Οι ανέκδοτες ηχογραφήσεις ιστορικών προσωπικοτήτων της τζαζ
δεν είναι κάτι σπάνιο. Εκείνο που σπανίζει, κάπως, είναι να επιτυγχάνονται,
ταυτόχρονα, οι μεγάλες στιγμές από εγγραφές σε στούντιο ή live των καλλιτεχνών, οι άψογες τεχνικά
καταγραφές, και από ’κει και πέρα οι σωστές και εμπεριστατωμένες εκδόσεις, σε
βινύλια ή CD ή και στα
δυο μαζί, με τα πολυσέλιδα ένθετα, τα κατατοπιστικά κείμενα, τις φωτογραφίες
κτλ.
Όλα αυτά συνωθούνται στις εκδόσεις της ισπανικής Elemental Music, από την Βαρκελώνη – μια εταιρεία, που έχει δώσει διαπιστευτήρια από το 2012 και μετά, σε σχέση με τις τζαζ εκδόσεις ανέκδοτου υλικού, υψηλότατων στάνταρντ. Οι άνθρωποι που δουλεύουν για την Elemental, και βασικά οι Jordi Soley, Carlos Agustín Calembert και Zev Feldman κάνουν τρομερή δουλειά, και αυτό φαίνεται και στις πιο πρόσφατες εκδόσεις τους...
YUSEF LATEEF: Atlantis Lullaby – The Concert from
Avignon [Elemental Music / ina, 2024]
Το πρώτο από τα άλμπουμ της Elemental Music, που θα μας απασχολήσει εδώ είναι το “Atlantis Lullaby – The Concert from Avignon” ενός θρύλου της τζαζ, του συνθέτη και χειριστή των πνευστών (μα και άλλων οργάνων) Yusef Lateef (1920-2013).
Ο Lateef υπήρξε τεράστια φυσιογνωμία, ένας αληθινά πρωτοπόρος μουσικός, που δημιούργησε μια εξ ολοκλήρου δική του τζαζ, διανθισμένη με πολλά στοιχεία από τις μουσικές της Ανατολής, όταν κάτι τέτοιο δεν ήταν προφανές και σύνηθες. Παίζοντας ποικίλα όργανα, όπως παραδοσιακά φλάουτα από μπαμπού, shanai (ινδικό κλαρίνο), arghul (πνευστό της Μέσης Ανατολής), koto (ιαπωνικό ζίθερ) και άλλα διάφορα, ο Lateef έφερε στην τζαζ, ένα ethnic χρώμα, δεκαετίες πριν αυτό καταστεί κοινός τόπος, δημιουργώντας τη δική του ψυχεδελική-spiritual άποψη, σε μιαν εποχή (mid 60s-mid 70s) όπου η μουσική αναφερόταν σε κάθε τόπο και πολιτισμό, ενσωματώνοντας κάθε ηχόχρωμα, που θα μπορούσε να αποτελέσει δημιουργική βάση για κάτι νέο, «εσωτερικό» και πρωτοποριακό.
Στην αρχή της δεκαετίας του ’70 η μουσική του Lateef ενσωματώνει, περαιτέρω, πολλά στοιχεία από την ευρεία ποπ της περιόδου, διαθέτει ακόμη και συμφωνικά στοιχεία, κινείται μέσα στο soul-jazz περιβάλλον, ενώ άλλες φορές ακούγεται και σαν σάουντρακ, καταγράφοντας μια νέα ηχητική πραγματικότητα. Αυτή ακριβώς η εποχή αποτυπώνεται, κατά μίαν έννοια, σε τούτο το ανέκδοτο live του Yusef Lateef και της μπάντας του, ένα limited edition 2CD ηχογραφημένο από τον ραδιοφωνικό παραγωγό André Francis, στo Cloître des Célestins (Μοναστήρι των Σελεστίνων) στη γαλλική πόλη Αβινιόν, στις 19 Ιουλίου 1972.
Πιο συγκεκριμένα ακούμε τους Yusef Lateef σοπράνο & τενόρο σαξόφωνα, φλάουτο, Kenny Barron πιάνο, Bob Cunningham μπάσο και Albert “Tootie” Heath, ντραμς, ινδικό φλάουτο σε μια σειρά δικών τους συνθέσεων κυρίως (τα πέντε από τα επτά κομμάτια του σετ προέρχονται από τα μέλη του κουαρτέτου), συν τις διασκευές τους στο “Eboness” του ντράμερ Roy Brooks (ο Lateef είχε ηχογραφήσει το κομμάτι τού συνεργάτη του στο άλμπουμ του “The Diverse Yusef Lateef” το 1970), όπως και στο στάνταρντ “I’m getting sentimental over you”.
