που προφανώς στηρίζεται (και) στην από χρόνια (όπως ανέφερα στην αρχή) επικοινωνία των δύο μουσικών έχει την σημασία του.

Επαφή: www.nemu-records.com

Το (ιταλικό) GRIM –δηλ.το Musical Improvisation Research Group όπως αυτοαποκαλείται–, ιδρύθηκε από τους Mirio Cosottini και Alessio Pisani το 2005 έχοντας ως βασικό σκοπό να προωθήσει τον αυτοσχεδιασμό, στο επίπεδο της θεωρίας και της πράξης. Στις δραστηριότητες τού GRIΜ εντάσσονται τα σχήματα EASilence και EAOrchestra (η Electro Acoustic Orchestra δηλαδή), το Εργαστήρι Αυτοσχεδιασμού του Ωδείου της Padova, όπως και η δισκογραφική GRIMedia Records, ενώ τα μέλη του δεν είναι μόνον ενεργοί μουσικοί και performers, αλλά και συντάκτες κειμένων που αφορούν, πάντα, στον αυτοσχεδιασμό. Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του GRIM εντάσσεται και το παρόν CD της EAOrchestra υπό τον τίτλο “Likeidos” (μια συνεργασία της GRIMedia Records και της γνωστής μας Amirani Records του σαξοφωνίστα Gianni Mimmo), μία αυθόρμητη εγγραφή που συνέβη κάπου στην Μπολόνια την 16/4/2011.

Η EAOrchestra είναι ένα πολυμελές σύνολο (στην ηχογράφηση παίρνουν μέρος δεκαπέντε μουσικοί) το οποίον στηρίζεται βασικά στα πνευστά (από τους δεκαπέντε οι δεκατρείς είναι πνευστοί, ενώ υπάρχει ένας κιθαρίστας κι ένας ντράμερ). Θα μπορούσε να μιλήσουμε για έναν τύπο big μπάντας δηλαδή, αν το ρεπερτόριο (συνθέσεις βασικά των Pisani/Cosottini, που χειρίζονται μπασούν και τρομπέτα αντιστοίχως) και κυρίως η διαχείρισή του δεν είχε να κάνει με κάτι περισσότερο εικονοκλαστικό και αποδομητικό, που λειτουργεί εις βάρος του «μεγάλου» ήχου, γειτνιάζοντας περισσότερο με τον όγκο των (μικρότερων) combos. Υπάρχουν συνθέσεις που καθορίζονται από ορισμένα απλά μελωδικά σχήματα, τα οποία στην πορεία λειτουργούν ως βάσεις για τον αυτοσχεδιασμό, άλλες (συνθέσεις) που μοιάζει να στηρίζονται σε εντελώς εν τω γεννάσθαι «σχήματα», προκαλώντας στην πορεία ποικίλων ειδών συνομιλίες (που ξεκινούν από τον ψίθυρο καταλήγοντας στην ταραχή), ενώ κάποιες φορές (τις λιγότερες) τα πράγματα μοιάζουν πιο οργανωμένα (στο φερώνυμο “Likeidos” π.χ.) με τα ηχοχρώματα δωματίου να συνδυάζονται με την έντεχνη euro-jazz αφήγηση.

Επαφή: www.grim-italia.it

Είχα γράψει παλιότερα για την πρώτη συνεργασία των Mimmo, Marshall, Guazzaloca (και της βοκαλίστα Leila Adu τότε), το άλμπουμ “The Shoreditch Concert”, που ήταν ηχογραφημένο στην St. Leonard’s Shoreditch Church στο Λονδίνο (30/10/2009). Οι μουσικοί επικοινωνούσαν εκμεταλλευόμενοι ποικίλες τεχνικές έκφρασης, οι οποίες σχετίζονταν άλλοτε με την πλήρη χρήση των οργάνων (το παίξιμο από μέσα στο πιάνο, τα clusters α λα Cecil Taylor…) και άλλοτε με συναισθηματικές καταστάσεις, που υποβάλλονταν ενδεχομένως από το χώρο ή δημιουργούνταν αυτοστιγμεί από ασήμαντες λεπτομέρειες. Σε κάθε περίπτωση το “The Shoreditch Concert” φανέρωνε το πάθος της ιταλικής Amirani Records να καταγράψει το στιγμιαίο, μ’ έναν τρόπο που ναι μεν να μην αποκλείει τις λυρικές φορτίσεις, αλλά από την άλλη να γειτνιάζει πάντα με τις προσλαμβάνουσες της στιγμής σ’ ένα ψυχοακουστικό επίπεδο.

Ένα χρόνο αργότερα (3/10/2010) οι Gianni Mimmo σοπράνο σαξόφωνο, Hannah Marshall τσέλο και Nicola Guazzaloca πιάνο συναντούνται, ως The Shoreditch Trio πλέον, στο Air Odéon Studio των Βρυξελών προκειμένου να καταγράψουν –υπό την τεχνική επίβλεψη ενός ιστορικού (εκ των 70s) improv ηχολήπτη, του Michael W. Huon– την καινούρια τους απόπειρα· τη «Σουίτα του Ηράκλειτου» και πέντε ακόμη συνθέσεις, συνολικής διάρκειας 61 λεπτών. Η «Σουίτα», που δείχνει να βασίζεται στο κλασικό ρηθέν του ίωνα φιλοσόφου «κανένας δεν μπορεί να διαβεί δυο φορές το ίδιο ποτάμι» (το «πάντα ρει» με άλλα λόγια) έχει όλα εκείνα τα στοιχεία της αυθόρμητης επικοινωνίας, που προϋποθέτει πάντως μία κοινή συναισθηματική βάση. Το “The remaining tail”, που ακολουθεί, ξεκινά με παίξιμο του Mimmo με τις τάπες, καθώς και τα «κούφια» clusters του Guazzaloca, για να εξελιχθεί προς ένα εν δυνάμει μελωδικό κομμάτι (με «σπασμένες» γραμμές από το τσέλο και το πιάνο). Το “Una lira per uno” ανακατεύει φωνητικά σπαράγματα, με υπαινικτικά παιξίματα από το τσέλο της Marshall και εκρηκτικό piano-playing, ενώ στα “Daily transience” και “Suggested reasons” ο Mimmo προβάρει και ανατρέπει μικρές μελωδικές φράσεις, δίνοντας τη δυνατότητα στους υπολοίπους να τον συνοδεύσουν σε όλη την παραγόμενη γκάμα (από την σχεδόν ησυχία, έως το θόρυβο). Το 11λεπτο “The vanishing circle”, με το οποίον κλείνει το άλμπουμ, παρέχει τη δυνατότητα στους τρεις μουσικούς-αυτοσχεδιαστές να ολοκληρώσουν ένα έργο μέσω μιας πυκνής, όσο και δραματικής αφήγησης.

Επαφή: www.amiranirecords.com