Τετάρτη 17 Φεβρουαρίου 2010

DAVY GRAHAM ο κιθαρίστας

“Folk legend Davy Graham dies. The virtuoso guitarist, who invested folk music with influences from a wider world of inspiration, has died aged 68”. 
www.guardian.co.uk, Tuesday 16 December 2008 13.20 GMT
Νομίζω πως όταν ο Jean Cocteau έγραφε στο «Όπιο» πως «το μόνο δυνατό στυλ είναι η σκέψη που υλοποιείται· διαβάστε διοικητικές αναφορές, το γράψιμο των μαθηματικών, των γεωμετρών, των ειδικών σε οιονδήποτε κλάδο, καταπνίξτε κάθε άλλο διάβασμα» ξέχναγε τις αναγγελίες θανάτων των εφημερίδων... και τώρα του internet. Ίσως δεν υπάρχουν πιο πλήρη, λιτά, δωρικά, απόλυτα και άψογα λεκτικώς κείμενα από τα δελτία αναγγελιών των θανάτων των επιφανών. Δείτε τον Guardian πώς, με ποιον τρόπο, με 24 μόλις λέξεις είχε δώσει τότε την είδηση, τοποθετώντας εκεί όπου έπρεπε, έναν ξεχωριστό μουσικό, που αποτέλεσε «εικόνα» για άπειρους μεταγενέστερους…
Ο Davy ή Davey Graham μπορεί να γεννήθηκε στο Leicester τον Νοέμβριο του 1940, από πατέρα Σκωτσέζο και μητέρα Γουιανή, αλλά μεγάλωσε στο Notting Hill, κάπου στο Λονδίνο. Κιθάρα πρωτόπιασε σε μικρή ηλικία, γύρω στα 12, όμως μόνο μετά την εμφάνιση του Elvis Presley και κυρίως μέσω της μεγάλης επιτυχίας του Lonnie Donegan, με το “Rock island line”, όλα θα άλλαζαν για ’κείνον. Αυτό που επισημαίνει ο John Renbourn (κιθαρίστας των Pentangle)… ένας ταξιδευτής, που έκανε πρώτος εκείνο το μυθικό ταξίδι στην Ταγγέρη, όταν όλοι εμείς δεν είχαμε βγει ούτε έξω από το Μπράιτον, ίσως είναι το πλέον κομβικό σημείο στη διαδρομή του Graham. Απλώς, γιατί τον βοήθησε να έρθει σε επαφή από «πρώτο χέρι» με τις μουσικές του κόσμου, να επηρεαστεί από αυτές και να διαμορφώσει στην πορεία εκείνο το ερμηνευτικό προφίλ, που έμελε να χαρακτηρίσει το παίξιμό του. Φάρος επιρροής, εδώ, ο Alex Campbell, ένας λίγο μεγαλύτερος στην ηλικία folkist, η αλήτικη ζωή του οποίου φαίνεται πως επηρέασε σφόδρα το νεαρό Davy.
(Περιμένοντας στο σταθμό του Stanford, πρώτος από αριστερά)
Τα ταξίδια δεν θ’ αργήσει να έλθουν. Τέλη των fifties, ή αρχές των sixties, ο Davy Graham φεύγει για το Παρίσι, από ’κει για την Ελλάδα κι από... ’δω για το Μαρόκο. Όταν, κάποια στιγμή, πριν από 10-12 χρόνια, «έπιασα επαφή» μαζί του μέσω ενός τρίτου προσώπου (Kay Thomson) που τον ήξερε καλά, έμαθα πως ο βρετανός μουσικός είχε επισκεφθεί πολλές φορές την Ελλάδα, μιλούσε και διάβαζε σ’ ένα βαθμό τη γλώσσα, ενώ υπήρξε κι ένας από τους πρώτους, στην πατρίδα του, που έπαιξε στην κιθάρα του τη «Μισιρλού» (ακούγεται στο 10ιντσο LP και CD “After Hours”, live από το Πανεπιστήμιο του Hull, την 4/2/1967).
Ένα από τα tips, για τα οποία η κιθαριστική κοινότητα θα θυμάται αιωνίως τον Davy Graham είναι το περίφημο κούρδισμά του DADGAD (ρε μπάσο, λα, ρε, σολ, λα, ρε). Μπορεί να μην το επινόησε ο ίδιος (αν και κανείς δεν το αποκλείει), ήταν όμως σίγουρα εκείνος που το παρουσίασε για πρώτη φορά σ’ ένα ευρύτερο κοινό (και τη δισκογραφία), κάνοντας τους πάντες ν’ αλλάξουν τον τρόπο που «έβλεπαν» έως τότε όχι μόνο την ακουστική, αλλά και την ηλεκτρική κιθάρα. Το ότι τον αντέγραψε ο Jimmy Page φερ’ ειπείν (στο “White summer” των Yardbirds και όχι μόνο), δεν το αρνήθηκε ποτέ ούτε ο ίδιος (ο Page). Μ’ αυτό το κούρδισμα, που στην ουσία ήταν μια τεχνική μεταφορά από το αφγανικό sarod, μπορούσε κάποιος ν’ αυτοσχεδιάζει με τις ψηλότερες χορδές, κρατώντας το ρυθμό και τ’ ακόρντα με τις μπάσες. Το ηχόχρωμα είναι «ανατολίτικο» κι είναι εκείνο που κατέστησε, τα μεταγενέστερα χρόνια, τον Davy Graham ως έναν από τους «πρώτους ψυχεδελικούς ήρωες». Αυτή η πρωτιά ακούστηκε σ’ ένα EP του 1963 υπό τον τίτλο “From A London Hootenanny” [Decca], εκεί όπου ο άσσος κιθαρίστας κούρδισε σε DADGAD ερμηνεύοντας το κλασικό ιρλανδικό air “She moved through the fair”. Μία ακόμη από τις καινοτομίες, ας την πούμε έτσι, του Davy Graham, ήταν το γεγονός ότι, πρώτος αυτός, έπαιξε δικά του instrumentals στην ακουστική κιθάρα, στο folk circuit. Μέχρι τότε, μέχρι το 1962 όταν έγινε η δισκογραφική καταγραφή, το ρεπερτόριο, τραγούδια ή instros, ήταν παραδοσιακό. Αν και, προσωπικώς, δεν αποκλείω κάποιος προγενέστερος μουσικός να έγραψε κάτι ανάλογο – με τη δισκογραφία δεν μπορείς ποτέ να τα βγάλεις πέρα – είναι στα σίγουρα ο Graham, εκείνος που θ’ αφήσει άφωνους τους πάντες με την “Anji” (από το EP της Topic “3/4 A.D.”, που μοιραζόταν με τον Alexis Korner). Πρόκειται για ένα folk-baroque gem, που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για κάθε ακουστικό κιθαρίστα (στη δισκογραφία το τίμησαν, ανάμεσα σε άλλους, οι Paul Simon, Bert Jansch και Wizz Jones) και το οποίο ψηφίστηκε κάποια στιγμή από το BBC, ως το «τέταρτο» καλύτερο folk κομμάτι του 20ου αιώνα (σε μια χώρα με τεράστια folk παράδοση μια τέτοια βράβευση λέει πολλά). Ο ίδιος ο Graham, όταν τον ρωτούσαν για την “Anji” εμφανιζόταν «γειωμένος»: «Είναι ωραίο, αλλά αν κάποιος σήμερα μου μιλήσει γι’ αυτό, το μόνο που μπορώ να θυμηθώ είναι το όνομα της κοπέλας για την οποίαν το έγραψα. Εγώ νοιώθω υπερήφανος για το “Tristano”, ένα άλλο οργανικό που το συνέθεσα όταν άκουσα τον πιανίστα της τζαζ Lennie Tristano». (Το πρώτο τεύχος του fanzine "Midnight Man", Ιούνιος 1999, που έβγαζε η Kay Thomson, στην Acomb του York, στη βόρεια Αγγλία. Εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στον Davey Graham)
Η σχέση του Davy Graham με την jazz, είναι ένα άλλο από τα σημεία καμπής στην καριέρα του. Ρίχνοντας κανείς μια ματιά στα credits των άλμπουμ του διαπιστώνει αμέσως πως η jazz ήταν εκείνη η... world music που τον άγγιζε περισσότερο από κάθε άλλη. Πέραν λοιπόν των προσωπικών του συνθέσεων, ήταν οι versions που έδιναν στίγμα στις δουλειές του. Στο πρώτο του άλμπουμ π.χ. το “The Guitar Player” [Golden Guinea, 1962] βρίσκουμε τα “Don’t stop the carnival” του Sonny Rollins, “Sermonette” του Nat Adderley, “Take five” του Paul Desmond και “Buffalo” του Horace Silver, στο “Godington Boundry” [President, 1970] ακούμε τα “The preacher” του Horace Silver, “Round midnight” του Thelonious Monk, “Work song” του Nat Adderley κ.ο.κ. Νομίζω πως δύσκολα θα βρεθεί άλμπουμ του Davy Graham που να μην περιέχει κάποια αγαπημένα του jazz θέματα. Μου είναι δύσκολο να το τσεκάρω τώρα... [Πλήρες κείμενο, με πολλές λεπτομέρειες για το έργο του Davy Graham πρωτοέγραψα τον Νοέμβριο του 2000, στο τεύχος 92 του Jazz & Τζαζ]. Τι μπορεί να εντοπίσει, σήμερα, κάποιος που θ’ αναζητήσει τις μουσικές τού Davy Graham; Το καταξιωμένο υλικό του από τα sixties, γενικώς, διατίθεται σε CD και υποθέτω για downloading. Το “The Guitar Player” (1962) από την Castle, το ψυχεδελικό “Hat” (1969) από την Les Cousins, το απίθανο bluesy “Midnight Man” (1966) από την Fledg’ling, το ανεπανάληπτο “Folk, Blues and Beyond” (1965) από την Les Cousins, το “Godington Boundry” (1970) από την See For Miles, το "All That Moody" από την Roller Coaster, το “Broken Biscuits” (2007) από την Les Cousins κι αυτό και βεβαίως το κλασικό “Folk Roots, New Routes” (1965) με την Shirley Collins από την Topic…
Εδώ, το "Neighbour, neighbour" από το LP "Midnight Man" [Decca, 1966]. Davy Graham ακουστική κιθάρα, τραγούδι, Tony Reeves μπάσο, Barry Morgan ντραμς...

8 σχόλια:

  1. Συγχαρητήρια Φώντα για το πολύ ενημερωτικό άρθρο πάνω στον μεγάλο Graham. Δεν γνώριζα πως το sarod κουρδίζεται έτσι, όλα έχουν νόημα τώρα... τα εξωπραγματικά για την εποχή κάπως downtuned ακόρντα της περιόδου 1965-1970 (ναι έχεις απόλυτο δίκιο, κραυγάζουν ανατολή) ή psyched χροιά των blues του, οι jazzy αποχρώσεις που ανοίγουν το δρόμο για τους Pentagle...

    Να προσθέσω το αγαπημένο μου album; "Large as Life & Twice as Natural", 1968 ή 1969 νομίζω. Δεν κυλάει τόσο αβίαστα όσο το "Hat" (είναι βλέπεις οι διασκευές του δεύτερου που το κάνουν πιο "γνώριμο"), αλλά απαιτεί ξόδεμα, σου απαιτεί να του δώσεις τον εαυτό σου για να το προσεγγίσεις, με αποτέλεσμα να σε αφήνει κάθε φορά που το ακούς πλουσιότερο. Και στο "Both Sides Now" της Joni Mitchell πραγματοποιεί μια από τις συγκλονιστικότερες επισκέψεις που έχουν γίνει ποτέ σε κομμάτι της.