Το κλίμα των εκτελέσεων ποικίλει, καθώς άλλοτε κυριαρχεί το bop, με τα σόλι στα σαξόφωνα και το πιάνο να διαδέχονται το ένα το άλλο, άλλοτε καταγράφονται καθαρά πνευματικές καταστάσεις, όπως στο “A flower”, ένα χαλαρό αισθαντικό track, με πιάνο-φλάουτο μόνο, άλλοτε το blues είναι το παν (“Yusef’s mood”), άλλοτε ο ήχος «ξεφεύγει» προς κάτι το μαγικό, όπως για παράδειγμα στο “Lowland lullaby”, εκεί όπου ακούμε μόνο ινδικό φλάουτο και κοντραμπάσο με δοξάρι, ενώ κάποιες άλλες φορές ακούμε καθαρό hard bop / soul-jazz (στο καταπληκτικό “Eboness” του Roy Brooks) ή ακόμη και μπαλάντες (“I’m getting sentimental over you”).
Το σετ θα κλείσει με το γιγαντιαίο 26λεπτο “The untitled” του Kenny Barron, με το κουαρτέτο να έχει άπλετο χρόνο, προκειμένου να δείξει τις εκτελεστικές και οργανωτικές, σε σχέση με τη διαχείριση του χρόνου, ικανότητές του, μέσα από μια τζαζ εκλεκτική οπωσδήποτε, με εντάσεις και νηνεμίες, με πρώτης κλάσης παιξίματα απ’ όλη την ομάδα, αλλά και με αυτοσχεδιαστικές στιγμές είτε σε φάση σόλο είτε σε ντούο.
Το ότι βρέθηκαν απείραχτες από το χρόνο, 52 χρόνια μετά, αυτές οι ταινίες το λες και «θαύμα», βασικά λόγω της μουσικής που ακούμε εδώ – η οποία μουσική έδωσε την ευκαιρία στον παραγωγό Zev Feldman και τους συνεργάτες του να επιμεληθούν μία καταπληκτική έκδοση, με 24σέλιδο booklet, εντός του οποίου διαβάζεις πολλά και διάφορα. Να όπως αυτό το απόσπασμα συνέντευξης του γίγαντα της τζαζ Sonny Rollins στον Feldman (12 Νοεμβρίου 2023), στο οποίο μιλάει για τον Yusef Lateef:
«Την πρώτη φορά που άκουσα τον Yusef, έπαιζε με τη μεγάλη μπάντα του Dizzy Gillespie. Εγώ και οι φίλοι μου ήμασταν οπαδοί όλων όσων έκανε τότε ο Dizzy. Βρισκόμασταν σ’ εκείνο το στάδιο της πορεία μας, στο οποίο ήμασταν πάντα έκπληκτοι με οτιδήποτε έκανε αυτός ή ο Charlie Parker. Οι σαξοφωνίστες άλλαζαν πολύ συχνά στο συγκρότημα του Dizzy, και κάθε φορά που υπήρχε ένας νέος τύπος, προσπαθούσαμε να μάθουμε όσα περισσότερα μπορούσαμε για ’κείνον. Όταν, όμως, αργότερα θα άρχιζα να γνωρίζω καλύτερα έναν από τους νεοαφιχθέντες, τον Yusef Lateef, θα συνειδητοποιούσα ότι ο άνθρωπος αυτός είχε μια ολόκληρη ζωή αφιερωμένη στη μουσική – εντελώς διαφορετική από εκείνη που θα περνούσε από το μυαλό μας, όταν θα τον ακούγαμε για πρώτη φορά να παίζει. Ο Yusef ήταν ένας οργανοπαίκτης, που πάντα βρισκόταν αντιμέτωπος με τον εαυτό του. Δεν ήταν κάποιος, που ήθελε να βγει μπροστά. Αντίθετα, τον ενδιέφερε περισσότερο να εξερευνήσει τη μουσική – ήταν σπουδαίος μαθητής. Στην πραγματικότητα, βέβαια, θα έλεγα πως ο Yusef ήταν ένας από τους δασκάλους μου, καθώς θα μάθαινα πολλά απ’ αυτόν. Περαιτέρω, δεν ήταν ένας ανταγωνιστικός μουσικός, δεν προσπαθούσε να ξεπεράσει κανέναν, ήταν απλώς ο εαυτός του – ένας πολύ ευγενικός και υπέροχος άνθρωπος. Είναι ακόμη ένας από τους ωραιότερους ανθρώπους που έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Προσπαθούσε δε να βελτιώνει συνεχώς τον εαυτό του, υποστηρίζοντας σφόδρα τη μελέτη όλων των ειδών της μουσικής. Είχε πάντα το δικό του στυλ, ταξιδεύοντας πολύ στη ζωή του και εκτιμώντας μουσικές απ’ όλα τα μέρη του κόσμου. Έβγαλε, ακόμη, πολλά βιβλία. Νομίζω ότι η κληρονομιά του δεν είναι μόνο η μουσική του, η οποία φυσικά είναι πολύ σημαντική, καθώς θα πρέπει να εξετάσουμε ολόκληρη την παρουσία του ως άτομο. Είμαι 93 χρονών και ακόμα προσπαθώ να μοιάσω στον Yusef. Όλη του η ζωή ήταν ένα μάθημα για μένα. Τον θυμάμαι, στο Ντιτρόιτ, να πηγαίνει στη σχολή τζαζ και να μελετά, συνεχώς, τους ευρωπαίους κλασικούς. Για παράδειγμα, τον θυμάμαι να παίζει μουσική του Erik Satie – ωραία κομμάτια! Όποτε είχα την ευκαιρία μου άρεσε να κάνω παρέα μαζί του. Αυτό μπορεί να μην γινόταν συχνά, επειδή και οι δυο ήμασταν απασχολημένοι δουλεύοντας σε διαφορετικά μέρη, αλλά όποτε είχα την ευκαιρία να είμαι μαζί του, το έκανα. Είμαι πολύ χαρούμενος που επισκέφτηκα το σπίτι του, όπως και αυτός ήλθε στο δικό μου, όταν έμενα στο Μπρούκλιν. Του άρεσε να παίζει σαξόφωνο και αυτό ήταν πολύ σημαντικό για μένα – σήμαινε πολλά. Ήμασταν πολύ δεμένοι και, όποτε συναντιόμασταν, παίζαμε μαζί για ώρες. Ήταν ένα όμορφος άνθρωπος, και γι’ αυτό θέλω να τον επαινώ σε κάθε ευκαιρία που θα μου δίνεται σ’ αυτή τη ζωή. Θα τον περιέγραφα κάπως σαν άγιο. Αυτό είναι ό,τι πιο κοντινό έρχεται στο νου μου, όταν πρόκειται να μιλήσω για τον Yusef».
Η
συνέχεια εδώ...
https://www.lifo.gr/culture/music/exi-master-tis-tzaz-se-anekdoto-yliko
Όλα αυτά συνωθούνται στις εκδόσεις της ισπανικής Elemental Music, από την Βαρκελώνη – μια εταιρεία, που έχει δώσει διαπιστευτήρια από το 2012 και μετά, σε σχέση με τις τζαζ εκδόσεις ανέκδοτου υλικού, υψηλότατων στάνταρντ. Οι άνθρωποι που δουλεύουν για την Elemental, και βασικά οι Jordi Soley, Carlos Agustín Calembert και Zev Feldman κάνουν τρομερή δουλειά, και αυτό φαίνεται και στις πιο πρόσφατες εκδόσεις τους...
Το πρώτο από τα άλμπουμ της Elemental Music, που θα μας απασχολήσει εδώ είναι το “Atlantis Lullaby – The Concert from Avignon” ενός θρύλου της τζαζ, του συνθέτη και χειριστή των πνευστών (μα και άλλων οργάνων) Yusef Lateef (1920-2013).
Ο Lateef υπήρξε τεράστια φυσιογνωμία, ένας αληθινά πρωτοπόρος μουσικός, που δημιούργησε μια εξ ολοκλήρου δική του τζαζ, διανθισμένη με πολλά στοιχεία από τις μουσικές της Ανατολής, όταν κάτι τέτοιο δεν ήταν προφανές και σύνηθες. Παίζοντας ποικίλα όργανα, όπως παραδοσιακά φλάουτα από μπαμπού, shanai (ινδικό κλαρίνο), arghul (πνευστό της Μέσης Ανατολής), koto (ιαπωνικό ζίθερ) και άλλα διάφορα, ο Lateef έφερε στην τζαζ, ένα ethnic χρώμα, δεκαετίες πριν αυτό καταστεί κοινός τόπος, δημιουργώντας τη δική του ψυχεδελική-spiritual άποψη, σε μιαν εποχή (mid 60s-mid 70s) όπου η μουσική αναφερόταν σε κάθε τόπο και πολιτισμό, ενσωματώνοντας κάθε ηχόχρωμα, που θα μπορούσε να αποτελέσει δημιουργική βάση για κάτι νέο, «εσωτερικό» και πρωτοποριακό.
