ΝΙΚΟΣ ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ το τραγούδι του Καρδούλα

Είχε βραδιάσει προχτές καθώς έπαιρνα το στενάκι για το κουτούκι του Σέσουλα, όταν από μακρυά έφτασε στ’ αυτιά μου άσμα γνώριμο, σήμα κατατεθέν του Γιώργη του Καρδούλα: «Φτώχεια κι αν έχης θύματα, κρύβεις ψυχές μ’ αισθήματα».

Έφτασα κοντά και βλέπω γεμάτο το ταβερνάκι, χρυσές δουλειές ο Σέσουλας κι ο Καρδούλας, στη μέση, ακουμπισμένος στην ταλαίπωρη κιθάρα του, να σκορπίζη στα πέριξ το ντουμάνι της καρδιάς του.

Ήτανε ο Καρδούλας φύση περίεργη και παθιάρικη. Και λέω ήτανε, γιατί ύστερα από το φαΐ που τον είδα να κατεβάζη, δεν είναι πια σίγουρο αν ζη. Λένε, πως κάθε άνθρωπος μοιάζει μ’ ένα ζώο. Αν έβλεπες τον Καρδούλα να τρώη, σίγουρα θάλεγες πως βρίσκεσαι μπροστά σε λιοντάρι. Ένα τουλάχιστον…

Και μια και μιλάμε για κιθάρα και τραγούδι, μη νομίσετε πως ο Καρδούλας ήτανε κανένας τενόρος της Σκάλας του Μιλάνου. Αν κάτι του έλειπε, αυτό ήταν η φωνή. Τώρα θα μου πης, πώς τραγούδαγε; Με την καρδιά. Για να τραγουδήσης χρειάζεται καρδούλα, έλεγε, γι’ αυτό του βγάλανε και το παρατσούκλι. Γιατί η φωνή του, τόσον καιρό που την πιλάτευε, έμοιαζε παλιά κιθάρα πούχουνε σπάσει τα τέλια της…

«Τι να την κάνης τη φωνή άμα έχης ψυχή;» έλεγε. Κι είχε αλήθεια λεβέντικη ψυχή ο Καρδούλας. Ήτανε Μυτηλινιός. Τώρα πώς βρέθηκε στη γειτονιά, κανείς δεν θυμάται. Χρόνια σαν καϊκάκι ξεχασμένο βολοδέρνει εδώ και κει και τα βραδάκια ρίχνει άγκυρα στις ταβέρνες.

Ποτέ μου δεν είδα άνθρωπο σαν τον Γιώργη τον Καρδούλα, να μη νοιάζεται για το αύριο. Όσα έρθουν και όσα πάνε. Ποτέ δεν είχε βάλει στην μπάντα ένα φράγκο. «Το χρήμα χαλάει τον άνθρωπο», έλεγε. «Γι’ αυτό πρέπει να το διώχνης από τα χέρια σου». Και έκανε κάθε τι για να το διώξη. Αυτός που το πρωί έκανε τράκα τσιγαράκι, το βράδυ, σαν ήτανε κονομημένος, έπαιρνε ταξί, άκουσον Κύριε, να κατέβη στο Φάληρο και να δροσιστή η καρδούλα του.

Ο Γιώργης τα κονόμαγε με την κιθάρα. Διασκέδαζε τον κόσμο στις ταβέρνες. Πάντα τρελλάκιας όμως, όπως ήτανε, έπαιζε μόνο άμα του αρέσανε οι φάτσες των πελατών. Κι ήτανε και ζόρικος. Κάποτε, ένας, για να τον πειράξη, τον ρώτησε τι δουλειά κάνει. «Πλανόδιος μουσικός, τροβαδούρος, αν έχης ακουστά». «Με τέτοια φάτσα;» λέει ο άλλος. Και ο Γιώργης, του πέρασε κολλάρο την κιθάρα.

Μερικές φορές τον πιάνουνε τα ντέρτια και κάθεται και τραγουδάει μόνος του, για τον εαυτό του. Τέτοια ώρα να τον ακούσης, να θαυμάσης, να δης μια καρδιά θεριού, που αγωνίζεται να βγάλη από μέσα του τα φαρμάκια. Τέτοια ώρα δεν δέχεται και λεφτά, στα γυρίζει πίσω. «Έπαιξα για μένα, λέει, εγώ πρέπει να πληρώσω». Και χαμογελώντας παίρνει λεφτά από τη μια τσέπη του και τα βάζη στην άλλη.

Άλλες φορές πάλι, τον πιάνουν τα σεκλέτια του. Κάθεται σε μια γωνιά μ’ ένα καρτούτσο και μερικές ελιές, αμίλητος, συννεφιασμένος, έρημος. Τέτοιες στιγμές τον πιάνει το παράπονο του ορφανού ανθρώπου, που δεν έχη που να ακουμπήση. Κι όπως σε κυττάζει, σκέφτεσαι πως πιο λυπητερό τραγούδι από το βλέμμα του δεν έχει γραφτεί.

Ένα διήγημα από το βιβλίο του Νίκου Ξανθόπουλου Φτωχογειτονιά Αγάπη μου / Λαϊκές ιστορίες [Πεντάς, Αθήνα 1968]

ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ!