οι απίστευτες περιπέτειες της ταινίας “Jesus Christ Superstar” στην Αθήνα του 1974, τέτοιες μέρες πριν από 50 χρόνια – τα βέτο της Εκκλησίας και μια παραπαίουσα πολιτεία, που τελικά θα έπαιρνε, έστω και όπως-όπως, τη σωστή απόφαση

Δεν ξέρω πόσοι και πόσες μπορεί να θυμούνται, σήμερα, τον δανό σκηνοθέτη Jens Jørgen Thorsen (1932-2000). Ο Thorsen είχε κάνει μια διάσημη ταινία στα σέβεντις, την “Stille dage i Clichy” (1970), που βασικά ήταν η μεταφορά στην οθόνη του ερωτογραφήματος του Henry Miller “Quiet Days in Clichy” (το βιβλίο είχε τυπωθεί για πρώτη φορά στο Παρίσι, το 1956), με τον αμερικανό συγγραφέα να συνεργάζεται και στη σεναριακή διασκευή.
Την ταινία τού Thorsen την είχα δει κάποια στιγμή στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80, αργά, μετά τις δώδεκα τα μεσάνυχτα, στην κρατική τηλεόραση και ήταν αυτός ο λόγος ώστε να αναζητήσω κατόπιν το σχετικό σάουντρακ, στην αμερικάνικη εταιρεία Vanguard, στο οποίο συμμετείχαν ο Country Joe McDonald(!) και ακόμη ο δανός ακορντεονίστας Andy Sundström, το πολύ καλό δανικό ροκ γκρουπ Young Flowers, η επίσης δανική dixieland-revival τζαζ ορχήστρα Papa Bue’s Viking Jazz Band και τέλος ο άσσος αμερικανός τενόρο σαξοφωνίστας Ben Webster.
Η ταινία τού Thorsen είχε πάρει άδεια από τη λογοκρισία και είχε προβληθεί στην Ελλάδα στη αρχή της Μεταπολίτευσης, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα του 1975, ως «Ήσυχες μέρες στο Κλισύ» (λογικά θα υπήρχαν περικοπές), με τις διαφημιστικές καταχωρίσεις να γράφουν, τότε, για τον «πρύτανι της ερωτικής λογοτεχνίας Χένρυ Μίλλερ» και για το «τολμηρό αριστούργημα» του... ιδιοφυούς δανού σκηνοθέτη. 

Ήταν η εποχή όπου ο δανικός κινηματογράφος είχε τη φήμη του πιο απελευθερωμένου, ερωτικά, στην Ευρώπη, και αυτή η φήμη είχε περάσει και στην Ελλάδα, τόσο στο επίπεδο των τολμηρών περιοδικών «για άντρες», όσο βεβαίως και στις ανάλογες ταινίες – με το βιβλίο του Henry Miller να κυκλοφορεί για πρώτη φορά στη χώρα μας έντεκα χρόνια αργότερα, ως «Ήρεμες μέρες στο Κλισύ» [Εκδόσεις Μπουκουμάνη, 1986], όταν ο Jens Jørgen Thorsen ήταν πλέον ξεχασμένος.

Το 1973, μετά δηλαδή από την ταινία “Stille dage i Clichy” (που ήταν παραγωγής 1970, το ξαναλέω), αλλά πριν από την προβολή της στην Ελλάδα, ο άγνωστος ακόμη για τα δικά μας δεδομένα δανός σκηνοθέτης είχε απασχολήσει έντονα τον διεθνή Τύπο και κατ’ επέκταση τον εγχώριο.
Ο Thorsen σκόπευε να γυρίσει ταινία με θέμα την ερωτική ζωή του Ιησού Χριστού, προκαλώντας πανευρωπαϊκή αναταραχή. Όπως μαθαίνουμε από ένα δίστηλο της εφημερίδας «Μακεδονία» της 11ης Σεπτεμβρίου 1973 (σχεδόν δύο μήνες πριν από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου):
«Διαβάζουμε αυτές τις μέρες όσα γράφονται στον ξένο Τύπο για τον θόρυβο που επροκάλεσε μια καινούργια ταινία ή μάλλον το σενάριο της νέας κινηματογραφικής ταινίας του Δανέζου κινηματογραφιστού Γιενς Γιαίργκεν Τόρσεν. Το θέμα που διάλεξε ο Τόρσεν για την ταινία του, που φέρει, φαίνεται, αρκετά αισθητή την σφραγίδα μιας κάποιας πορνογραφίας –αυτό είναι το σκάνδαλο– είναι, φρίξον Ήλιε, η... “ερωτική ζωή του Ιησού Χριστού”! Την ταινία του “γύρω από τους έρωτες του Χριστού” ο Δανός σκηνοθέτης είχε την πρόθεσι να τη γυρίση στην Γαλλία, αλλά προσέκρουσε στην άρνησι του γενικού διεθυντού τού γαλλικού κινηματογράφου κ. Αντρέ Αστού. “Η άρνησις αυτή” εδήλωσε ο φοβερός και τρομερός σκηνοθέτης (βλέπε παρισινή “Μοντ” της πρώτης Σεπτεμβρίου 1973, σελ.13) “είναι αντίθετη προς τις παραδόσεις της Γαλλικής Δημοκρατίας. Εν πάση περιπτώσει δεν καταθέτω τα όπλα! Ο κόσμος είναι πολύ μεγάλος και η Γαλλία μικρή. Μπορώ άριστα να γυρίσω την ταινία μου αλλού”. Το ζήτημα όμως δεν είναι τόσο πού θα μπορέση να γυρισθή η ταινία, για την “ερωτική ζωή του Χριστού”, αλλά πού θα μπορέση να προβληθή! Ήδη έγινε πρόξενος μια οξυτάτης διαμάχης μεταξύ της δανικής κυβερνήσεως και της καθολικής εκκλησίας».
Τι ακριβώς είχε συμβεί; Συνεχίζουμε από το δίστηλο της «Μακεδονίας»:
«Σε όλον τον κόσμο οι καθολικοί θεωρούν ήδη, πριν αρχίσει το γύρισμα της ασέβαστης όπως την θεωρούν και την χαρακτηρίζουν ταινίας, ως σκάνδαλο το ότι η δανική κυβέρνησις εχορήγησε πίστωσι 450 χιλιάδων σημερινών γαλλικών φράγκων για την παραγωγή της. Παρ’ όλο τον θόρυβο που δημιουργεί γύρω από το γύρισμα της ταινίας το Βατικανό, η πίστωσις δεν πρόκειται να ανακληθή αν οι παραγωγοί υποβάλουν στις αρμόδιες δανέζικες υπηρεσίες, μέχρι της 26ης τρέχοντος μηνός, ένα σχέδιο σχετικό με το γύρισμα. Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Δανικού Κινηματογράφου κ. Λέιφ Φάιλμπεργκ, προέβη στις 30 Αυγούστου στην ακόλουθη δήλωσι: “Πρόκειται περί μιας ταινίας καθ’ όλα αξίας της οικονομικής αυτής βοήθειας. Εμμένουμε σ’ αυτή την άποψι”».
Όμως και εντός της δανικής κυβέρνησης είχαν υπάρξει αντιδράσεις. Δώστε προσοχή και εδώ:
«Το ζήτημα αυτό, που προκαλεί πολλές αντιδράσεις στον κόσμο, προκάλεσε μια διαμάχη και μέσα σ’ αυτούς τους κόλπους της δανικής κυβερνήσεως. Δυο φορές –την μία στις 29 και την άλλη στις 30 Αυγούστου– επενέβη στη συζήτησι ο Δανός υπουργός πολιτιστικών ζητημάτων κ. Νιλς Ματίασεν, μη φεισθείς της καθολικής εκκλησίας. “Δια μέσου της ιστορίας η καθολική εκκλησία δείχθηκε τρομερά αντιδραστική. Δεν αισθάνομαι καμμιά συμπάθεια για τους ιερείς αυτής της εκκλησίας, που διαμαρτύρονται κατά της λωρίδος αυτής της αθώας σελιλόιντ βλέποντας το κάρφος του αχύρου, που υπάρχει στο μάτι των άλλων, ενώ δεν βλέπουν το παλούκι που υπάρχει στο δικό τους”. Δεν συμμερίζεται όμως αυτή την άποψι η Δανέζα υπουργός των θρησκευμάτων κ. Μπένεσεν, που προέβη στις ακόλουθες δηλώσεις σε μια καθημερινή εφημερίδα της Κοπεγχάγης: “Κατά τη γνώμη μου ο κ. Ματίασεν έχει άδικο, χαρακτηρίζοντας την καθολική εκκλησία ως αντιδραστική. Όσο ξέρω εγώ τουλάχιστον η εκκλησία αυτή είναι μάλλον επαναστατική, στην Λατινική Αμερική επί παραδείγματι”. Ας σημειωθεί (σ.σ. διαβάζουμε πάντα στην “Μακεδονία”) ότι εναντίον της πρεσβείας της Δανίας στη Ρώμη καθολικοί διαδηλωτές έριξαν κοκτέηλ μολότωφ εις ένδειξιν διαμαρτυρίας για το γύρισμα της τολμηρής ταινίας. Φαντασθήτε τι έχει να γίνει, όταν θα προβληθή».
Κάποια στιγμή η είδηση περί της πρόθεσης και μόνον γυρίσματος της συγκεκριμένης ταινίας, από τον δανό σκηνοθέτη, θα έφθανε και στα αυτιά τού τότε μητροπολίτη Φλωρίνης Αυγουστίνου (Καντιώτη), γνωστού για τις εμπρηστικές δηλώσεις και τις ανάλογες παρεμβάσεις του όχι μόνο στον εκκλησιαστικό και πολιτικό Τύπο, μα και σε θρησκευτικές συναθροίσεις, ο οποίος, στις 3 Νοεμβρίου 1973, θα μοίραζε στις εφημερίδες την εξής ανακοίνωση:
«Εδημοσιεύθη είδησις ότι κινηματογράφος τις των Αθηνών προαναγγέλλει την προβολήν ταινίας υπό τον τίτλον “Η ερωτική ζωή του Ιησού”.(...) Και μόνον η είδησις(...) προκαλεί φρίκην. Ταινία διακωμωδούσα την ιδιωτικήν και δημόσιαν ζωήν υψηλών προσώπων και αρχηγών ξένων κρατών απαγορεύεται. Και πώς θα προβληθή εν Ελλάδι ταινία διακωμωδούσα κατά τον αισχρότερον τρόπον Εκείνον, ενώπιον του οποίου πάσα ανθρωπίνη αρετή εκμηδενίζεται; Αλλ’ εάν, παρ’ ελπίδα, δι’ έλλειψιν εκκλησιαστικής αντιστάσεως και αδράνειαν των αρμοδίων κρατικών οργάνων, αδίστακτοι έμποροι, κατερχόμενοι στο ναδίρ της καταπτώσεώς τους, τολμήσουν εις ελληνικούς κινηματογράφους να προβάλλουν ταινίας αι οποίαι διακωμωδούν τον Κύριον Ημών Ιησούν Χριστόν, τότε δηλούμεν ότι ο ευσεβής λαός της πρωτευούσης και των επαρχιών, έχων επικεφαλής επισκόπους και πρεσβυτέρους, θα αναλάβη πλέον αυτός την υπεράσπισιν των οσίων και ιερών και δια παντός νομίμου και κανονικού τρόπου θα εκδηλώση την ιεράν αγανάκτησίν του και δεν θα επιτρέψη το όνομα του Ιησού, το υπέρ παν όνομα, να βεβηλώνεται από τους ελεεινούς αντιπροσώπους της 7ης τέχνης».

Μάλιστα με νέα ανακοίνωσή του λίγες μέρες αργότερα, στις 7 Νοεμβρίου 1973, ο Καντιώτης θα ξεσπάθωνε και πάλι λέγοντας πως «η έκλυσις των ηθών λαμβάνει κατακλυσμιαίας διαστάσεις εις την πατρίδαν μας, μέχρι του σημείου να αποτολμάται η εισαγωγή και προβολή αισχροτάτων ταινιών ως “Ο Χριστός σούπερ σταρ” και “Η ερωτική ζωή του Χριστού”». Και ήταν τότε, όταν ο συγκεκριμένος ιεράρχης θα έβαζε για πρώτη φορά στο κάδρο και την ταινία “Jesus Christ Superstar”.
 
Η συνέχεια εδώ...
https://www.lifo.gr/culture/cinema/oi-apisteytes-peripeteies-tis-tainias-jesus-christ-superstar-stin-athina-toy-1974