Στην αρχή της δεκαετίας του ’70 η μουσική του Lateef ενσωματώνει, περαιτέρω, πολλά στοιχεία από την ευρεία ποπ της περιόδου, διαθέτει ακόμη και συμφωνικά στοιχεία, κινείται μέσα στο soul-jazz περιβάλλον, ενώ άλλες φορές ακούγεται και σαν σάουντρακ, καταγράφοντας μια νέα ηχητική πραγματικότητα. Αυτή ακριβώς η εποχή αποτυπώνεται, κατά μίαν έννοια, σε τούτο το ανέκδοτο live του Yusef Lateef και της μπάντας του, ένα limited edition 2CD ηχογραφημένο από τον ραδιοφωνικό παραγωγό André Francis, στo Cloître des Célestins (Μοναστήρι των Σελεστίνων) στη γαλλική πόλη Αβινιόν, στις 19 Ιουλίου 1972.
Πιο συγκεκριμένα ακούμε τους Yusef Lateef σοπράνο & τενόρο σαξόφωνα, φλάουτο, Kenny Barron πιάνο, Bob Cunningham μπάσο και Albert “Tootie” Heath, ντραμς, ινδικό φλάουτο σε μια σειρά δικών τους συνθέσεων κυρίως (τα πέντε από τα επτά κομμάτια του σετ προέρχονται από τα μέλη του κουαρτέτου), συν τις διασκευές τους στο “Eboness” του ντράμερ Roy Brooks (ο Lateef είχε ηχογραφήσει το κομμάτι τού συνεργάτη του στο άλμπουμ του “The Diverse Yusef Lateef” το 1970), όπως και στο στάνταρντ “I’m getting sentimental over you”.
Το κλίμα των εκτελέσεων ποικίλει, καθώς άλλοτε κυριαρχεί το bop, με τα σόλι στα σαξόφωνα και το πιάνο να διαδέχονται το ένα το άλλο, άλλοτε καταγράφονται καθαρά πνευματικές καταστάσεις, όπως στο “A flower”, ένα χαλαρό αισθαντικό track, με πιάνο-φλάουτο μόνο, άλλοτε το blues είναι το παν (“Yusef’s mood”), άλλοτε ο ήχος «ξεφεύγει» προς κάτι το μαγικό, όπως για παράδειγμα στο “Lowland lullaby”, εκεί όπου ακούμε μόνο ινδικό φλάουτο και κοντραμπάσο με δοξάρι, ενώ κάποιες άλλες φορές ακούμε καθαρό hard bop / soul-jazz (στο καταπληκτικό “Eboness” του Roy Brooks) ή ακόμη και μπαλάντες (“I’m getting sentimental over you”).
Το σετ θα κλείσει με το γιγαντιαίο 26λεπτο “The untitled” του Kenny Barron, με το κουαρτέτο να έχει άπλετο χρόνο, προκειμένου να δείξει τις εκτελεστικές και οργανωτικές, σε σχέση με τη διαχείριση του χρόνου, ικανότητές του, μέσα από μια τζαζ εκλεκτική οπωσδήποτε, με εντάσεις και νηνεμίες, με πρώτης κλάσης παιξίματα απ’ όλη την ομάδα, αλλά και με αυτοσχεδιαστικές στιγμές είτε σε φάση σόλο είτε σε ντούο.