    ...Και τι μπάντα τον συνοδεύει! Harold McNair, Dick Heckstall-Smith, Danny Thompson, Jon Hiseman και μόνο που τους φαντάζεσαι συγκεντρωμένους μαζί του, κάπως σε πιάνει ταραχή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Για τον Graham έγραψα ολόκληρο άρθρο στο J&T πριν από 10 χρόνια (11/2000). Εδώ, υπάρχει ένα μικρό μόνο μέρος (το 1/4 περίπου). Δυστυχώς δεν το έχω σε ηλεκτρονική μορφή για να το ανεβάσω ολόκληρο. Το "Large as Life..." είναι καταπληκτικό άλμπουμ. Εκτός από το "Both sides now", σου παίρνει το σκαλπ και το "Bruton town" και το "Tristano" και άλλα διάφορα. Βασικά ο Graham ήθελε να βγάλει στην ακουστική τον ήχο του sitar και του sarod... ή κάτι ενδιάμεσο, τέλος πάντων. Γούσταρε Ανατολή, είχε ταξιδέψει, και ήθελε να παίξει με την κιθάρα του, ό,τι ακούγε στα ταξίδια. Το DADGAD σου βγάζει αναμφίβολα αίσθηση Ανατολής - λες και η κιθάρα του έχει συμπαθητικές χορδές, που συντονίζονται από τις διπλανές τους. Είναι απίστευτος ο ήχος του - και διακριτός από μίλια. Γι' αυτό είναι μεγάλος. Φυσικά πάνω του πάτησαν όλοι του folk-rock. Το λένε οι ίδιοι δηλαδή (ιδίως οι Pentangle). Για μένα η μεγάλη έκπληξη είναι το πρώτο του άλμπουμ "The Guitar Player" από τέλη '62-αρχές '63. Είναι απίστευτο τι παίζει εκεί. Έτη φωτός μπροστά από οποιονδήποτε της γενιάς του. Αν δεν το έχεις ακούσει πρέπει ν' ακούσεις το "Maajun" από το "Folk Blues & Beyond" (1964). Δεν πιανόταν ο άνθρωπος... Του άρεσε πολύ η κρητική μουσική, και γούσταρε Ross Daly. Του είχα στείλει επίσης μερικά CD "Έλληνες και Ινδοί" που του άρεσαν ιδιαίτερα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πραγματικά μοναδικός ο Graham.Καθε φορά που τον ακούω μου σηκώνεται η τρίχα.Συμφωνώ και επαυξάνω και για τους απιαστους παιχτες που συνοδεύουν στο "Large as life...".Σκοτώνει ο δίσκος με Bruton town,Freight train blues,both sides now,Tristano και δε συμαζεύεται!Και το Midnight Man αξεπέραστο και και και...Τι να πρωτοθαυμάσεις σε αυτον τον καλλιτέχνη.Οτι και να παίξει συγκλονίζει!Respect(σε αυτον... αλλα και σε σένα Φώντα για το έξοχο άρθρο για άλλη μια φορά)
    Y.Γ.Γράφω ακούγοντας τωρα John Renbourn.Αλλη περιπτωσάρα κι αυτος...!Γουστάρω πολυ τα solo album toυ.
    Θοδωρής

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Φυσικά, και ο Renbourn έχει ωραίο υλικό - και όχι μόνο στα sixties. Προσωπικά, μου αρέσει πολύ το "Sir John Alot of" του '68. Ακόμη και στα eighties όμως έβγαζε πολύ καλά άλμπουμ. Το διπλό "Live... in concert" [Shanachie, 1984] με τον Stefan Grossman είναι άπιαστο. Λένε και το "Angie" του Graham εκεί, και άλλα διάφορα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Μοναδική και πολύ παλαιά κινηματογραφική εμφάνιση του Davy Graham σ'αυτή την ταινιάρα του Joseph Losey στο 46:40... https://ok.ru/video/46308199120

    Αλέξανδρος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Να δουν όσοι το επιθυμούν το βίντεο με τον Graham, κι εγώ να θυμηθώ τα παλιά μου κείμενα, τα οποία, όταν βγω στη… σύνταξη, να κάτσω να τα ξαναχτυπήσω (γιατί δεν τα έχω σε word).

      Φυσικά, στο κείμενο του Jazz & Τζαζ για τον Davey Graham (#92, 11/2000) αναφέρεται «Ο Υπηρέτης» του Joseph Losey, όπως και το “Guitar Graze” (1959) του Ken Russell.

      Άλλο ένα εκπληκτικό βίντεο…

      https://www.youtube.com/watch?v=tWeejHJxGjs

      Διαγραφή
  6. Υπάρχει παρουσία του και σε τρίτο film για τον συγγραφέα Αλεξάντερ Τρόκυ. https://www.youtube.com/watch?v=fTGAC8fOSnI Σπύρος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Α, αυτό δεν το ’ξερα εκείνη την εποχή (2000), όταν έγραφα το κείμενο.
      Το θυμήθηκα τώρα, όμως, γιατί το είχα δει κάποια στιγμή αργότερα…

      Διαγραφή