Το ότι βρέθηκαν απείραχτες από το χρόνο, 52 χρόνια μετά, αυτές οι ταινίες το λες και «θαύμα», βασικά λόγω της μουσικής που ακούμε εδώ – η οποία μουσική έδωσε την ευκαιρία στον παραγωγό Zev Feldman και τους συνεργάτες του να επιμεληθούν μία καταπληκτική έκδοση, με 24σέλιδο booklet, εντός του οποίου διαβάζεις πολλά και διάφορα. Να όπως αυτό το απόσπασμα συνέντευξης του γίγαντα της τζαζ Sonny Rollins στον Feldman (12 Νοεμβρίου 2023), στο οποίο μιλάει για τον Yusef Lateef:
«Την πρώτη φορά που άκουσα τον Yusef, έπαιζε με τη μεγάλη μπάντα του Dizzy Gillespie. Εγώ και οι φίλοι μου ήμασταν οπαδοί όλων όσων έκανε τότε ο Dizzy. Βρισκόμασταν σ’ εκείνο το στάδιο της πορεία μας, στο οποίο ήμασταν πάντα έκπληκτοι με οτιδήποτε έκανε αυτός ή ο Charlie Parker. Οι σαξοφωνίστες άλλαζαν πολύ συχνά στο συγκρότημα του Dizzy, και κάθε φορά που υπήρχε ένας νέος τύπος, προσπαθούσαμε να μάθουμε όσα περισσότερα μπορούσαμε για ’κείνον. Όταν, όμως, αργότερα θα άρχιζα να γνωρίζω καλύτερα έναν από τους νεοαφιχθέντες, τον Yusef Lateef, θα συνειδητοποιούσα ότι ο άνθρωπος αυτός είχε μια ολόκληρη ζωή αφιερωμένη στη μουσική – εντελώς διαφορετική από εκείνη που θα περνούσε από το μυαλό μας, όταν θα τον ακούγαμε για πρώτη φορά να παίζει. Ο Yusef ήταν ένας οργανοπαίκτης, που πάντα βρισκόταν αντιμέτωπος με τον εαυτό του. Δεν ήταν κάποιος, που ήθελε να βγει μπροστά. Αντίθετα, τον ενδιέφερε περισσότερο να εξερευνήσει τη μουσική – ήταν σπουδαίος μαθητής. Στην πραγματικότητα, βέβαια, θα έλεγα πως ο Yusef ήταν ένας από τους δασκάλους μου, καθώς θα μάθαινα πολλά απ’ αυτόν. Περαιτέρω, δεν ήταν ένας ανταγωνιστικός μουσικός, δεν προσπαθούσε να ξεπεράσει κανέναν, ήταν απλώς ο εαυτός του – ένας πολύ ευγενικός και υπέροχος άνθρωπος. Είναι ακόμη ένας από τους ωραιότερους ανθρώπους που έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Προσπαθούσε δε να βελτιώνει συνεχώς τον εαυτό του, υποστηρίζοντας σφόδρα τη μελέτη όλων των ειδών της μουσικής. Είχε πάντα το δικό του στυλ, ταξιδεύοντας πολύ στη ζωή του και εκτιμώντας μουσικές απ’ όλα τα μέρη του κόσμου. Έβγαλε, ακόμη, πολλά βιβλία. Νομίζω ότι η κληρονομιά του δεν είναι μόνο η μουσική του, η οποία φυσικά είναι πολύ σημαντική, καθώς θα πρέπει να εξετάσουμε ολόκληρη την παρουσία του ως άτομο. Είμαι 93 χρονών και ακόμα προσπαθώ να μοιάσω στον Yusef. Όλη του η ζωή ήταν ένα μάθημα για μένα. Τον θυμάμαι, στο Ντιτρόιτ, να πηγαίνει στη σχολή τζαζ και να μελετά, συνεχώς, τους ευρωπαίους κλασικούς. Για παράδειγμα, τον θυμάμαι να παίζει μουσική του Erik Satie – ωραία κομμάτια! Όποτε είχα την ευκαιρία μου άρεσε να κάνω παρέα μαζί του. Αυτό μπορεί να μην γινόταν συχνά, επειδή και οι δυο ήμασταν απασχολημένοι δουλεύοντας σε διαφορετικά μέρη, αλλά όποτε είχα την ευκαιρία να είμαι μαζί του, το έκανα. Είμαι πολύ χαρούμενος που επισκέφτηκα το σπίτι του, όπως και αυτός ήλθε στο δικό μου, όταν έμενα στο Μπρούκλιν. Του άρεσε να παίζει σαξόφωνο και αυτό ήταν πολύ σημαντικό για μένα – σήμαινε πολλά. Ήμασταν πολύ δεμένοι και, όποτε συναντιόμασταν, παίζαμε μαζί για ώρες. Ήταν ένα όμορφος άνθρωπος, και γι’ αυτό θέλω να τον επαινώ σε κάθε ευκαιρία που θα μου δίνεται σ’ αυτή τη ζωή. Θα τον περιέγραφα κάπως σαν άγιο. Αυτό είναι ό,τι πιο κοντινό έρχεται στο νου μου, όταν πρόκειται να μιλήσω για τον Yusef».
https://www.lifo.gr/culture/music/exi-master-tis-tzaz-se-anekdoto-yliko
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου